Samuel Howe: Τα δάνεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Κερδοσκοπίες και καταχρήσεις

Η «σκλάβα Ελλάδα»· παράσταση στο φυλλάδιο «Σάλπισμα πολεμιστήριον», που εξέδωσε ο Αδαμάντιος Κοραής. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.

.

Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας

Στις 12 Απριλίου 1823 η έκθεση της δωδεκαμελούς επιτροπής, που είχε ορίσει η Β’ Εθνοσυνέλευση για να συντάξει ένα πρόχειρο προϋπολογισμό του επαναστατημένου Έθνους δεν άφηνε κανένα περιθώριο για την κρισιμότητα της κατάστασης: Τα έξοδα του πρώτου εξαμήνου του 1823 θα ανέρχονταν σε 38 εκατομμύρια γρόσια και τα έσοδα σε μόλις 12 εκατομμύρια.

Η φορολογία, οι τελωνειακοί δασμοί, οι λείες, τα λάφυρα, τα λύτρα, ο εσωτερικός δανεισμός, οι εισφορές ντόπιων και φιλελλήνων, δεν μπορούσαν να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό.

Εξάλλου, παρά τα όσα γράφονται για συνολική κινητοποίηση του έθνους, η αλήθεια είναι ότι χιλιάδες εύποροι Έλληνες συνέχιζαν κανονικά τις κερδοφόρες δραστηριότητές τους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, ως οθωμανοί ή ξένοι υπήκοοι· αν και υπήρξαν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, η συνολική οικονομική ενίσχυση του αγώνα των επαναστατών υπήρξε τουλάχιστον κατώτερη των περιστάσεων· άλλωστε το πράγμα δεν ήταν ούτε πρακτικά εύκολο ούτε ακίνδυνο· η οθωμανική εξουσία, όπως αποδείχθηκε μόλις στα 1770 μετά το αποτυχημένο κίνημα του Ορλώφ, εκδικήθηκε σκληρά τους επαναστατημένους Έλληνες και λίγο έλειψε να εξοντωθεί ολοκληρωτικά ο ελληνικός πληθυσμός του Μοριά:

Αμέσως μετά την αποχώρηση των Ρώσων, μέλη της οθωμανικής κυβέρνησης (Διβάνι) πρότειναν την γενική σφαγή των Ελλήνων, αδιακρίτως φύλου κι ηλικίας. Όλοι συμφώνησαν εκτός από τον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαϊρλή, ο οποίος κατόρθωσε τελικά να επιβάλει την άποψή του με το ακαταμάχητο επιχείρημα «Εάν φονευθώσιν όλοι οι Έλληνες, ποίος θα πληρώνη το χαράτσι;» (3)

Τα λίγο πολύ άτακτα στρατεύματα των επαναστατών, οι εμφύλιες αντιπαραθέσεις των καπεταναίων και των αρματολών, οι τοπικές αντιθέσεις, τα προσωπικά μίση και οι αντιζηλίες, οι αρπαγές και η προφανής έλλειψη ισχυρού πολιτικού επαναστατικού κέντρου δυσκόλευαν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η λεία του πολέμου σπανίως ενίσχυε το «ταμείο» της επανάστασης· στις 25 Απριλίου του 1821, πέντε σπετσιώτικα πλοία συνέλαβαν μια τουρκική κορβέτα κι ένα πολεμικό μπρίκι στο λιμάνι της Μήλου· στο πλοίο ήταν φορτωμένα 100 κανόνια πεδινού πυροβολικού και δέκα χιλιάδες καντάρια πυρίτιδας, «πολυτιμότατον απόκτημα».

«Ἡμεῖς τὸ ἑλληνικὸν ἔθνος τῶν χριστιανῶν ..»

Η πρώτη επισημοποίηση του απελευθερωτικού αγώνα του Έθνους των Ελλήνων Χριστιανών – 26 Μαρτίου 1821

Η μάχη τής Καλιακούδας (28 – 29 Αυγούστου 1823)

Μετά από τό «χαστούκι» πού έφαγε από τόν Μπότσαρη ο Μουσταή πασάς, αναγκάστηκε νά παραμείνει στό Καρπενήσι καί νά περιμένει τήν κάθοδο τού Ομέρ Βρυώνη από τό Μακρυνόρος, ώστε νά ενώσουν τίς δυνάμεις τους γιά μία κοινή πορεία πρός τό Μεσολόγγι. Η ανακήρυξη τού Κώστα Μπότσαρη ως αρχηγού τών Σουλιωτών ερέθισε τόν Ζυγούρη Τζαβέλα μέ αποτέλεσμα νά ξαναρχίσουν οι έριδες μεταξύ τών Σουλιωτών.

