Τα Χριστούγεννα και ο Παπαδιαμάντης

.

Γιώργου Παπαθανασόπουλου

Κάθε Χριστούγεννα η σκέψη μας πηγαίνει αυθόρμητα στον Σκιαθίτη Γέροντα των γραμμάτων μας, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, που έχει γράψει υπέροχα χριστουγεννιάτικα διηγήματα.

Ο Ανδρέας Καραντώνης τον χαρακτήρισε  τον πρώτο αληθινά μεγάλο Έλληνα πεζογράφο και εξήγησε το γιατί:: » Μεγάλος πεζογράφος είναι εκείνος που κατορθώνει και διορθώνει το έργο του πάνω σ’ έναν από κεντρικούς άξονες του Λαού του.

Κι ένας από τους κεντρικούς αυτούς άξονες του Ελληνικού Λαού είναι η χριστιανική διαμόρφωση της ψυχής του, έτσι ακριβώς, όπως την αποκρυστάλλωσε από τα ένδοξα χρόνια του Βυζαντίου, ως τις ημέρες που είδε το φως ο χριστιανολάτρης διηγηματογράφος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Ήταν ο συγγραφεύς, ο προορισμένος να αποκαταστήση τη χαμένη επαφή του νεοελληνικού λόγου με την πηγή της λαϊκής θρησκευτικής ψυχολογίας».

Ο Παπαδιαμάντης μέσα από την Πίστη του στην Ορθοδοξία και την αγάπη του προς την Πατρίδα του, την Ελλάδα, μίλησε απλά και κατ’ ευθείαν στην καρδιά του λαού μας. Και ορισμένες σκέψεις του μένουν ως αποφθέγματα στην ιστορία των Ελλήνων.

Ήταν βέβαιος ότι οι πολέμιοι του Χριστού θα υπάρχουν πάντοτε, αλλά και θα απέρχονται, ενώ ο γεννημένος στη Φάτνη της Βηθλεέμ Χριστός θα βασιλεύει πάντα.

Έγραψε: » Προ των σήμερον υλιστών, δαρβινιστών και θετικιστών υπήρξαν οι απαισιόδοξοι, οι ορθολογισταί και οι κριτικισταί’ αλλά παρήλθον’ προ αυτών ήσαν οι πανθεϊσταί, αλλ’ εξέλιπον.
Παρέρχονται, κρύπτονται εν τη σκιά, αφανίζονται, αφού επί βραχύ τέρψωσι τους φιλοκαίνους και τους φιλαναγνώστας δια περιέργου συναυλίας λέξεων και γνωμών. Ο δε Χριστός έμεινε και θα μένη…Ο πόθος της μωράς επιδείξεως, η μανία του καινά εκάστοτε λέγειν, η δοκησισοφία, ο τύφος και η οίησις άγουσιν εις τας συγχρόνους αθεϊστικάς θεωρίας, από των οποίων τουναντίον απάγει η ειλικρινής και ακραιφνής φιλοσοφική συζήτησις της προ των οφθαλμών ημών κειμένης αληθείας».

Στὴν Παναγία τοῦ Ντομάν

Παπαδιαμάντης Ἀλέξανδρος

Πηγή μου ζωηφόρος, ποὺ δροσίζεις
μὲ τὸ βαθὺ ποτάμι, μὲ τὸ νᾶμα σου
τόσες ψυχές, καὶ μένα τὴν ψυχή μου,
ὁ κρότος τῶν νερῶν σου μὲσ᾿ στὰ ρέματα
κι ἀνάμεσα στοὺς βράχους, στὰ βουνά
κι ὥς κάτω, ἕως τὸ κῦμα τῆς θαλάσσης
ὁ ρόχθος τῶν ὑδάτων σου ἀκούεται.

Σεβαστέ μοι πάτερ…

.

Παπαδιαμάντης Ἀλέξανδρος

Ἐν Ἀθήναις, τῇ 19 Σεπτεμβρίου 1874.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Ἔλαβα τὴν ἐπιστολήν σας καὶ ἓν ὑποκάμισον ἀπὸ τὴν ἐξαδέλφην μου Χαρίκλειαν.

