«Άχθος αρούρης»

Ο Αχιλλέας επιδένει το τραύμα του Πάτροκλου (Ερυθρόμορφη Κύλιξ του 500 π.Χ., Άλτες Μουζέουμ, Βερολίνο)

.

Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας

Η φράση του τίτλου είναι ομηρική· «ἄχθος» σημαίνει βάρος, φορτίο, φόρτωση, φορτίο λύπης, λύπη, ανησυχία, θλίψη, στενοχώρια· «ἄρουρᾰ» λεγόταν η καλλιεργημένη ή κατάλληλη για καλλιέργεια γη, η σπαρμένη γη, η καρποφόρα γη, το χωράφι, η εξοχή, η γη· «Πατρὶς ἄρουρα» ονομάζεται η πατρική γη, η πατρίδα και «ἀρουραῖος» αυτός που ανήκει ή προέρχεται από την εξοχή, αγροτικός, εξοχικός (μῦς ἀρουραῖος= ποντίκι των αγρών). 

Στον Ηρόδοτο διαβάζουμε «ὦ παῖ τῆς ἀρουραίας θεοῦ», για τον Ευριπίδη που ήταν γιός λαχανοπώλη· η έκφραση «ἄχθος ἀρούρης» αποδίδεται  ως «άχρηστο βάρος πάνω στη γη», και λέγεται για κάποιον που θεωρείται άχρηστος, βλάκας, αδαής, μηδαμινός, τιποτένιος, ανίκανος, ανωφελής, ανάξιος, άνθρωπος χωρίς αξία· στην Ιλιάδα (Σ,101) μιλάει ο Αχιλλέας:

«…νῦν δ᾽ ἐπεὶ οὐ νέομαί γε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν, / οὐδέ τι Πατρόκλῳ γενόμην φάος οὐδ᾽ ἑτάροισι / τοῖς ἄλλοις, οἳ δὴ πολέες δάμεν Ἕκτορι δίῳ, /ἀλλ᾽ ἧμαι παρὰ νηυσὶν ἐτώσιον ἄχθος ἀρούρης…»

Ο Ιάκωβος Πολυλάς μεταφράζει «αλλά στες πρύμνες κάθομαι της γης χαμένο βάρος…» και οι Καζαντζάκης – Κακριδής: «Μα τώρα, μια και στην πατρίδα μου πια δε διαγέρνω πίσω,  και μήτε γλίτωσα τον Πάτροκλο και μήτε τους συντρόφους / τους άλλους, που απ’ το θείο τον Έχτορα πολλοί στο χώμα έπεσαν, / μον᾿ φόρτωμα της γης ανώφελο<πλάι στα καράβια οκνεύω…»

Στην Οδύσσεια (υ376-379), διαβάζουμε: «Τηλέμαχ᾿, οὔ τις σεῖο κακοξεινώτερος ἄλλος: / οἷον μέν τινα τοῦτον ἔχεις ἐπίμαστον ἀλήτην, / σίτου καὶ οἴνου κεχρημένον, οὐδέ τι ἔργων / ἔμπαιον οὐδὲ βίης, ἀλλ᾿ αὔτως ἄχθος ἀρούρης.» 

Οι Μυρμιδόνες της αρχαίας Φθιώτιδας

Η ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Φθίας [η σημερινή ανατολική Φθιώτιδα] φιλοξενούσε, σύμφωνα με τον Όμηρο, τον περίφημο πολεμικό λαό των Μυρμιδόνων και αποτελούσε πατρίδα του Αχιλλέα, γιου του Πηλέα και της Θέτιδας.

Ο ημίθεος Αχιλλέας και οι Μυρμιδόνες του πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και διέπρεψαν με τα στρατιωτικά ανδραγαθήματά τους και τον απαράμιλλο ηρωισμό τους στη μάχη.

Ο Μυρμιδών ήταν γιoς του Δία και της Ευριμέδουσας. Οι απογονoί του οι Αιγινίτες μετανάστευσαν κάποτε στην Θεσσαλική Φθιώτιδα . Έλαβαν μέρος στον εμφύλιο πόλεμο της Τροίας με αρχηγό τον Αχιλλέα.

Σύμφωνα με μια παλαιότερη παράδοση όταν έπεσε λοιμός στην Αίγινα, ο Αίακος παρακάλεσε το Δία να μεταμορφωθούν οι κάτοικοι του χωριού σε μυρμήγκια για να έχουν ελάχιστη ανάγκη σε φαγητό.

Σύμφωνα με άλλη παράδοση ο Δίας μεταμορφώθηκε σε μυρμήγκι για να αποπλανήσει την Ευρυμέδουσα.

Αρχαία Αιτωλία …

Η αρχαία Αιτωλία κατά τον Στράβωνα ήταν χωρισμένη στην παραλιακή ζώνη, προς νότια του Αράκυνθου, με τις πανάρχαιες πόλεις Καλυδώνα, Πλευρώνα, Χαλκίδα, Ωλενό, Πυλλήνη και τις εύφορες πεδιάδες γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα, με κυριότερες πόλεις το Φύταιο, το Τριχώνιο, τις Άκρες και την Μέταπα προς Νότο, και το Αγρίνιο, το Βουκάτιο (Παράβολα), το Φίστυο, το Θέστιο (Βλοχός) προς Βόρεια της λίμνης.

Στα βορειοανατολικά ήταν ο τόπος του Θέρμου με το παλαιό ιερό του Απόλλωνος, αργότερα έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Η ορεινή περιφέρεια στα βόρεια και ανατολικά, που με τον καιρό κατακτήθηκε και προστέθηκε στο αιτωλικό έθνος, λεγόταν επίκτητος Αιτωλία.

Την κατοικούσαν οι Ευρυτάνες «αγνωστότατοι γλώσσαν και ωμοφάγοι» κατά τον Θουκυδίδη, οι Αγραίοι, οι Απέραντοι, οι Οφιονείς με τις ομάδες των Βομιέων και Καλλιέων και οι Αποδωτοί. Η Ακαρνανία αποτελούσε το δυτικότερο μέρος, από το Ιόνιο έως τον Αχελώο και από τον Αμβρακικό έως τον κόλπο του Αστακού και τις εκβολές του Αχελώου, κατοικούμενη από τους Ακαρνάνες.Στην περιοχή του Βάλτου κατοικούσαν οι Αμφίλοχοι και οι Αγραίοι, ενώ Εσπέριοι (Οζόλες) Λοκροί κατοικούσαν στην παραλιακή περιοχή της Ναύπακτου.

Οι Αγραίοι
Κατοικούσαν την Αγραία ή Αγραΐδα, μια περιοχή της οποίας τα όρια άλλαζαν ανάλογα με την ιστορική συγκυρία. Έτσι για παράδειγμα, κάποια στιγμή έφτασαν μέχρι τον Αιτωλοακαρνανικό κάμπο όπου και έχτισαν το Αγρίνιο, ενώ σε κάποια άλλη στιγμή είχαν περιοριστεί στα απάτητα κορφοβούνια της σημερινής Δυτικής Ευρυτανίας. Κύριος χώρος ανάπτυξής τους όμως θεωρείται η περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Αχελώο και Αγραφιώτη, και μάλιστα στο βορειότερο κομμάτι της.