ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (Ένα βολικό καμουφλάζ)

[Ἀνατόμος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς ὁ Ρῶσος συγγραφέας Ἀντὸν Παύλοβιτς Τσέχωφ (1860-1904) στὰ διηγήματά του, δίνει κάποιες ἀνάγλυφες εἰκόνες ἀπὸ ἀνθρώπινες συμπεριφορὲς ποὺ θά ’πρεπε νὰ μᾶς προβληματίζουν, ἰδιαίτερα ὅσες βοηθοῦν στὸ νὰ ξεκαθαρίσουμε τί εἴδους Χριστιανοὶ εἴμαστε καὶ τί σχέση εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχει ἀνάμεσα σὲ μᾶς καὶ τὸ ἀληθινὸ Εὐαγγέλιο.

Στὸ διήγημά του λοιπὸν «Τρία χρόνια» παρουσιάζει τὸν Ἀλεξέι Λάπτεβ σὲ μιὰ ἔντονη συζήτηση μὲ τὸν μικρότερο ἀδερφό του, τὸν Φιόντορ, νὰ περιγράφει ὡς ἑξῆς τὸν πατέρα τους, τὸν γερο-έμπορο Φιόντορ Στεπάνοβιτς, ποὺ ἔμενε τώρα μόνος καὶ τυφλός:]

– Μένει όλη του τη ζωή σ’ αυτή τη δουλειά [=το εμπόριο], και του αρέσει μόνο και μόνο επειδή μπορεί να δίνει διαταγές στους υπαλλήλους του και να εκμεταλλεύεται τους πελάτες του. Είναι επίτροπος του ναού επειδή μπορεί να έχει τους ψάλτες του χεριού του. Είναι ευεργέτης κάποιου σχολείου επειδή του αρέσει να αισθάνεται ότι ο δάσκαλος είναι κατώτερός του και του αρέσει να του κάνει το αφεντικό. Του έμπορου δεν του αρέσει το εμπόριο, του αρέσει να δίνει διαταγές, και η αποθήκη σας δεν είναι εμπορική επιχείρηση, είναι αίθουσα βασανιστηρίων! Και για μια τέτοια επιχείρηση, θέλετε υπαλλήλους χωρίς χαρακτήρα και προσωπική ζωή – και τους κάνετε έτσι αναγκάζοντάς τους όταν είναι παιδιά να γλείφουν το πάτωμα για ένα ξεροκόμματο, και τους εκπαιδεύετε από τα παιδικά τους χρόνια να πιστεύουν ότι είστε οι ευεργέτες τους…

Μια Κυριακή πρωί η Γιούλια [Σεργκέγεβνα, σύζυγος του Αλεξέι] πήγε η ίδια στην οδό Πιάνιτσκαγια. Βρήκε τον γέρο-Φιόντορ Στεπάνοβιτς στο ίδιο μεγάλο σαλόνι όπου είχε γίνει η λειτουργία όταν είχε έρθει για πρώτη φορά. Φορώντας παντόφλες και χωρίς γραβάτα, καθόταν ακίνητος στην πολυθρόνα του, ανοιγοκλείνοντας τα τυφλά του μάτια.

– Εγώ είμαι, η νύφη σας, είπε πλησιάζοντάς τον. Ήρθα να δω πώς είστε.

Το ψεύδος (ψέμα)

Του Κων/νου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου -συγγραφέα

.

ΤΟ ΨΕΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΑ: Στην καθημερινή ζωή η έννοια του ψέματος συνδέεται με την πρόθεση εξαπάτησης. Ωστόσο αυτή είναι μόνο μια γενικότερη κατηγορία ψεμάτων. Ένας άνθρωπος λέει ένα ψέμα όταν προσπαθεί να πείσει κάποιον ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια, ενώ ακόμη κι ο ίδιος έχει αμφιβολίες προς την αλήθεια της πρότασης ή γνωρίζει όντως ότι είναι αναληθής. Μια πρόταση μπορεί να εξεταστεί ως προς την αλήθεια της και να αποδειχτεί ψευδής ή αληθής.

Δεν είναι όμως απαραίτητο να αποδειχτεί κάτι ψευδές ώστε να χαρακτηριστεί ως ψέμα. Μια αληθινή πρόταση μπορεί τελικά να χαρακτηριστεί ψέμα όταν αυτός που την λέει έχει αμφιβολίες. Ακόμα και αν δεν έχει καμία αμφιβολία για κάποια πρόταση, η εξέταση της πρότασης και η αδυναμία να αποδειχτεί αληθής τότε καθιστούν την πρόταση ψέμα.

Παράδειγμα: Όταν κάποιος λέει ότι έχει μέσα στο δωμάτιο του έναν αόρατο άνθρωπο που κανείς δεν μπορεί να νιώσει ή να αντιληφθεί και είναι απολύτως σίγουρος ότι υπάρχει, επειδή αδυνατούμε με τα μέσα που διαθέτουμε να επαληθεύσουμε, αυτή τη πρόταση τότε χαρακτηρίζεται ως ψέμα. Μια ακόμα υποκατηγορία ψέματος εμφανίζεται όταν κάποιος εσκεμμένα δεν δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα με σκοπό ή την ελπίδα το κοινό του να πιστέψει αυτό που ο ίδιος θέλει. Όταν, για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος ρωτάει έναν πολιτικό να διευκρινήσει κάποιες πτυχές σε ένα θέμα και ο πολιτικός εσκεμμένα αποφεύγει την απάντηση με σκοπό ο δημοσιογράφος να νομίζει ό,τι θέλει τότε η αρχική θέση του πολιτικού στο θέμα μπορεί να χαρακτηριστεί ψέμα. Τα ‘λευκά’ ψέματα είναι μια υποκατηγορία που φαινομενικά δεν έχουν κανέναν αρνητικό αντίκτυπο.