Ὁ Δημοσθένης συμβουλεύει

.

Δημοσθένης

Ὁ Δημοσθένης, ὁ μεγάλος ρήτορας, σέ μιὰ δημηγορία του “Περί Συντάξεως” προτείνει στούς Ἀθηναίους τή βέλτιστη διάθεση τῶν χρημάτων τῆς πολιτείας. Ἄν καί ὑποτιμοῦν τά συμπεράσματα τῶν δημοσθένειων δημηγοριῶν, συνεχίζει νά τούς στηρίζει σέ στιγμές ἀπαισιόδοξες, ὅταν εἶχαν πανικοβληθεῖ ἀπό κάποιες παρανομίες τους. Τούς δείχνει ὅτι ἡ δημοκρατία δέν κινδυνεύει ἀπό αὐτές ἀλλά ἀπό τήν ἀπάθεια καί ἀδιαφορία τους.Ἐνῶ θά πρέπει νά στηρίζονται στόν ἑαυτό τους καί στήν ὀργάνωση τῆς πολιτείας τους.

“Ὅσοι ἀποβλέπουν στίς ἐκλογές καί τό σχετικό ἀξίωμα συμπεριφέρονται ὡς δοῦλοι τῆς δημοτικότητας τήν ὁποία χρειάζονται γιά νά ἐκλεγοῦν, φροντίζοντας ὁ καθένας πῶς θά ἐκλεγεῖ στρατηγός, ὄχι πῶς θά πράξει κάτι ἀντάξιο ἑνός ἄνδρα”.

“Το ἀποτέλεσμα ἑπομένως αὐτῶν τῶν καταστάσεων εἶναι ὁ ἄλφα νά ἔχει χάλκινο ἀνδριάντα, ὁ βήτα νά ἔχει κάμει τήν τύχη του, ἕνας ἤ δυὸ δηλαδή, σέ θέση ἀνώτερη τῆς πόλης. Καί οἱ ὑπόλοιποι μένετε μάρτυρες τῆς εὐτυχίας τους, προσφέροντάς τους τήν πολλή καί ἔνδοξη εὐδαιμονία σας μέ ἀντάλλαγμα τήν καθημερινή σας ραθυμία”.

“… ἐνῶ στόν ἰδιωτικό τομέα,ἀπό ὅσους ἔχουν ἀποκτήσει κάποιο δημόσιο ἀξίωμα, ἄλλοι ἔχουν χτίσει τά σπίτια τους μεγαλοπρεπέστερα ἀπό ὅ,τι τά δημόσια οἰκοδομήματα, ὄχι μόνο καλύτερα ἀπό τούς ὑπόλοιπους, ἐνῶ ἄλλοι, πού ἀγόρασαν κτήματα, καλλιεργοῦν τόση γῆ ὅση οὔτε στό ὄνειρό τους δέν εἶχαν ἐλπίσει”.

Ο Αθηναίος ρήτωρ Δημοσθένης και το μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο των «Άρπαλείων χρημάτων» στην Αρχαία Αθήνα (324 π. Χ.)

Δημοσθένης

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας

.

Ο Άρπαλος του Μαχάτα (Ελιμιώτης) καταγόταν από παλαιά αριστοκρατική οικογένεια της Μακεδονίας και ήταν παιδικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατά την εκστρατεία του στην Περσία ο Αλέξανδρος τον είχε ορίσει βασικό ταμία και διαχειριστή του βασιλικού θησαυροφυλακίου λόγω ενός σωματικού προβλήματος που είχε. Πριν από τη μάχη της Ισσού (Νοέμβριος 333 π.Χ.), ο Άρπαλος παρασυρμένος από τον Ταυρίσκο, έφυγε μαζί του δυτικά, παίρνοντας μαζί του όλα τα χρήματα της στρατιάς και κατέφυγε στα Μέγαρα. Ο Μ. Αλέξανδρος δέχτηκε τη μετάνοιά του, τον ξανακάλεσε δίπλα του και τον όρισε εκ νέου γενικό διαχειριστή των θησαυρών του κράτους με έδρα τα Εκβάτανα (όπου αργότερα δολοφονήθηκε ο στρατηγός Παρμενίων). Όταν ο Αλέξανδρος ξεκίνησε για την τελευταία του μακρινή εκστρατεία προς την Ινδία, ο Άρπαλος θεώρησε απίθανο να γυρίσει πίσω ο Μακεδόνας Βασιλιάς ζωντανός από μια τόσο μακρινή και επικίνδυνη εκστρατεία, και επιδόθηκε στην κατασπατάληση των χρημάτων του Βασιλικού θησαυροφυλακίου, διάγοντας έναν βίο γεμάτο με συμπόσια και ακολασίες (αὑτῷ τε πράγματα συνειδὼς πονηρὰ δι’ ἀσωτίαν). Όταν όμως το 325 π.Χ. ο Άρπαλος έμαθε πως ο Αλέξανδρος νίκησε και επέστρεφε στην Βαβυλώνα έχοντας πληροφορίες για τις ατασθαλίες του, γνώριζε ότι τον περίμενε πολύ σκληρή τιμωρία.

