Ο Ιωάννης Μεταξάς και η μελέτη του για την Μικρασιατική Εκστρατεία

άρθρο του Ιωάννη Κουζίου

.

Τον Ιανουάριο του 1915 ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος, σταθμίζοντας τις ευρωπαϊκές εξελίξεις που άλλαζαν με ταχύτατους ρυθμούς, αποφασίζει να συμμετάσχει η Ελλάδα σε πόλεμο κατά της Τουρκίας, όταν ευνοήσουν οι συνθήκες, έτσι ώστε να έχει λόγο στην ρύθμιση του Ανατολικού ζητήματος, γεγονός που ανακοινώνει στους Συμμάχους (σ.1). Την απόφαση του Βενιζέλου έκαναν δεκτή οι Σύμμαχοι. Συγκεκριμένα ο λόρδος Γκρέυ στις 11 Ιανουαρίου του 1915 προσέφερε στον Βενιζέλο «εδαφικάς παραχωρήσεις πολύ σπουδαίας επί της παραλίας της Μ. Ασίας» με αντάλλαγμα την υποστήριξη της Ελλάδας προς την Σερβία κατά της Αυστρίας (σ.2).

Στις 15 Ιανουαρίου 1915 ο Βενιζέλος καλεί τον αρχηγό το Γενικού Επιτελείου Συνταγματάρχη Ιωάννη Μεταξά και ζητά την γνώμη του, με βάση τις μελέτες που είχε εκπονήσει ο τελευταίος, περί του Μικρασιατικού ζητήματος. Ο Μεταξάς εξέθεσε προς τον Βενιζέλο τις ιδέες του υποστηρίζοντας αρχικά την πληθυσμιακή υπεροχή των Μουσουλμάνων και την πολεμική τους εμπειρία. Συγκεκριμένα επι του συνολικού πληθυσμού της Μ. Ασίας των δέκα εκατομμυρίων, τα δύο μόνο ήταν Έλληνες, τα υπόλοιπα οκτώ εκατομμύρια ήταν Μουσουλμάνοι διαφορετικών εθνικοτήτων ήτοι Γιουρούκοι, Ζειμπεκοι, Τουρκοκρήτες και Βόσνιοι που θεωρούσαν όμως τους εαυτούς τους ως Τούρκους, καθώς το θρήσκευμα αντικαθιστά την εθνικότητα, συνεπώς σε περίπτωση πολέμου θα συνασπίζονταν όλοι εναντίον μας, υποστήριξε ο Μεταξάς. Επίσης οι Τούρκοι ήταν εμπειροπόλεμοι, είχαν υπηρετήσει στον στρατό και είχαν πάρει μέρος σε πολλές εκστρατείες, αντίθετα οι Έλληνες Μικρασιάτες δεν είχαν καμία στρατιωτική εμπειρία (σ.3).

Στην συνέχεια αναφέρεται στην γεωγραφική έκταση της Μ. Ασίας (520.000 τ.χλμ.), η οποία είναι τριπλάσια της Ελλάδας, με το εσωτερικό της να αποτελείται από δύσβατες οροσειρές με ανύπαρκτο σχεδόν συγκοινωνιακό δίκτυο. Στην περίπτωση τώρα που ο Ελληνικός στρατός υπερτερούσε του Τουρκικού, θα ήταν υποχρεωμένος για να τον συντρίψει ολοσχερώς να προχωρήσει, ακολουθώντας τον στο εσωτερικό μιας χώρας, με την συγκεκριμένη μορφολογία και με εχθρικούς πληθυσμούς. Αυτό σημαίνει μείωση και εξασθένηση του Ελληνικού στρατού ο οποίος θα ήταν αναγκασμένος να διαθέτει δυνάμεις για φύλαξη των συγκοινωνιών του, των πλευρών του αλλά και των εσωτερικών περιοχών που βρίσκονταν στην κατοχή του. Σε αυτή όμως την περίπτωση ο στρατός θα ερχόταν σε κατάσταση άμυνας σε μια τεράστια χιλιομετρική έκταση, δίνοντας κατά αυτόν τον τρόπο την δυνατότητα στον εχθρό να αντεπιτεθεί, αναγκάζοντας τον στρατό σε υποχώρηση προς τα παράλια υπό δυσμενείς όρους (σ.4). Συγκεκριμένα ο Μεταξάς αναφέρει «θα συνέβαινε δηλ. εις τον Ελληνικόν στρατόν ότι συνέβη και είς τον Ναπολέοντα το1812. Διήλθεν ούτος τα ρωσικά σύνορα με δύναμιν 500χιλ. στρατού και προχωρών και εξασθενών έφθασε προς της Μόσχας με δύναμιν 80χιλιάδων ανδρών (σ.5).».

