Η αντίδραση των Ελλήνων στην άρνηση του μπουρλοτιέρη Κανάρη να πάρει σύνταξη

.

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Το 1862 η Αθήνα και η Ελλάδα ολόκληρη βρισκόταν σε αναβρασμό. Ο θρόνος του πρώτου βασιλιά Όθωνα κυριολεκτικά «έτριζε» και ο κόσμος έψαχνε διάφορους τρόπους για να στείλει το μήνυμα της δυσαρέσκειας στο Παλάτι.

Την Πρωτοχρονιά, λοιπόν, μια παρέα αποφάσισε να φτιάξει ένα λεύκωμα αφιερωμένο στον γέροντα μπουρλοτιέρη Κανάρη, που δεν είχε δεχτεί να λάβει τιμητική σύνταξη, ως αντίδραση για τα δεινά που υπέφεραν οι συμπατριώτες του, βουτηγμένοι στη φτώχεια και την ανέχεια.

Πρωτεργάτης ο Ιωάννης Φιλήμων. Το δε λεύκωμα θα είχε μία καινοτομία. Θα περιλαμβανόταν σε αυτό η «φωτογεγραμμένη εικών», δηλαδή φωτογραφία – η μεγάλη εφεύρεση της εποχής– του μπουρλοτιέρη. Στην απέναντι δε σελίδα με χρυσά γράμματα προβλεπόταν να είναι εκτυπωμένο το 107 άρθρο του Συντάγματος που ανέφερε πως «Η τήρησις του Συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμόν των Ελλήνων».

Σε μία δύο ημέρες ήδη περισσότεροι από διακόσιοι επαγγελματίες και έμποροι των Αθηνών είχαν υπογράψει και εισφέρει τον οβολό τους για τη δημιουργία του λευκώματος. Το θέμα δεν άργησε να λάβει διαστάσεις και να εκδηλωθεί η πρώτη αντίδραση της Αστυνομίας, επειδή ο ποινικός νόμος απαγόρευε τους εράνους.

Ακολούθησε επιστολή στην πολιτική ηγεσία της Αστυνομίας, δηλαδή στον Υπουργό Εσωτερικών, δηλώνοντας ότι με την ενέργειά τους ήθελαν να εκφράσουν βαθιά ευγνωμοσύνη στο γηραιό αγωνιστή και όχι να υποσκάψουν «τα καθεστώτα». Στήλες ολόκληρες γέμισε στην εφημερίδα του ο Φιλήμων αναδεικνύοντας σε μείζον θέμα την τιμή προς τον Κανάρη.

Το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843

.

Η παραχώρηση συντάγματος και η εκδίωξη των Βαυαρών ήταν τα αιτήματα των πολιτικοκοινωνικών δυνάμεων που συσπειρώθηκαν στην αντιπολίτευση, στην οποία από τις αρχές του 1843 μετείχε η πλειονότητα των σημαντικότερων πολιτικών προσωπικοτήτων και των τριών κομμάτων.

Και στην περίπτωση αυτή εφαρμόστηκε ο συνωμοτικός τρόπος δράσης, δηλαδή μια μορφή αντιπολίτευσης οικεία στην εσωτερική πολιτική ζωή τόσο στα χρόνια της Επανάστασης και της διακυβέρνησης από τον Καποδίστρια όσο και μετά την εγκαθίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού βασιλείου.

Αποτέλεσμα της συνωμοτικής αυτής δράσης υπήρξε το Κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, το οποίο επέφερε πολιτειακή αλλαγή στην κατεύθυνση της συνταγματικής μοναρχίας. Οι πολιτικοί οργανωτές του κινήματος (Α. Μεταξάς, Αν. Λόντος, Κ. Ζωγράφος, Μ. Σούτσος, Ρ. Παλαμήδης) είχαν από τον Αύγουστο προσεταιριστεί αξιωματικούς που κατείχαν σημαντικές θέσεις στο στρατιωτικό μηχανισμό.