Αἱ ἐξετάσεις μου ἐτελείωσαν τὴν Δευτέραν τῆς παρελθούσης ἑβδομάδος, 7βρίου 9. Προχθὲς τὴν Τρίτην ἐπῆρα τὸ ἀπολυτήριόν μου, μὲ βαθμὸν καλῶς. Ἀκόμη δὲν ἐπῆγα νὰ ἐγγραφῶ εἰς τὸ Πανεπιστήμιον.

Σαλεύω δὲ μεταξὺ θεολογίας καὶ φιλοσοφίας, καὶ καλὸν ἦτο νὰ ἔχω τὴν γνώμην σας· ἀλλὰ δυστυχῶς ἡ προθεσμία τῶν ἐγγραφῶν τελειώνει τὴν προσεχῆ Τετάρτην καὶ δὲν θὰ προλάβω ἕως τότε νὰ λάβω γράμμα σας. Θὰ ὑπάγω λοιπὸν τὴν Δευτέραν νὰ ἐγγραφῶ εἰς ὅποιαν τῶν δύω σχολῶν μὲ φωτίσῃ ὁ Θεός.

Ἐκείνην τὴν ἐπιστολήν, τὴν ὁποίαν ἐστείλατε περὶ τὰ τέλη Ἀπριλίου μὲ τὸ ἐν αὐτῇ 10δραχμον κλπ. τὴν ἔλαβε ὁ Σωτήρης. Ἀλλὰ δὲν μᾶς εἰδοποίησεν ἐγγράφως ὁ κύριος Σωτήρης νὰ τὸ ἠξεύρωμεν.

Ὁ Δ. Παπαϊωάννου εἶναι Ἑλληνοδιδάσκαλος εἰς ἓν τῶν ἐνταῦθα σχολαρχείων καὶ σᾶς ἀσπάζεται μεθ᾿ ὅλης τῆς οἰκογενείας του.

Δότε τὸ ἐσώκλειστον ἐπιδοτήριον εἰς τὸν Ἀντώνιον Δεληγεώργην.

Ἁγιοβασιλειάτικα

.

Παπαδιαμάντης Ἀλέξανδρος

Δὲν ἠξεύρω ποῖος περιπλανώµενος ραψῳδὸς συνέθηκε τὰ νῦν συνήθως ὑπὸ τῶν παίδων ἀδόµενα ᾄσµατα τῶν Χριστουγέννων, τοῦ Ἁγ. Βασιλείου καὶ τῶν Φώτων, τὰ ὁποῖα ἀκολουθοῦσι δῆθεν κατὰ γράµµα τὴν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν, βρίθουσιν ὅµως κακοζήλων στίχων, οἷοι οἱ ἑξῆς:

Καὶ ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν προφήτου Ἡσαΐου
µετὰ τῶν ἄλλων προφητῶν καὶ τοῦ Ἱερεµίου…

ὁ δεύτερος οὗτος στίχος εἶναι προδήλως διὰ τὸ κεχηνὸς τοῦ ρυθµοῦ:

Φωνὴ ἠκούσθη ἐν Ραµᾷ, Ραχὴλ τὰ τέκνα κλαίει,
παραµυθῆν (!) οὐκ ἤθελεν, ὅτι αὐτὰ οὐκ ἔχει (!!).

Ἢ ἐν τῷ ἄσµατι τῆς α´ τοῦ ἔτους:

Σήµερον εἶν᾿ Περιτοµὴ κ’ ὑµνεῖ ἡ Ἐκκλησία,
καὶ προσκαλεῖσθε ἄρχοντες, γυναῖκες καὶ παιδία …

Τόσον ἀληθεύει ὅτι ὑµνεῖ ἡ Ἐκκλησία, ὥστε ἕνα ἢ δυὸ ὕµνους µόνον ἔχει εἰς µνήµην τῆς Περιτοµῆς, τοὺς λοιποὺς ἀφιεροῖ εἰς τὸν Μ. Βασίλειον.