Η θυσία του Ελληνικού Στρατού (Ελλαδιτών και Μικρασιατών) κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας

.

«Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος»

Απόσπασμα από την ομιλία της δρ Βυζαντινής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρίας Λιακάκη, την Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2016 στην αίθουσα της βιβλιοθήκης της Ενώσεως Σμυρναίων, στην διάλεξη που συνδιοργάνωσαν η Ένωσις Σμυρναίων και η Ένωση Βουρλιωτών Μικράς Ασίας.

Η διάλεξη σκοπόν είχε διττόν. Πρώτον να αποδοθεί τιμή στον Ελλαδίτη μαχητή, που μπροστά στη φρίκη της καταστροφής που ακολούθησε, οι πολλοί λησμονούν τη θυσία του! Δεύτερον να διαλύσει ένα μύθο. Αυτόν που κάποιοι εντέχνως καλλιεργούν, πως οι Μικρασιάτες ΔΕΝ πολέμησαν. Ουδέν ψευδέστερον,  ουδέν ανακριβέστατον.

***

«Κυρίες και κύριοι, η παρούσα ομιλία είναι αφιερωμένη στον ελληνικό στρατό που πολέμησε στη Μ.Ασία, Ελλαδίτες και Ελληνες Μικρασιάτες, που εντάχθηκαν σ΄αυτόν. Στον Ελληνα οπλίτη και βαθμοφόρο, που «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος», πολέμησε γιά τη εκπλήρωση του ονείρου του Ελληνισμού , διέσχισε βουνά και πεδιάδες, πολλές φορές άυπνος,νηστικός, ξυπόλητος, υπέμεινε το ψύχος του χειμώνα και την καυτή ζέστη του μικρασιατικού οροπεδίου.

Στον Ελληνα στρατιώτη που λαβώθηκε και σε εκείνον που έπεσε στο πεδίο της μάχης και τον σκέπασαν με λίγο χώμα της μικρασιάτικης γης, βάζοντας από πάνω έναν πρόχειρο ξύλινο σταυρό, στον Ελληνα στρατιώτη που δεν είχε μάνα, πατέρα,αδέλφια κοντά του να κλάψουν πάνω από το μνήμα του, να του ανάψουν το καντήλι, στον Ελληνα στρατιώτη που ο τάφος του δε βρέθηκε ποτέ, που όταν κυκλώθηκε από τον εχθρό προτίμησε τον τίμιο και ηρωικό θάνατο επιτιθέμενος, ορθώνοντας το κορμί του υπερήφανα και δεχόμενος τις σφαίρες,

Εκδήλωση του ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ. για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας (ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ.), με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 ετών από την Μικρασιατική καταστροφή διοργανώνει εκδήλωση μνήμης με τον τίτλο:

«100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Γεγονότα και μνήμες»

Θα λάβει χώρα την Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2022, στις 18:30 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, ΙΙας Μεραρχίας 36 και Ακτής Μουτσοπούλου, στον Πειραιά.

Πρόγραμμα εκδήλωσης

– Καλοσώρισμα από τον Αντιναύαρχο Π.Ν. (ε.α) Κωνσταντίνο Μαζαράκη – Αινιάνα, Επίτιμο Αρχηγό Στόλου, Πρόεδρο ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ.

– “Σμύρνη, σύμβολο του Ελληνικού Πολιτισμού μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία”

Γεώργιος Αρχοντάκης, Φιλόλογος – Ιστορικός, Πρόεδρος Ένωσης Σμυρναίων

– “Η Ναυτική Αεροπορία στη Μικρασιατική Εκστρατεία”

Πλωτάρχης (Ο) Παναγιώτης Γέροντας ΠΝ, Ιστορικός – Επιτελής της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού (Υ.Ι.Ν)

– “Γεώργιος Προκοπίου, ένας άνθρωπος της τέχνης στη Μικρασιατική εκστρατεία”

Γεώργιος Α. Προκοπίου, Ομότιμος καθηγητής Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π)

– Συντονιστής: Γεράσιμος Λειβαδάς

Θλιβερή Μνήμη Μικρασίας

του αντιστρατήγου ε.α. Νίκου Ταμουρίδη

.

