Οι πέντε Έλληνες αντιστράτηγοι αιχμάλωτοι των Γερμανών… Ως το Νταχάου

.

Ο Γεώργιος Τσολάκογλου από την στιγμή που ανέλαβε κατοχικός πρωθυπουργός φρόντισε να καταδιώξει τους Μεταξικούς. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο αρχιστράτηγος του 1940-41 αντιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος.

Με εντολή του Τσολάκογλου συντάχθηκε η διαβόητη «έκθεση Καθενιώτη». Βασική κατηγορία που αποδόθηκε στον Παπάγο ήταν ότι «δεν ημπόδισε την κήρυξιν του πολέμου κατά του άξονος, τον οποίον άλλωστε χείριστα οργάνωσε»… Αργότερα, σε μια κίνηση προσέγγισης του Παπάγου, ο Τσολάκογλου σκέφτηκε να του δώσει τιμητική σύνταξη. Όμως ο Παπάγος αρνήθηκε να δεχτεί το οτιδήποτε.

Οργάνωση και σύλληψη

Ο Παπάγος παρέμεινε σε κατ’ οίκον περιορισμό μέχρι το 1943. Όταν η επιτήρηση χαλάρωσε, στις 20 Μαΐου 1943, ο Παπάγος κάλεσε στο σπίτι του τους αντιστρατήγους Ιωάννη Πιτσίκα, Δημήτριο Παπαδόπουλο, Παναγιώτη Δέδε, Γεώργιο Κοσμά, Μάρκο Δράκο και Κωνσταντίνο Μπακόπουλο, όλοι τους με πλούσια δράση το 1940-41.

Ο Αρχιεπίσκοπος της Κατοχής Δαμασκηνός

Με την κατάρρευση του μετώπου, επακολούθησε η ξενική κατοχή και ταυτόχρονα η αντίσταση του περήφανου λαού μας. Τότε ακούστηκε και το άλλο όχι, το οποίο διακήρυξε επισήμως ο Κομοτηναίος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1938-1941), ο οποίος ευθαρσώς αρνήθηκε να συμμετάσχει στη συμβολική παράδοση της πόλης των Αθηνών και δήλωσε με παρρησία ότι: «Ο αρχηγός της Εκκλησίας δεν παραδίδει την πρωτεύουσα της πατρίδας του εις ουδένα ξένον. Ο αρχηγός της Εκκλησίας ένα καθήκον έχει: να φροντίσει διά την απελευθέρωσιν αυτής».

Όταν επίσης ζητήθηκε από τον ίδιο να ορκίσει την πρώτη κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου, ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος και πάλι αρνήθηκε, λέγοντας ότι: «Ο αρχηγός της Εκκλησίας δεν δύναται να ορκίσει κυβέρνηση σχηματιζόμενη υπό την διοίκηση του εχθρού της πατρίδος».

Αλλά και στο Γερμανό στρατάρχη των κατοχικών δυνάμεων στην Ελλάδα Φον Στούμε, τον οποίο δέχτηκε ως επισκέπτη στην Ιερά Αρχιεπισκοπή, «ορθός, ατάραχος και γαλήνιος με ψυχρό και ανέκφραστο ύφος», έδειξε την έντονη δυσφορία του για την κατάληψη της Ελλάδας από τα ναζιστικά στρατεύματα.

Από τον Ιούλιο του 1941 νέος Αρχιεπίσκοπος εξελέγη ο από Κορίνθου Δαμασκηνός Παπανδρέου (1941-1949). Ο Χρύσανθος έκτοτε ιδιώτευε, αλλά και ενίσχυε κάθε πατριωτική δράση. Ο γνωστός ως «ασύρματος του Δεσπότη» στην κατοχή κρυβόταν και λειτουργούσε στην κατοικία του στην Κυψέλη.

Ο αοίδιμος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και μετέπειτα αντιβασιλέας της Ελλάδας Δαμασκηνός Παπανδρέου κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και σε διάφορες περιπτώσεις εκφώνησε λόγους και έδωσε τις πρέπουσες απαντήσεις στις προκλητικές και απειλητικές υποδείξεις των κατακτητών και των προδοτών συνεργατών τους. Αυτά τα ιστορικά ντοκουμέντα δημοσιεύουμε στο παρόν επετειακό άρθρο μας.

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ ΑΝΑΚΩΧΗΣ 20 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941

αναδημοσίευση από την Ευρώπη των Εθνών

.

Οι υπογεγραμμένοι Στρατηγοί του ανδρείου Γερμανικού Στράτου και του ανδρείου Ελληνικού τοιούτου ΝΤΗΤΡΙΧ και ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ, αντιπροσωπεύοντες τας αντιστοίχους Στρατιάς, συνελθόντες εις ΒΟΤΟΝΑΣΙ σήμερον 20ην Απριλίου 1941 και ώραν 18ην συνομολόγησαν τα κάτωθι:

1.—Παύουν αι εχθροπραξίαι μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας την 18ην ώραν της σήμερον και μετ’ ολίγας ώρας παύουν αι εχθροπρα­ξίαι μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας μερίμνη του Γερμανού Αρχιστρα­τήγου.

2.— Επιτρέπεται η διέλευσις Γερμανικού Στράτου από της έως της αύριον Δευτέρας 21ης Απριλίου ίνα παρεμβληθή μεταξύ Ιταλικών και Ελληνικών Στρατευμάτων και ίνα διευκολυνθώσι τα κάτωθι συμφω­νηθέντα.