Ἐννοεῖ ὁ ἀναγνώστης ὅτι, θέλων ἐνταῦθα νὰ ἐκφράσω λύπην ἐπὶ τῇ ἐκθρονίσει τῶν γνησίων ᾀσµάτων τοῦ λαοῦ, ἣν κατώρθωσαν τὰ κακόφωνα ταῦτα ῥαψωδήµατα, πολὺ ἀπέχω ἄλλως τοῦ νὰ θαυµάσω τὰ ἐν Ἀθήναις ἀκουόµενα δηµώδη ᾄσµατα:

Ευχές για το νέο έτος από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη…

.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Εφ. “Ακρόπολις”, 1 Ιαν. 1896)

“Το εκήρυξεν ο θείος Όμηρος προ ετών τρισχιλίων: Εις οιωνός άριστος!…

Αλλά τις έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού; Εκ της παρούσης ημών γενεάς τις ημύνθη περί πάτρης;

Ημύνθησαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί του ταλαιπώρου ωρφανισμένου Γένους;

Άμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά.

Άμυνα πετρί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεωκοπίας.

Τις ημύνθη περί πάτρης;

Και τι πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια.

Η Παναγία στον Παπαδιαμάντη

Παναγία Γουμερά – Μακρυνίτσα

.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

«Μία των γλυκυτέρων και συμπαθεστέρων εορτών του χριστιανικού κόσμου είναι η Κοίμησις της Υπεραγίας Θεοτόκου, την οποίαν σήμερον εορτάζει η Εκκλησία». Έτσι ξεκινάει το άρθρο του ο μέγας λογοτέχνης μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στην εφημερίδα «Εφημερίς», στις 15 Αυγούστου του 1887.

Φαίνεται πως και τότε υπήρχε άγνοια των περισσοτέρων για το μέγεθος και την πνευματική διάσταση της εορτής, γι’ αυτό και ο Παπαδιαμάντης περισσότερο ενημερώνει, παρά εκδαπανάται σε υψηλές θεολογικές έννοιες. » Η Κοίμησις αύτη συνέβη, κατά την ευσεβή παράδοσιν, τη 15 Αυγούστου, αλλά προϊόντος του χρόνου, συν τη καλλιεργεία και αναπτύξει του χριστιανικού πνεύματος, ετάχθη η προηγουμένη της ημέρας ταύτης δεκατετραήμερος εγκράτεια, προς τιμήν της υπεράγνου Θεομήτορος και αυτή γινομένη…. Κατά την ημέραν της εορτής τα άσματα και οι ύμνοι είναι εκ των καλλίστων της Εκκλησίας.

Ό,τι υψηλόν και ωραίον έγραψέ ποτε ο Κοσμάς και ο Δαμασκηνός Ιωάννης, οι δύο μέγιστοι της Εκκλησίας μελοποιοί, τονίζεται την ημέραν ταύτην επ’ εκκλησίαις και η ακολουθία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αμιλλάται προς τας της Μεγάλης Εβδομάδος και των Χριστουγέννων». Και σε άλλο σημείο σημειώνει: «Μετά την δεκαπενθήμερον προπαρασκευήν και νηστείαν, άρχεται η εορτή και μετ’ αυτήν τα μεθέορτα μέχρι της 23ης του μηνός, καθ’ ην τελείται η απόδοσις της εορτής, η άλλως λεγομένη και Μετάστασις της Θεοτόκου».

Ο Παπαδιαμάντης είχε ιδιαίτερη αδυναμία στην Παναγία και στην θαυματουργό εικόνα της  την «Εικονιστρία», που  είναι  ευλογία για την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σκιάθο.

Το 1903, με τα πενιχρά του οικονομικά μέσα, βοήθησε αποφασιστικά στην έκδοση βιβλιαρίου, με τίτλο «Ιστορία της Ιεράς και Σεβασμίας Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Εικονιστρίας της εν τη νήσω Σκιάθω και της θαυμαστής ευρέσεως της Αγίας Αυτής Εικόνος, συντεθείσα υπό Επιφανίου Δημητριάδου, Σκιαθίτου, και εκδοθείσα το πρώτον εν έτει 1903 επιστασία Α. Παπαδιαμάντη, μετά σημειώσεων αυτού».

Ένα πνευματικό φυτώριο.

σ.σ. ΑΠΛΑ ΥΠΕΡΟΧΟ. 