Στις 24 Σεπ 1998 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 14ης Σεπτεμβρίου ως «ημέρα εθνικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος».

Η Γενοκτονία αυτή αναφέρεται στην σκοπίμως σχεδιασθείσα εγκληματική εξόντωση των Ελληνικών χριστιανικών πληθυσμών της Μ. Ασίας, ήτοι της Ιωνίας, της Καππαδοκίας, του Πόντου, της Βιθυνίας και της Ανατ. Θράκης. Οι εξόντωση αυτή που έλαβε χώρα κυρίως από το 1913 μέχρι το 1924, έγινε από τους μηχανισμούς των ακραίων εθνικιστών Νεότουρκων του Μουσταφά Κεμάλ.

Η όλη αυτή εγκληματική ενέργεια έγινε για εθνικούς, θρησκευτικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, αφού οι Τούρκοι ήθελαν με κάθε τρόπο ένα ενοποιημένο συμπαγές κοινωνικά τουρκικό κράτος, ενώ δεν μπορούσαν να ανεχτούν ότι το μείζον των οικονομικών της τότε οθωμανικής αυτοκρατορίας το ήλεγχαν κυρίως οι Έλληνες. Ήθελαν λοιπόν «να ξεριζώσουν τα άγρια χόρτα, τους Χριστιανούς» (σύνθημα που προέκυψε από συνέδριο των Νεότουρκων το 1911 στη Θεσσαλονίκη).

Η Γενοκτονία περιελάμβανε επιχειρήσεις μαζικών εκτοπισμών στα βάθη της Μ. Ασίας στα γνωστά «τάγματα εργασίας», καταστροφές, λεηλασίες, οικονομικούς αποκλεισμούς, ιδιότυπη ασφυκτική φορολόγηση, στρατολόγηση των νέων Ελλήνων και αποστολή σε καταναγκαστικά έργα, δολοφονίες και σφαγές.

Οι μέγιστες εκτιμήσεις για τις ανθρώπινες απώλειες την προαναφερθείσα περίοδο φτάνουν, κατά ορισμένους μελετητές τους 1.250.000 Έλληνες χριστιανούς.

Το γεγονός αυτό συμπίπτει με την συμπλήρωση φέτος 100 χρόνων από την θλιβερή εκείνη χρονιά του 1922, που ήταν η κορύφωση της Μικρασιατικής Καταστροφής!

Ἱστορική Ἀναδρομή τῆς Ἑλληνικῆς Μικρᾶς Ἀσίας

.

ὑπό Ἰωάννου Ν. Καλλιανιώτου
Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Scranton

Σεπτέμβριος 2022

«Ὅν γάρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει,
μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται.
Εἰ παιδείαν ὑπομένετε, ὡς υἱοῖς ὑμῖν προσφέρεται ὁ Θεός˙
τίς γάρ ἐστιν υἱός ὅν οὐ παιδεύει πατήρ;
Εἰ δέ χωρίς ἐστε παιδείας ἧς μέτοχοι γεγόνασι πάντες,
ἄρα νόθοι ἐστέ καί οὐχ υἱοί.»