Η μάχη της Σφακτηρίας (425 π.Χ)

Χάλκινη Σπαρτιατική ασπίδα 425 πΧ_τρόπαιο των Αθηναίων μετά την νίκη στην Σφακτηρία_Αθήνα Στοά Αττάλου

αναδημοσίευση από τον Χείλωνα

.

Η μάχη της Σφακτηρίας (425 π.Χ.) αποτελεί το δεύτερο στάδιο της μάχης που τελείωσε με την παράδοση μιας δύναμης Σπαρτιατών οπλιτών (Πελοποννησιακός πόλεμος). Η αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν σε αυτή την σχεδόν πρωτοφανή καταστροφή ξεκίνησε όταν μια Αθηναϊκή δύναμη υπό την αρχηγία του Δημοσθένη αποβιβάσθηκε στο βραχώδες ακρωτήριο της Πύλου, νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου και εγκατέστησε οχυρή θέση. Ο Πελοποννησιακός στρατός υπό τον βασιλέα Άγι εγκατέλειψε την εισβολή στην Αττική και επέστρεψε στην Πελοπόννησο, ενώ οι δυνάμεις που ήσαν ήδη στην Σπάρτη κινήθηκαν δυτικά για να αντιμετωπίσουν τη νέα απειλή.

Επειδή ο Δημοσθένης αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα οι Σπαρτιάτες συγκέντρωσαν τον στόλο τους στην Πύλο και ο ίδιος βρέθηκε πολιορκούμενος από ξηρά και θάλασσα. Η Αθηναϊκή θέση ήταν σε ακρωτήρι στο ένα άκρο του κόλπου της Πύλου. Το νησί της Σφακτηρίας το οποίο ευρίσκετο έξω από το στόμιο του κόλπου είχε καταλειφθεί από τους Σπαρτιάτες. Ο Σπαρτιατικός στόλος μετακινήθηκε στο κόλπο, παγιδεύοντας τους Αθηναίους και εμποδίζοντας οποιαδήποτε προσπάθεια προμήθειας και ανεφοδιασμού. Στην προκύπτουσα μάχη της Πύλου οι Αθηναίοι κατάφεραν να αποκρούσουν διπλή επίθεση των Σπαρτιατών, αλλά σώθηκαν στην κυριολεξία με την άφιξη του Αθηναϊκού στόλου ο οποίος επέφερε βαριά ήττα στον αντίστοιχο Σπαρτιατικό στο εσωτερικό του κόλπου, αίροντας τον αποκλεισμό της Πύλου.

Περί όνου σκιάς.

Λέμε ότι κάποιοι μαλώνουν «περί όνου σκιάς» (για την σκιά του γαϊδάρου), όταν φιλονικούν για κάτι ασήμαντο.

Η έκφραση προέρχεται από ένα περιστατικό με τον Αθηναίο ρήτορα Δημοσθένη , ο οποίος ενώ αγορεύει στην εκκλησία του Δήμου και προσπαθεί να διαφωτίσει τους συμπολίτες του για τα μεγάλα προβλήματα της πόλης τους αυτοί …αγρόν αγόρασαν!

Τότε αυτός, για να τους κεντρίσει την προσοχή, άρχισε να τους αφηγείται μια ιστορία μεταξύ ενός αγωγιάτη κι ενός ταξιδιώτη.