Κωστή Μπαστιά

Οι αγρυπνίες τού Αγίου Ελισαίου σταθήκανε πνευματικό φυτώριο. Μέσα στο ταπεινό αυτό εκκλησάκι, στους Αγέρηδες, το ιδιωτικό, το ανύπαρκτο τώρα πια, αφού το γκρέμισε η σκαπάνη της οικονομικής σκοπιμότητας, ο Όσιος παπα-Νικόλας ο Πλανάς, ο Αλέξανδρος Παπα­διαμάντης, ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης και μία πλειάδα ταπεινών ορθοδόξων Χριστιανών, είχανε οργανώσει αυτές τις αγρυπνίες.

Λειτουργός ο ακούραστος ψάλτης ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, κι αριστερός ψάλτης ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης. Και γύρω τους ένα εκκλησίασμα από ταπεινούς Χριστιανούς, που δεν κουραζόντανε, ούτε από τις μακρυές ακολουθίες, ούτε από την αγρυπνία, ούτε από την ορθο­στασία. Ούτε τα βλέφαρά τους κλείνανε, ούτε τα γόνατά τους λυγίζανε.

Οι ταπεινοί αυτοί Χριστιανοί, ούτε συλλόγους είχανε σκαρώ­σει, ούτε λόγους βγάζανε, ούτε συχνάζανε στα γραφεία των εφημερίδων, απαιτώντας προ­σωπική προβολή και παινέματα των δημοσιογράφων, ούτε καλούσανε κανέναν ισχυρό να ‘ρθη, να τους καμαρώση και να τους ενισχύση.

Δεν κάνανε κοινωνικό Χρι­στιανισμό, ούτε είχε ψηλώσει ο νους τους, ώστε να θέλουνε να βολέψουνε τα στραβά τού κό­σμου, σαν κείνους τους πιο θεόστραβους άπ’ όλους, που παρασταίνουνε τον εκλεχτό τού Θεού, τον προωρισμένο ν’ αποκαταστήση την δικαιοσύνη του, στον ξεστρατισμέ­νο κόσμο. Είτανε άνθρωποι απλοί, ταπεινοί Χριστιανοί, που πιστεύανε στον Θεάνθρωπο Χριστό, στη Παναγία Θεοτόκο και στους αγίους Του. Και πιστοί στο Λόγο Του, δεν νοιαζότανε για τα κρίματα των αλλονών, αλλά για τα δικά τους. Κι’ αυτές τις δικές τους πληγές πασχίζανε να επουλώσουνε με νηστείες, με προσευχή, με καθημερινή παρουσία στον Οίκο Του, μ’ αδιάκοπο διάβασμα τού Λό­γου Του, τού Ευαγγελικού και των βίων των αγίων, που βρίσκανε μέσα στα συναξάρια.

«Οιωνός» Ένα κείμενο γραμμένο μιαν άλλη πρωτοχρονιά…

.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ»,1/1/1896)

Το εκήρυξεν ο θείος Όμηρος προ ετών τρισχιλίων: Εις οιωνός άριστος!…
Εύρεν ευκαιρίαν να βάλη εις στο στόμα του Έκτορος όλην την αηδίαν όσην του ενέπνεαν κατά βάθος οιωνοί και οιωνοσκόποι, καίτοι λογω του επικού αξιώματος ήτο αναγκασμένος, ο θεσπέσιος, να περιγράφη μετά μεγάλης σοβαρότητος όλας τας τελετάς και τας ασκήσεις των θυσιών, και των οιωνών και των μαντευμάτων.

Και ο Κάτων, ο άκαμπτος Ρωμαίος, είπε χίλια χρόνια ύστερον: Si augur, augurem…
Δηλαδή εάν οιωνοσκόπος συναντήση οιωνοσκόπον δεν ημπορεί να κρατήση τα γέλια…
Μόνοι αληθείς οιωνοί είναι τα πράγματα. Πλην αν υπάρχωσιν άλλοι συμβολικοί, εναέριοι ή επίγειοι οιωνοί, έρχονται επικουρικώς μόνο, δια να ανοίξουν τα όμματα των τυφλών, όσοι δεν βλέπουν τα πράγματα.

