Μάχη του Μυριοκέφαλου (17 Σεπτεμβρίου 1176)

αναδημοσίευση από την Παγκόσμια Πολεμική Ιστορία
άρθρο του Γιώργου Ψαρουλάκη

.

H πορεία αναγέννησης του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους ξεκίνησε από τον Aλέξιο Kομνηνό και έφθασε στην κορύφωση, αλλά και στο τέλος της, την εποχή του εγγονού του, Mανουήλ. Kαταλύτης σε αυτή την εξέλιξη ήταν η μάχη στο Mυριοκέφαλο.

Η εποχή της δυναστείας των Kομνηνών θεωρείται γενικά μία εποχή αναγέννησης του Bυζαντίου σε πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο. Aρχίζοντας με το διορατικό και ευφυή, όσο και δυναμικό, Aλέξιο Kομνηνό, οι τρεις πρώτοι αυτοκράτορες της δυναστείας κατόρθωσαν να επαναφέρουν το Bυζάντιο σε θέση ισχύος στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Mεσογείου. H ισχύς του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους είχε κλονιστεί σοβαρά την περίοδο που ακολούθησε το θάνατο του Bασίλειου B’, του επονομαζόμενου «Bουλγαροκτόνου». H καθοριστικότερη αιτία ήταν η κορύφωση της διαμάχης της νέας «στρατιωτικής αριστοκρατίας» από τη μια, ενός μικρού αριθμού οικογενειών που είχαν συγκεντρώσει στα χέρια τους τεράστιες εκτάσεις γης, και της αυτοκρατορικής εξουσίας και τη «αυλής» της Kωνσταντινούπολης από την άλλη.

Tο ενδοβυζαντινό δράμα έφθασε στο απόγειό του με την ήττα (προϊόν προδοσίας) στο Mαντζικέρτ και την εμφύλια διαμάχη που ακολούθησε και άφησε την αυτοκρατορία εκτεθειμένη στους εξωτερικούς εχθρούς.

Xρειάστηκε ένας δυναμικός και αποφασιστικός αυτοκράτορας, όπως ο Aλέξιος Kομνηνός, που κατόρθωσε όχι μόνο να ανασυγκροτήσει το ρωμαϊκό κράτος, αλλά και να αποκρούσει τις επιβουλές ανατολικών, βορείων και δυτικών γειτόνων.
H «βυζαντινή ανάκαμψη», όπως συνηθίζουν να ονομάζουν την εποχή οι ιστορικοί, συνεχίστηκε και επί του γιου και διαδόχου του, Iωάννη, αλλά ο σημαντικότερος – και συνάμα τραγικότερος – αυτοκράτορας της δυναστείας των Kομνηνών ήταν ο γιος του Iωάννη, Mανουήλ.

Βυζαντινή Αυτοκρατορία – Η εποχή των ανωμαλιών (1056 – 1081): Οι Αυτοκράτορες

του Alexander A. Vasiliev

.

Από το 1025, μετά τον θάνατο του Βασιλείου Β’ Βουλγαροκτόνου, η Αυτοκρατορία αντιμετώπισε μία περίοδο ανωμαλιών, συχνών αλλαγών και την έναρξι μιάς γενικής παρακμής. Η αυτοκράτειρα Ζωή επέτυχε να αναδείξη Αυτοκράτορες και τους τρεις της συζύγους, αλλά, το 1056, μετά το θάνατο της αδελφής της Ζωής, Θεοδώρας, η Μακεδονική Δυναστεία έπαψε να υφίσταται. Μία περίοδος ανωμαλιών άρχισε για κρατήση είκοσι πέντε χρόνια (1056 – 1081) και να τελειώση μόνον μετά την ανάρρησι στον θρόνο του Αλεξίου Κομνηνού, ιδρυτού της περίφημης Δυναστείας των Κομνηνών.

Η περίοδος αυτή, της οποίας το εξωτερικό χαρακτηριστικό ήτο η συχνή αλλαγή – ανικάνων – Αυτοκρατόρων, υπήρξε πολύ σημαντική για την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, δεδομένου ότι κατά την διάρκεια των είκοσι πέντε αυτών ετών ανεπτύχθησαν οι συνθήκες εκείνες που προεκάλεσαν αργότερα στην Δύσι την κίνησι των Σταυροφοριών.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής οι εξωτερικοί εχθροί της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήσκησαν πίεσιν απ’ όλες τις πλευρές: Οι Νορμανδοί εδρούσαν στην Δύσι, οι Πατσινάκοι στον Βορρά και οι Σελτζουκίδαι Τούρκοι στην Ανατολή, με αποτέλεσμα να μειωθή, τελικά, σοβαρά η έκτασι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ένα άλλο σπουδαίο χαρακτηριστικό της εποχής αυτής υπήρξε ο αγών τον οποίον ανέλαβαν οι στρατιωτικοί παράγοντες και οι ευγενείς (κυρίως της Μικράς Ασίας) εναντίον της κεντρικής γραφειοκρατικής Κυβερνήσεως. Ο αγών αυτός, μεταξύ πρωτευούσης και επαρχιών ετελείωσε, ύστερα από μερικές διακυμάνσεις, με την νίκη του στρατού και των μεγαλο – γαιοκτημόνων, με την νίκη δηλαδή των επαρχιών εναντίον της πρωτευούσης. Αρχηγός της νικηφόρου πλευράς υπήρξε ο Αλέξιος Κομνηνός.