ΗΠΑ-Τουρκία: Πραγματικοί σύμμαχοι;

του Ανδρέα Ματζάκου*

.

Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Β’ΠΠ), δημιουργήθηκε μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στον κόσμο με επίκεντρο την Ευρώπη. Από την μια η Ευρωατλαντική συμμαχία με επικεφαλής τις ΗΠΑ, γνωστή ως ΝΑΤΟ και από την άλλη το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, με επικεφαλής την τότε ΕΣΣΔ. Το ΝΑΤΟ συστάθηκε εξ’ ανάγκης λόγω της σοβιετικής απειλής κατά των ευρωπαϊκών κυρίως κρατών, αλλά και των συμφερόντων των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Στην πορεία της συμμαχίας στον χρόνο, τα κράτη-μέλη μοιράστηκαν και κοινές αξίες που είχαν ως αφετηρία την δημοκρατική διακυβέρνηση, το ελεύθερο εμπόριο και την οικονομική αλληλεξάρτηση. Μέλος του ΝΑΤΟ είναι και η Τουρκία, η οποία αφενός μεν δεν ανήκε στις νικήτριες δυνάμεις του Β’ ΠΠ, αφετέρου δεν διαπνέονταν από τις φιλελεύθερες δυτικές αξίες, έχοντας ένα ιδιόμορφο σύστημα διακυβερνήσεως. Μέχρι την εμφάνιση του κόμματος της Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (ΑΚΡ) στα πολιτικά πράγματα της χώρας, η στρατιωτική ηγεσία κινούσε τα νήματα από το παρασκήνιο,χειραγωγώντας το πολιτικό σύστημα της χώρας.

Γεννάται λοιπόν το ερώτημα, αφ’ ης στιγμής έπαψε να υφίσταται η σοβιετική απειλή,έχει σταθερές βάσεις η συμμαχία ΗΠΑ-Τουρκίας; Πρόκειται για μια ειλικρινή συμμαχία, ή για μια ευκαιριακή σχέση που συνεχίζει να υπάρχει για λειτουργικούς και μόνο λόγους;

Η θέση του άρθρου είναι ότι η Τουρκία αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για την Ευρωατλαντική συμμαχία λόγω της γεωπολιτικής της θέσεως και μόνο. Δεν πιστεύει στις δυτικές αξίες, ούτε και θέλει να τις διαδώσει στον πληθυσμό της, γι’ αυτό και ο τουρκικός λαός δίδει ευρεία πλειοψηφία στο ΑΚΡ του σημερινού Προέδρου της Τουρκίας Erdogan, από το 2003 και μετά. Κόμμα το οποίο εδραιώθηκε στην εξουσία δίνοντας έμφαση στον ισλαμισμό και χρησιμοποιώντας αντιευρωπαϊκή και αντιαμερικανική ρητορική. Στην αρχή του άρθρου θα δούμε για ποιους λόγους σχηματίζονται συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ, στη συνέχεια θα εξεταστεί η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας στην διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου (ΨΠ) και θα περιγραφούν τα πιο πρόσφατα προβλήματα μεταξύ των δυο χωρών σε διπλωματικό επίπεδο. Ακολούθως, θα αναφερθούν προβλήματα που υπήρχαν στις σχέσεις των δυο χωρών τα τελευταία 15 χρόνια και το άρθρο θα κλείσει με επίλογο.