Αφού αιτήσω συγγνώμην δια το βάναυσον και όχι πολύ κόσμιον ίσως του συμβόλου ενταύθα, θα (σας) διηγηθώ έναν οιωνόν.
Ένα καιρόν, δύο νέοι, εκ των οποίων ο είς μοι ετύγχανε, ίνα είπω κατά Πλάτωνα, «εγγύτατα γένους ων και εν τω αυτώ οικών» έκαμναν τον έρωτα εις μίαν νέαν, ήτις δεν είχεν είδησιν του πράγματος. Διότι είχεν ίσως τόσους λατρευτάς, όσας χιλιάδας προίκα. Δεν είχεν καιρόν η ιδία με τας αβράς και τρυφεράς χείρας της, και με τους μεγάλους τακερούς οφθαλμούς της να μετρήση ούτε τον σωρόν της μιας ούτε την αγέλην των άλλων.

Ίσως οι δύο, περί ων ο λόγος, δεν ήσαν τόσον υγιώς προικοθήραι, όσον νοσηρώς αισθηματικοί. Η κόρη ήτο χαριεστάτη. Μετείχεν καλών αισθημάτων και δεν ήτο άμοιρος καλής αγωγής. Εξαιρέσει της οιήσεως και του ξιπασμού των νεοπλούτων ήτο κατά τα άλλα άμεμπτος. Αδιαφορον όμως.

Τὸ Χριστόψωμο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1887)

.

Μεταξὺ τῶν πολλῶν δημωδῶν τύπων, τοὺς ὁποίους θὰ ἔχωσι νὰ ἐκμεταλλευθῶσιν οἱ μέλλοντες διηγηματογράφοι μας, διαπρεπῆ κατέχει θέσιν ἡ κακὴ πενθερά, ὡς καὶ ἡ κακὴ μητρυιά. Περὶ μητρυιᾶς ἄλλοτε θὰ ἀποπειραθῶ νὰ διαλάβω τινὰ πρὸς ἐποικοδόμησιν τῶν ἀναγνωστῶν μου. Περὶ μιᾶς κακῆς πενθερᾶς σήμερον ὁ λόγος.

Εἰς τί ἔπταιεν ἡ ἀτυχὴς νέα Διαλεχτή, οὕτως ὠνομάζετο, θυγάτηρ τοῦ Κασσανδρέως μπαρμπα-Μανώλη, μεταναστεύσαντος κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν Ἐπανάστασιν εἰς μίαν τῶν νήσων τοῦ Αἰγαίου, εἰς τί ἔπταιεν ἂν ἦτο στεῖρα καὶ ἄτεκνος; Εἶχε νυμφευθῆ πρὸ ἑπταετίας, ἔκτοτε δὶς μετέβη εἰς τὰ λουτρὰ τῆς Αἰδηψοῦ, πεντάκις τῆς ἔδωκαν νὰ πίῃ διάφορα τελεσιουργὰ βότανα, εἰς μάτην, ἡ γῆ ἔμενεν ἄγονος. Δύο ἢ τρεῖς γύφτισσαι τῆς ἔδωκαν νὰ φορέσῃ περίαπτα θαυματουργὰ περὶ τὰς μασχάλας, εἰποῦσαι αὐτῇ ὅτι τοῦτο ἦτο τὸ μόνον μέσον, ὅπως γεννήσῃ, καὶ μάλιστα υἱόν. Τέλος καλόγηρός τις Σιναΐτης τῇ ἐδώρησεν ἡγιασμένον κομβολόγιον, εἰπὼν αὐτῇ νὰ τὸ βαπτίζῃ καὶ νὰ πίνῃ τὸ ὕδωρ. Τὰ πάντα μάταια.

Ἐπὶ τέλους μὲ τὴν ἀπελπισίαν ἦλθε καὶ ἡ ἀνάπαυσις τῆς συνειδήσεως, καὶ δὲν ἐνόμιζεν ἑαυτὴν ἔνοχον. Τὸ αὐτὸ ὅμως δὲν ἐφρόνει καὶ ἡ γραῖα Καντάκαινα, ἡ πενθερά της, ἥτις ἐπέρριπτεν εἰς τὴν νύμφην αὐτῆς τὸ σφάλμα τῆς μὴ ἀποκτήσεως ἐγγόνου διὰ τὸ γῆράς της.

Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ὁ σύζυγος τῆς Διαλεχτῆς ἦτο τὸ μόνον τέκνον τῆς γραίας ταύτης, καὶ οὗτος δὲ συνεμερίζετο τὴν πρόληψιν τῆς μητρός του ἐναντίον τῆς συμβίας αὐτοῦ. Ἂν δὲν τῷ ἐγέννα ἡ σύζυγός του, ἡ γενεὰ ἐχάνετο. Περίεργον δὲ ὅτι πᾶς Ἕλλην τῆς ἐποχῆς μας ἱερώτατον θεωρεῖ χρέος καὶ ὑπερτάτην ἀνάγκην τὴν διαιώνισιν τοῦ γένους του.

Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν γιά τά Θρησκευτικά τοῦ Ὑπουργείου ἀ-Παιδείας καί ὁ σοφός Παπαδιαμάντης!

ὑπό Δημ. Κυρ. Ἀναγνώστου, Θεολόγου

Σήμερα, 27/6/2017, ξημέρωσε μία ἡμέρα ξεχωριστή γιά τήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Στήν ἔκτακτη Συνεδρίασή της καλεῖται νά ἀναμετρηθεῖ μέ τήν ἱστορική, μά πάνω ἀπ’ ὅλα τήν πνευματική εὐθύνη της, γιά τό μέλλον αὐτοῦ τοῦ ταλαίπωρου τόπου καί τήν ὕπαρξη τοῦ καταπροδωμένου, μά ὄχι ἄμοιρου εὐθυνῶν, λαοῦ του. «Ὁ κόμπος» ἔχει πρό πολλοῦ «φθάσει στό κτένι», ἀλλά τό κτένι δέν θέλει νά δοκιμάσει τίς ἀντοχές του. Κι ἄν αὐτό ἀπό κάποιους θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ ὡς συνετή ἐπιφύλαξη, ὅμως, ἡ ἐπί μακρόν παραμονή τοῦ κόμπου πού δέν λύνεται, ἔρχεται νά ἀπειλήσει τό κτένι μέ ἀκύρωση καί κατάργησή του.

Ὅπως συνηθίζεται, δυστυχῶς, παρ’ ἡμῖν, ὅταν δημιουργεῖται κάποιο σοβαρό πρόβλημα πού καταδεικνύει βαθύτερα καί καίρια ζητήματα, οἱ περισσότεροι, ἐμπλεκόμενοι καί παρακολουθοῦντες, τό ἀντιμετωπίζουν ἐπιδερμικῶς καί μόνο στίς ἐπιφανειακές του διαστάσεις. Ἴσως γίνεται ἀπό φόβο καί ἀπροθυμία νά ἀντιμετωπισθεῖ ἡ οὐσία, ἡ ὁποία συνήθως ἀφορᾶ πολλούς καί ἐπιμερίζει εὐθῦνες χωρίς ἐξαιρέσεις, κυρίως, σέ ὅσους ἀρνοῦνται νά τίς ἀναλάβουν. Ἔτσι ἀπό τήν προφανή πρόθεση καί ἐπιδίωξη τῶν κυβερνώντων νά ἀλλοιώσουν τήν πνευματική φυσιογνωμία αὐτοῦ τοῦ τόπου καί νά ξεριζώσουν τήν Πίστη καί τίς Παραδόσεις τοῦ λαοῦ πού τόν κατοικεῖ ἐδῶ καί μερικές χιλιετίες, περάσαμε ἀφελῶς ἤ τεχνηέντως στή δῆθεν ἀντιπαράθεση μεταξύ τῆς προοδευτικότητος κάποιων καί τῶν ἐκπροσώπων τοῦ συντηρητικοῦ μοντέλου. Κάπου ἐκεῖ βρῆκε ἔδαφος καί ἡ πλέον καταστρεπτική γιά τήν τύχη αὐτῆς τῆς χώρας καί τῶν πολιτῶν της προσπάθεια τῶν διακριτικῶν καί ψύχραιμων προθύμων νά ἀναλάβουν ρόλο συμβιβαστικό καί διαλλακτικό. Ποῦ; Ἐκεῖ ὅπου ἡ ἔννοια τοῦ διαλόγου καί τοῦ σεβασμοῦ στήν ἄλλη ἄποψη καί μάλιστα τῆς πλειοψηφίας ἔχει ἐγκαταλειφθεῖ ἀκόμη καί ὡς πρόσχημα καί ἔχει ἀντικατασταθεῖ ἀπό τήν ὠμή ἰδεοληπτική ἐπιβολή τοῦ ψευδο-προοδευτισμοῦ.