Ο ταξιδιώτης είχε νοικιάσει τον γάιδαρο του αγωγιάτη και ταξίδευαν παρέα για τα Μέγαρα. Στον δρόμο, σταμάτησαν κάπου να ξεκουραστούν. Έκανε όμως ζέστη και δέντρο εκεί γύρω για να προφυλαχτούν απ’ τον ήλιο και να δροσιστούν λίγο, δεν υπήρχε.

Ο ταξιδιώτης, αφού ξεπέζεψε απ’ τον γάιδαρο, έσπευσε να ξαπλώσει στην σκιά του. Ο αγωγιάτης όμως δεν τον άφησε, διεκδικώντας την σκιά του γαϊδάρου για τον εαυτό του, καθώς όπως του είπε, ενοικίασε μόνο τον γάιδαρο κι όχι και την σκιά του. Για τον λόγο αυτόν κατέληξαν στο δικαστήριο.

Αρχαία Αιτωλία …

Η αρχαία Αιτωλία κατά τον Στράβωνα ήταν χωρισμένη στην παραλιακή ζώνη, προς νότια του Αράκυνθου, με τις πανάρχαιες πόλεις Καλυδώνα, Πλευρώνα, Χαλκίδα, Ωλενό, Πυλλήνη και τις εύφορες πεδιάδες γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα, με κυριότερες πόλεις το Φύταιο, το Τριχώνιο, τις Άκρες και την Μέταπα προς Νότο, και το Αγρίνιο, το Βουκάτιο (Παράβολα), το Φίστυο, το Θέστιο (Βλοχός) προς Βόρεια της λίμνης.

Στα βορειοανατολικά ήταν ο τόπος του Θέρμου με το παλαιό ιερό του Απόλλωνος, αργότερα έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Η ορεινή περιφέρεια στα βόρεια και ανατολικά, που με τον καιρό κατακτήθηκε και προστέθηκε στο αιτωλικό έθνος, λεγόταν επίκτητος Αιτωλία.

Την κατοικούσαν οι Ευρυτάνες «αγνωστότατοι γλώσσαν και ωμοφάγοι» κατά τον Θουκυδίδη, οι Αγραίοι, οι Απέραντοι, οι Οφιονείς με τις ομάδες των Βομιέων και Καλλιέων και οι Αποδωτοί. Η Ακαρνανία αποτελούσε το δυτικότερο μέρος, από το Ιόνιο έως τον Αχελώο και από τον Αμβρακικό έως τον κόλπο του Αστακού και τις εκβολές του Αχελώου, κατοικούμενη από τους Ακαρνάνες.Στην περιοχή του Βάλτου κατοικούσαν οι Αμφίλοχοι και οι Αγραίοι, ενώ Εσπέριοι (Οζόλες) Λοκροί κατοικούσαν στην παραλιακή περιοχή της Ναύπακτου.

Οι Αγραίοι
Κατοικούσαν την Αγραία ή Αγραΐδα, μια περιοχή της οποίας τα όρια άλλαζαν ανάλογα με την ιστορική συγκυρία. Έτσι για παράδειγμα, κάποια στιγμή έφτασαν μέχρι τον Αιτωλοακαρνανικό κάμπο όπου και έχτισαν το Αγρίνιο, ενώ σε κάποια άλλη στιγμή είχαν περιοριστεί στα απάτητα κορφοβούνια της σημερινής Δυτικής Ευρυτανίας. Κύριος χώρος ανάπτυξής τους όμως θεωρείται η περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Αχελώο και Αγραφιώτη, και μάλιστα στο βορειότερο κομμάτι της.

Γιατί διδάσκουμε στα παιδιά τα αρχαία Ελληνικά.

Η αποθέωση του Ομήρου. Στα πόδια του η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Jean Auguste Dominique Ingres, 1827

Ανέκδοτη ομιλία του Ι.Θ. Κακριδή για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών*

Κείμενο: Ι.Θ. Κακριδής

Αληθινά λυπούμαι που τον καιρό αυτό είμαι αναγκασμένος να βρίσκομαι μακριά από την Ελλάδα, κι έτσι στερήθηκα τη χαρά να πάρω μέρος στο Συνέδριο αυτό, που σκοπό έχει να μελετήσει τις βασικές αρχές των νέων θεσμών που αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας στην προσπάθειά του ν’ ανυψώσει μέσα στ’ άλλα και τη Μέση Εκπαίδευση.