Ο έπαρχος Κωνσταντίνος Μεταξάς προσπάθησε νά κατευνάσει τά πνεύματα καί αφού έστειλε τόν Κώστα Μπότσαρη στού Αλάμπεη τά Γεφύρια στό Βλοχό Αιτωλοακαρνανίας, ζήτησε από τόν Τζαβέλα νά παραμείνει στή θέση του καί νά προσπαθήσει νά σταματήσει τόν Μουσταή πασά. Κάλεσε δέ από τόν Ράγκο καί τόν Ίσκο νά ενώσουν τίς δυνάμεις τους μέ τούς Σουλιώτες. Ο Ζυγούρης Τζαβέλας οχύρωσε τή θέση Καλιακούδα, τοποθεσία ιδανική γιά θανατερό καρτέρι καί εκεί περίμενε τίς ενισχύσεις πού τού είχε υποσχεθεί ο Κωνσταντίνος Μεταξάς.

Η Εθνοσυνέλευση του Άστρους Κυνουρίας – Αγιαννίτικα Καλύβια (29 Μαρτίου 1823)

Σφραγίδες Ελευθερίας, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1983

Εθνοσυνέλευση του Άστρους

Άστρος Κυνουρίας – Αγιαννίτικα Καλύβια  29 Μαρτίου 1823

.
Η δεύτερη μετά την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου συνέλευση των επαναστατημένων Ελλήνων η οποία ξεκίνησε επισήμως τις εργασίες της στις 29 Μαρτίου 1823 στα Αγιαννίτικα Καλύβια (έτσι λεγόταν τότε το Άστρος Κυνουρίας).

Στην περιοχή, όπως και την προηγουμένη φορά στην Επίδαυρο, συνέρευσε πλήθος αντιπροσώπων (παραστατών) και πληρεξουσίων (εκπρόσωποι επαρχιών που δεν έγιναν εκλογές) καθώς και μεγάλος αριθμός οπλοφόρων (800 του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και 3.000 της αντίπαλης παράταξης).

Πρόεδρος της συνέλευσης εκλέχθηκε ο Πέτρος Μαυρομιχάλης ο οποίος πρόσφατα έπαψε να συνεργάζεται με τη φατρία Κολοκοτρώνη, αντιπρόεδρος ο επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος, αρχιγραμματέας ο Θεόδωρος Νέγρης και γραμματείς ο Σταύρος Δημάκης και ο Γεώργιος Χαρτουλάρης. Η παλαιά διοίκηση, έχοντας την απόλυτη πλειοψηφία των αντιπροσώπων και το συμφέρον να διατηρηθεί ως είχε η κατάσταση, αντέδρασε σε ουσιαστικές αλλαγές του Συντάγματος της Επιδαύρου και συναίνεσε σε μερικές μόνον τροποποιήσεις Ωστόσο, όταν στις 13 Απριλίου ψηφίστηκε το αναθεωρημένο Σύνταγμα, οι νέες διατάξεις το καθιστούσαν περισσότερο δημοκρατικό και φιλελεύθερο από το προηγούμενο.

Μία σημαντική απόφαση της Εθνοσυνέλευσης ήταν η κατάργηση των επαρχιακών διοικήσεων, δηλαδή της Πελοποννησιακή; Γερουσίας, του Οργανισμού της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος και της Νομικής Διάταξης της Ανατολικής Ελλάδος. Επρόκειτο για μία πράξη που αποσκοπούσε στην ενδυνάμωση της κεντρικής διοίκησης η οποία δεν θα διαπραγματευόταν πλέον τη διαχείριση της εξουσίας με περιφερειακά διοικητικά όργανα.

Το Ναύπλιο την ημέρα της δολοφονίας του Καποδίστρια

Στις 27 Σεπτεμβρίου / 8 Οκτωβρίου 1831,* ο μεγάλος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην υπηρεσία της πατρίδος του, έπεφτε νεκρός από ελληνικές, δυστυχώς, σφαίρες. Πολλοί έγραψαν για τον τραγικό θάνατο του. Μεταξύ αυτών είνε και ο Ιταλός Τζεκκίνι.

Γιατρός κι αυτός, είχε σπουδάσει στην Ιταλία μαζί με τον Καποδίστρια, ο οποίος όταν γίνηκε κυβερνήτης, τον κάλεσε κοντά του ως γιατρό του. Ο Τζεκκίνι συνεδέετο στενώτατα με τον κυβερνήτη. Στο πολύτιμο δε, για την ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, βιβλίο του «Εικόνες της Νεωτέρας Ελλάδος» αφιερώνει ένα σημαντικό κεφάλαιο στη δολοφονία του φίλου του.