Τα Χριστούγεννα, ο Παπαδιαμάντης και ο Σαραντάρης

.

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Κάθε Χριστούγεννα στη σκέψη των Ελλήνων δεσπόζει φυσικά η υπερφυής Γέννηση του  Θεανθρώπου Χριστού, που χώρισε την Ιστορία στα δύο και σφράγισε την ανθρωπότητα ως Σωτήρας, Λυτρωτής και Πρότυπο ζωής.

Ο Σκιαθίτης Γέροντας  των γραμμάτων μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στη μετάφραση του της Ζωής του Χριστού, του Φριδερίκου Φάρραρ ( Εκδόσεις Δόμος), έβαλε σ’ αυτήν το προσωπικό του ύφος και  μεταφέρει  έτσι  τον ταπεινό τρόπο με τον οποίο τα Ευαγγέλια περιγράφουν το υπέρλογο γεγονός:

«Τα Ευαγγέλια, πάντοτε φιλαλήθη, με την θέλγουσαν εκείνην απλότητά των, ήτις είναι η σφραγίς της ειλικρινούς και απροσποιήτου αφηγήσεως, αναφέρουν το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού άνευ σχολίων. Δεν υπάρχει εις αυτά η υπερβολή του απιστεύτου και μυστηριώδους και του θαύματος, ήτις παρατηρείται εις τας ιουδαϊκάς φαντασιοκοπίας δια τον ερχόμενον Μεσσίαν, και εις τας αποκρύφους αφηγήσεις τας σχετιζομένας με το θείον Τέκνον. Η τρανοτέρα απόδειξις της αξιοπιστίας  των Ευαγγελιστών είνε η άκρα αντίθεσις της ιστορίας των προς τα ψευδοευαγγέλια των πρώτων αιώνων και προς όλας τας φανταστικάς παραδόσεις.

Περί ελεημοσύνης – το μέτρο της καρδιάς και η παιδική εμπιστοσύνη του φτωχόπαπα της Αθήνας, Αγίου Νικολάου του Πλανά, στον Θεό.

σ.σ. Υπέροχο. Αξίζει να το διαβάσετε.

Ομιλεί ο Αρχιμανδ. π. Αρσένιος, Ι. Μ. Αγίας Αικατερίνης Σινά.

Ερώτηση: Τι γίνεται με το θέμα της ελεημοσύνης σε κάθε Χριστιανό; Δηλαδή, αυτό δεν το σχολιάζουμε συνήθως.

Απάντηση: Είναι ένα μεγάλο θέμα. Βέβαια, αν στηριχθούμε στην παναγαθότητα του Θεού, ότι πρώτον είναι Ελεήμων και Οικτίρμων και ότι είπαν τα αψευδή χείλη του Χριστού μας ότι μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.

Ειδύλλιον Πρωτομαγιάς.

Στην σημερινή ξηρασία της κυνικής πορνογραφίας, του ευτελισμού του προσώπου και της σπανιότητας του ανεπιτήδευτου φυσικού παρθενικού κάλλους, αντίδοτο και βάλσαμο τα λόγια του Μεγάλου Αισθητικού και Αγίου των Γραμμάτων Παπαδιαμάντη. Προσέξτε τον ωραίο ερωτισμό πού κρύβει αυτή η περιγραφή. Πώς αγγίζει το υπέρκαλλον της αγνότητας χωρίς να δίνει χώρο στο παρανάλωμα φαντασιακών αισθήσεων. Μια δόξα του Πλάστη με λόγο ερωτικό. Και αν σας φαίνεται σόλοικο πού ένας παπάς καταγίνεται με τέτοια θέματα, ας όψεται ο Δημιουργός και Ζωγράφος των Ανθέων. Ανθρωπίνων και χλοϊκών. Ξεχασμένο ήθος. Ξεχασμένα εγκώμια της αγνής ομορφιάς πού τόσο έχει κακοποιηθεί και από τον τύρρανο ηδονισμό της αμαρτίας και από τον στείρο ανέραστο πουριτανισμό μας.. Από το διήγημα Θέρος-Ερως (1891).