H συμμετοχή τους συνεπώς κατά την εκδήλωση του κινήματος κρινόταν απαραίτητη για την επιτυχία του. Oι συνταγματάρχες Καλλέργης (διοικητής ιππικού Αθηνών), Σκαρβέλης (διοικητής πεζικού Αθηνών) και Σπυρομήλιος (διοικητής Σχολής Ευελπίδων) ήταν εκείνοι που, σύμφωνα με το σχέδιο, θα στασίαζαν την καθορισμένη ημερομηνία, θέτοντας το Παλάτι προ τετελεσμένων γεγονότων.

Οἱ πληγὲς τῆς Πατρίδας: Ἡ κοχλιαριοφορία καὶ ὁ κωθωνισμὸς «Ἡ εὐφυία ἔχει ὅρια, ὁ… κωθωνισμὸς εἶναι ἀπεριόριστος…»

Γράφει ο Δημήτριος Νατσιός, Δάσκαλος

.

Κοχλιάριον ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι τὸ κουτάλι ἢ χουλιάρι ἢ χλιάρ(ι) στὰ χωριὰ τῆς Μακεδονίας.

Ἡ λέξη παράγεται ἀπὸ τὸ «κοχλίας», τὸ κοινῶς λεγόμενον σαλιγκάρι. «Κατὰ τοὺς ἀρχαιοτάτους χρόνους», διαβάζουμε στὸ λεξικὸ τοῦ «ΗΛΙΟΥ», «ἀντὶ κοχλιαρίων ἐχρησιμοποιοῦντο κογχύλια», δηλαδὴ ὄστρακα κοχλιῶν. Εἶναι γνωστὸ ὅτι καὶ σήμερα σὲ πολλὰ νησιά μας τὰ σαλιγκάρια ὀνομάζονται κοχλιοί.

 Ἂς ἔρθουμε τώρα στοὺς «νεωτάτους» χρόνους. Ἡ λέξη «κοχλιαριοφόροι» εἶναι ἐπινόηση τοῦ Ροΐδη, ποὺ πολλὰ μπορεῖ νὰ τοῦ καταλογίσει κανείς, ὅμως ἀνήκει σ’ αὐτοὺς τοὺς ἀδέσποτους, τοὺς ἀπροσάρμοστους τῆς νεοελληνικῆς πνευματικῆς ζωῆς, ποὺ μαστίγωσε ἀλύπητα τὴν διεφθαρμένη καὶ φαυλεπίφαυλη ἐν Ἑλλάδι κομματοκρατία. (Ἁπλῶς, σὰν τὸν Κοραῆ κι αὐτός, εἶχε «μαῦρα μεσάνυχτα» ἀπὸ Ὀρθοδοξία καὶ φόρτωνε πολλὰ κακῶς κείμενα στὸν κλῆρο νομίζοντας, ἐσφαλμένως, ὅτι οἱ δικοί μας κληρικοὶ εἶναι σὰν τοὺς «καπουτζίνους τῆς Εὐρώπης», ποὺ θά ᾽λεγε καὶ ὁ Μακρυγιάννης, «δὲν ἤξεραν ὅτ’ εἶναι σεμνοὶ κι ἀγαθοὶ ἄνθρωποι καὶ μὲ τὰ ἔργα τῶν χεριῶν τους ἀπόχτησαν αὐτά, ἀγωνίζοντας καὶ δουλεύοντας τόσους αἰῶνες». (Ἀπομνημονεύματα).

Ἀριστοκρατικῆς ἀντίληψης, Συριανὸς καὶ εὐρωτραφὴς ὁ Ροΐδης -ἔχασε ὅλη του τὴν περιουσία στὰ «Λαυρεωτικὰ»- πολυτάλαντος γραφιάς, νόσησε κι αὐτὸς ἀπὸ τὴν ἀνίατο ἀσθένεια τοῦ νεογραικυλισμοῦ, δὲν κατάλαβε τὴν γενέθλια παράδοσή του, μὲ μία μόνη διαφορὰ ἀπὸ τοὺς τότε καὶ νῦν εὐρωπιθήκους: Δὲν συμπορεύτηκε ἀλλὰ στηλίτευε ἀμείλικτα τὴν περιρρέουσα σκυβαλοκρατία).