Τίποτε δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει την παρουσία του ανθρώπου. Αν, παρ’ όλους τους δισταγμούς, αποφάσισα στο τέλος να καταγράψω μερικές μου σκέψεις και να παρακαλέσω να διαβαστούν μπροστά στην ολομέλεια του Συνεδρίου, αυτό έγινε γιατί δεν ήθελα ν’ απουσιάζω ολωσδιόλου από μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση συναδέλφων-για ένα θέμα μάλιστα τόσο σημαντικό για τη μελλοντική προκοπή του τόπου μας.

Επαναστατικό είναι το νέο εκπαιδευτικό σύστημα από πολλές πλευρές. Η πιο επαναστατική από όλες τις καινοτομίες του είναι ίσως η απόφαση, στο τριτάξιο Γυμνάσιο οι αρχαίοι Έλληνες κλασικοί να διδάσκονται από μετάφραση, και μόνο στην τελευταία τάξη να δίνεται μια γενική εισαγωγή στους νόμους του αρχαίου αττικού λόγου.

Ο νεωτερισμός αυτός δημιουργεί ένα πλήθος προβλήματα στην πραχτική του εφαρμογή, προκαλεί όμως και καθαρά θεωρητικές απορίες. Το μεγάλο πρόβλημα, που είναι φυσικό να βασανίζει τον καιρό αυτό το φιλόλογο του Γυμνασίου, είναι αν το νέο σύστημα θα μπορέσει ν’ ανταποκριθεί στο βασικό σκοπό της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών, τη στιγμή που ο αρχαίος λόγος θα πάψει ν’ ακούγεται αυτούσιος στο Γυμνάσιο.

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ (μέρος Β’)

Συνέχεια από ΕΔΩ

 άρθρο που αλίευσε ο Πελασγός

 Η αγορά

Ο Αθηναίος θα περάσει από τις κιονοστοιχίες που στολίζονται με τα αγάλματα των επιφανών ανδρών της πόλης και θα φτάσει μπροστά στην αγορά τροφίμων. Στις ελληνικές πόλεις η αγορά δεν ήταν ένας τόπος αποκλειστικά για τους εμπόρους. Στην αγορά της Αθήνας Βρίσκονταν τα κύρια δημόσια καταστήματα: η Βουλή, τα δικαστήρια, οι ναοί, το αρχείο, καθώς και δενδροστοιχίες από πλατάνια και λεύκες.

Οι αγρότες της Αττικής πάνε στην αγορά πριν ξημερώσει σαλαγώντας γίδια και κατσίκια, ή κουβαλώντας σ’ ένα ξύλο στηριγμένο στον ώμο λαγούς και τσίχλες με τις φτερούγες γυρισμένες προς το ράμφος. Οι ιδιοκτήτες των αγροκτημάτων που ήταν γύρω από την πόλη, έστελναν τα προϊόντα τους για ανταλλαγή. Από τον Πειραιά και το Φάληρο έφταναν ψαράδες. στα καλάθια τους έφερναν τόνο, από τον Εύξεινο Πόντο χέλια, που τα αγαπούσαν πάρα πολύ οι Αθηναίοι, και μπαρμπούνια από το Αρχιπέλαγος.

Από τα μικρομάγαζα και τα μαγειρεία των πραματευτάδων σκορπάει στον καθαρό πρωινό αέρα το άρωμα των ώριμων φρούτων, η οσμή του θυμιάματος, η μυρωδιά από τα δέρματα, το τουρσί, την ώριμη μελιτζάνα, το πηγμένο αίμα, το κρασί, την πρασινάδα, κι απ’ τις αρμάθες των ζεστών κουλουριών, που τραβούν τη ματιά των πεινασμένων αγοραστών.

Η «δουλεία» δεν έχει πατρίδα την Ελλάδα…

Ελένη Γεωργακάκη, φοιτήτρια Φιλολογίας

Το ερέθισμα για το παρόν πόνημα μου δόθηκε σε μία διάλεξη που παρακολούθησα  όταν σε μία από τις τοποθετήσεις  και μάλιστα εκπαιδευτικού υποστηρίχθηκε ότι η αρχαία Ελλάδα και κυρίως η Αθήνα και η Σπάρτη συγκαταλέγεται στα ιστορικά παραδείγματα φαινομένων ρατσισμού σε σχέση με τους δούλους.