***

Σήμερον ὅμως, ἐπειδὴ ἦτο ἑλληνικὴ ἑορτή, ἡ ἑορτὴ τῆς Ἀνθοῦς, ἡ πομπὴ συνωδεύετο καὶ ἀπὸ τὴν μεγάλην κόρην τῆς κυρίας της, τὴν περικαλλῆ Ματήν. Τούτου ἕνεκα, ἡ γραῖα ἀνέλαβεν ἐνώπιον ταύτης τὴν ἡμιαληθῆ ἐκείνην σοβαρότητα, τὴν ὁποίαν ὅλαι αἱ γραῖαι ὑπηρέτριαι ὁπλίζονται ἐνώπιον τῶν νεαρῶν θυγατέρων τῶν δεσποινῶν των. Δὲν ἐπέτρεπε πλέον εἰς τὰ παιδία νὰ πιάνωνται ἀπὸ τὰ φουστάνια της νὰ τὰ τραβοῦν, ἀδιακόπως τὰ ἐμάλωνε, κ᾽ ἐκεῖνα ἔτρεχαν ἄλλα ἐμπρός, ἄλλα εἰς τὰ πλάγια, χωρὶς νὰ δίδωσι προσοχὴν εἰς τὰς φωνάς της.

Ἡ Ματὴ ἐβάδιζε δεξιόθεν παρὰ τὸ πλευρὸν τῆς γραίας, ὑψηλή, εὐσταλής, καλλίζωνος. Εἶχε ξενικὰ διευθετημένην τὴν κόμην της, ἔμενε πάντοτε ἀσκεπὴς οἴκοι. Μόνον τὴν πρωίαν ἐκείνην, ἐπειδὴ ἐπήγαινεν εἰς τὴν ἐξοχήν, ἐφόρει λεπτὸν λευκὸν μανδήλιον περὶ τοὺς κροτάφους καὶ τὸ ἰνίον, τόσον βραχὺ καὶ τόσον ἐντέχνως διπλωμένον, ὥστε ἦτο ὡς νὰ μὴν τὸ ἐφόρει, καὶ ἡ πλουσία ξανθὴ κόμη της ἐφαίνετο σχεδὸν ὅλη, μέχρι τῆς ὀσφύος κατερχομένη εἰς δύο παχείας πλεξίδας, ὡς σταλακτίτας χρυσοῦς, καὶ ὁ λαιμός της ἦτο ὁρατὸς ὅλος κάτω τοῦ βρόχθου εἰς τὸν λάκκον τῆς σφαγῆς καὶ μέχρι τῆς ρίζης τῶν ὠμοπλατῶν.

Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και λογοτεχνία

.

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Οι εκδότες και τα βιβλιοπωλεία τις ημέρες αυτές προσφέρουν πολλά βιβλία που έχουν επίκαιρους τίτλους για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, που όμως δεν έχουν καμία ουσιαστική σχέση με τις δύο αυτές χριστιανικές εορτές. Γράφουν για τα Χριστούγεννα,  από τα οποία απουσιάζει ο Χριστός και για του Αγίου Βασιλείου και το χριστιανικό Νέο Έτος – μην ξεχνάμε ότι η χρονολόγηση είναι από τη Γέννηση του Χριστού και οι άλλες θρησκείες άλλοτε έχουν πρωτοχρονιές – χωρίς σκέψη για το χρόνο και τη σωστή διαχείρισή του, σε σχέση με την αιωνιότητα.

Ένας από τους μεγάλους  λογοτέχνες που έγραψαν για τα Χριστούγεννα έχοντας βιώσει το Μυστήριο της ενανθρώπισης του Υιού του Θεού είναι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ο ιδιοφυής ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάρης, τον Ιανουάριο του 1938, έγραψε σχετικά στο περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες»: «Ύστερα από τον Παπαδιαμάντη δεν φανερώθηκε μήτε ένας σοβαρός θρησκευτικός πεζογράφος».