Ἑβρ. ιβ΄ 6-8

Α΄. Πρόλογος

Ἡ γνῶσις τῆς Ἱστορίας καί ἡ μνημόνευσις τῶν γεγονότων τοῦ παρελθόντος εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητος διά τήν διαιώνισιν τοῦ παγκοσμίου Ἑλληνισμοῦ καί τῆς παραδοσιακῆς Ὀρθοδοξίας. Τό τρέχον ἔτος, τό 2022 εἶναι ἡ ἑκατοστή ἡμῶν ἐπέτειος μνήμης καί θλιβερόν μνημόσυνον τῆς ἀποφράδος προσωρινῆς ὑποταγῆς τῆς Ἑλληνικῆς Μικρᾶς Ἀσίας εἰς τούς βαρβάρους Νεοτούρκους κατά τό 1922. Κατόπιν τριῶν χιλιάδων τετρακοσίων εἴκοσι δύο ἐτῶν (3.422) ἀκμῆς καί μοναδικοῦ πολιτισμοῦ καί παιδείας, ἀπό τόν 15ον αἰῶνα π.Χ., ὅπου οἱ Μυκηναῖοι ἐδημιούργησαν τάς πρώτας Ἑλληνικάς ἀποικίας εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν, Ἰονίαν, Πόντον καί δή τήν Μίλητον, ἕως τήν καταστροφήν τῶν Ἑλληνικῶν πόλεων καί τήν γενοκτονίαν τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1922˙ ἦτο αὕτη ἡ «καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή», ἡ ὁποία ἀπετέλει τά ἀποσπασθέντα δύο τρίτα (2/3) τῆς Ἑλληνικῆς ἐπικρατείας, τά ὁποῖα ἀναμένουν τήν δικαίαν ἐπανένωσιν μέ τήν ὑπόλοιπον Ἑλλάδα. Ἡ ἐλπίς ἡμῶν εἶναι ὁ δικαιοκρίτης, μεγαλόθυμος καί ἐλεήμων Θεός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ Ὑπέρμαχος Στρατηγός καί οἱ χιλιάδες Ἅγιοι τῆς Ἁγιοτόκου Μικρᾶς Ἀσίας.

Ο Εθνομάρτυρας Νικόλαος Καπετανίδης [1889 – 21 Σεπτεμβρίου 1921]

.

Ευαγγελία Κ. Λάππα
17 ετών
15 Ιουλίου 2022

Ο Νίκος Καπετανίδης γεννήθηκε το 1889 στη Ριζούντα της Τραπεζούντας και σπούδασε στο περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας¹, από το οποίο αποφοίτησε το 1905. Εργάστηκε στην τράπεζα των αδελφών Φωστηρόπουλων ενώ ταυτόχρονα ασχολούταν και με τη δημοσιογραφία.

Την περίοδο 1910-1911 συνεργάστηκε με τον Φίλωνα Κτενίδη², μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του ποντιακού ελληνισμού, ο οποίος εξέδιδε το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Επιθεώρηση», που κυκλοφόρησε συνολικά σε 24 τεύχη, με τα 6 τελευταία υπό τη διεύθυνση του Νίκου Καπετανίδη, λόγω αποχώρησης του Κτενίδη για σπουδές. Στη συνέχεια δημοσίευσε κείμενά του και στην εφημερίδα «Ο Φάρος της Ανατολής» και στην «Ηχώ του Πόντου». Το 1917 έκδωσε την εφημερίδα «Σάλπιγξ», η οποία κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια της Ρωσικής κατοχής.

Μετά την ανακατάληψη της Τραπεζούντας από τους Νεότουρκους, τον Οκτώβριο του 1918, ο Νίκος Καπετανίδης εξέδωσε την εφημερίδα «Εποχή», στην οποία μέσω των άρθρων του, δεν φοβήθηκε να μιλήσει ανοιχτά για τις σφαγές των Ελλήνων και τις βιαιότητες εις βάρος τους, από τους Νεότουρκους, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο τη ζωή του.

Στα γραφεία της εφημερίδας τον επισκέφτηκε η «ύαινα του Πόντου» ο Τοπάλ Οσμάν³, προκειμένου να του κάνει συστάσεις και να τον τρομοκρατήσει,κάτι όμως που δεν το πέτυχε, καθώς ο ατρόμητος δημοσιογράφος δεν πτοήθηκε από τις έμμεσες και άμεσες απειλές του. Εξακολουθούσε να γράφει με το ίδιο σθένος, με αποτέλεσμα να συλληφθεί τον Μάρτιο του 1921 και να φυλακιστεί πρώτα στη Τραπεζούντα και αμέσως μετά στην Αμάσεια του Πόντου.

Δεν ήταν συνωστισμός, ήταν προσχεδιασμένη γενοκτονία

.

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 28 Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις 10 Σεπτεμβρίου με το Νέο, μαρτύρησε ο Άγιος Χρυσόστομος (Καλαφάτης), ο Μητροπολίτης Σμύρνης. Θανατώθηκε από τον μαινόμενο τουρκικό όχλο κατόπιν διαταγής του Τούρκου στρατηγού Νουρεντίν όταν μπήκαν στην Σμύρνη οι Τούρκοι, τακτικοί και άτακτοι.