Ήταν όμως όντως ρατσιστές οι αρχαίοι Έλληνες ως προς τους δούλους; Τους αντιμετώπιζαν και αυτοί ως πράγματα «res», όπως οι Ρωμαίοι τους σκλάβους, οι οποίοι, όπως είναι γνωστό, δεν δίσταζαν να τους ρίξουν ακόμη και ανθρωποφάγα ψάρια, προκειμένου να ψυχαγωγηθούν οι ίδιοι;

Η έρευνά μου με οδήγησε αρχικά σε μία φράση του Οδυσσέα που περιέχεται στην ραψ. ο 373 της Οδύσσειας: «Ἒφαγόν τε, ἒπιόν τε καὶ αἰδοίοισιν ἒδωκα» (= έφαγα και ήπια και έδωσα και στους αιδοίους).  Ο Οδυσσέας στο συγκεκριμένο χωρίο αναφέρεται στους υπηρέτες του παλατιού, αποκαλώντας όμως «αιδοίους» δηλαδή σεβαστούς (<αἰδώ=σεβασμός).

Ο Δημοσθένης, η απάθεια του λαού και η απώλεια της ελευθερίας

  Σε μια περικοπή του περίφημου λόγου του Υπέρ Κτησιφώντος  Περί του Στεφάνου, ο σπουδαίος Αθηναίος πολιτικός στηλιτεύει τη στάση της φιλομακεδονικής παράταξης της Αθήνας και κυρίως του Αισχίνη, τονίζοντας ότι η διαφθορά των Αθηναίων πολιτικών καθώς και η απάθεια του λαού οδήγησαν στη ισχυροποίηση του Φιλίππου πράγμα που στο τέλος θα οδηγούσε στην απώλεια της ανεξαρτησίας τους –  κάτι που εν τέλει έγινε.

 Όταν ο Φίλιππος τριγύριζε, υποτάσσοντας Ιλλυριούς και Τριβαλλούς, καθώς και μερικούς άλλους Έλληνες, όταν αποκτούσε σταδιακά τον έλεγχο μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων και ορισμένοι από τις πόλεις, μεταξύ των οποίων και τούτος εδώ (εννοεί τον Αισχίνη), επωφελούνταν από την ελευθερία της ειρήνης για να πηγαίνουν εκεί και να δωροδοκούνται, τότε δέχονταν επίθεση όλοι εκείνοι εναντίον των οποίων ο Φίλιππος έκανε τις κινήσεις αυτές. Αν δεν το αντιλαμβάνονταν, είναι μια άλλη ιστορία που δε με αφορά. Οι προβλέψεις και οι διαμαρτυρίες μου ήταν αδιάκοπες τόσο εδώ σε σας όσο και όπου είχα σταλεί.

 Μα οι πόλεις νοσούσαν. Οι άνθρωποι της πολιτικής και της δράσης είχαν εξαγοραστεί και διαφθαρεί με χρήματα, ενώ από τους απλούς πολίτες πολλοί δεν πρόβλεπαν το μέλλον ή δελεάζονταν με την ανεμελιά και την καθημερινή καλοπέραση. Και από αυτήν την ασθένεια είχαν προσβληθεί όλοι παντού, ώστε ο καθένας νόμιζε ότι δεν θα τον βρει η συμφορά αυτόν αλλ’ ότι θα εξασφαλίσει τα συμφέροντά του εάν ήθελε, εκμεταλλευόμενος τους κινδύνους των άλλων.

Ήταν, νομίζω, επακόλουθο να τιμωρηθεί η υπερβολική και άκαιρη απάθεια του λαού με την απώλεια της ανεξαρτησίας του, ενώ οι ηγέτες του, που φαντάζονταν ότι πουλούσαν οτιδήποτε άλλο εκτός από τους εαυτούς τους, αντιλήφθηκαν πως το πρώτο πράγμα που ξεπουλούσαν ήταν ο ίδιος ο εαυτός τους. Και αντί να ονομάζονται  φίλοι και φιλοξενούμενοι, όπως συνέβαινε τον καιρό που δωροδοκούνταν, τώρα προσαγορεύνταν κόλακες, εχθροί των θεών και με όλα τα άλλα τα επίθετα που τους αρμόζουν.