Η μορφή του συμβολίζει το δράμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού. 100 χρόνια μετά θυμόμαστε, διότι δεν θέλουμε να επαναληφθούν τα γεγονότα. Θυμόμαστε με περίσκεψη, συγκίνηση και ερευνητική διαθεση. Επιδιώκουμε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Όχι, δεν ήταν «συνωστισμός» αυτό που έγινε το 1922. Ήταν το αποτέλεσμα  μιας προσχεδιασμένης Γενοκτονίας. Από το 1914, με το μαύρο Πάσχα των Θρακών και τη σφαγή στην παραλιακή Φώκαια, μέχρι τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 1922 ο Ελληνισμός της Ανατολής, Μικρασιάτες, Πόντιοι, Ανατολικοθρακιώτες, υπέστη τις συνέπειες του σχεδίου των Νεοτούρκων αρχικά και των Κεμαλικών εθνικιστών στη συνέχεια. Το σχέδιο απαιτούσε να εξοντωθούν οι Χριστιανοί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Να μείνει το κράτος τουρκικό και ισλαμικό. Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι ήσαν οι κυριώτεροι στόχοι.

Αμέτρητα τα θύματα. Οι Ισραηλινοί Ντρορ και Ζεεβί υπολογίζουν σε 2,5 εκατομμύρια τον συνολικό αριθμό των Χριστιανών που θανατώθηκαν με εκτελέσεις, βασανιστήρια, εκτοπίσεις, βιασμούς, τάγματα εργασίας και άλλες μεθόδους. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι ενώ στα τέλη του 19^ου αιώνα οι Χριστιανοί στην Αυτοκρατορία αποτελούσαν το 20% του συνολικού πληθυσμού, το 1924 έφτασαν στο 2% μόνον. (Βλέπε στα ελληνικά το βιβλίο τους: Η Τριακονταετής Γενοκτονία, εκδόσεις Πατάκη).

Η Στρατιά Μικράς Ασίας εγκαταλείπει την προσπάθεια προς Άγκυρα (19-29 Αυγούστου 1921)

αναδημοσίευση από τον Δούρειο Ίππο
άρθρο του Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση

.

Μετά τις νικηφόρες επιχειρήσεις Ιουνίου – Ιουλίου 1921, η Στρατιά Μικράς Ασίας, αφού αναπαύθηκε και κάλυψε τις ελλείψεις σε άνδρες και υλικό, εκκίνησε την 1η Αυγούστου προελαύνοντας προς τον ποταμό Σαγγάριο, προκειμένου να συναντήσει τον εχθρό. Η συνολική δύναμη των 3 σωμάτων στρατού (9 μεραρχίες και 1 ταξιαρχία Ιππικού) ανερχόταν σε περίπου 120.000 άνδρες. Αφού προέλασε για 10 ημέρες και διέβη τον Σαγγάριο από την νότια καμπή του, έλαβε επαφή με την αμυντική γραμμή του κεμαλικού Στρατού, ο οποίος αντέταξε δύναμη περίπου 100.000 ανδρών.

To επόμενο 10ήμερο η ελληνική Στρατιά διεξήγαγε σκληρούς αγώνες και με καταβολή μεγάλου φόρου αίματος άλωσε τις εχθρικές θέσεις προωθούμενη σε βάθος περίπου 20 χλμ., φθάνοντας σε απόσταση περίπου 70 χλμ. σε ευθεία γραμμή από την Άγκυρα. Ακροβολισμένη από Βορρά προς Νότο με τα Γ΄, Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού (ΣΣ) η ελληνική παράταξη δίχως πρόβλεψη σοβαρών εφεδρειών, στάθηκε ανίκανη να εκμεταλλευθεί τα ρήγματα που επετύγχανε στις αντίπαλες γραμμές.

Η μεγάλη φθορά της Στρατιάς, οφειλόταν εν πολλοίς στις ανεφοδιαστικές δυσκολίες που προέκυψαν, καθιστώντας από τις πρώτες ημέρες προβληματική την επαρκή ανανέωση με τροφή και πυρομαχικά των μαχομένων μονάδων. Συνεπώς, οι επιθετικές επιχειρήσεις έναντι καλά οργανωμένου αμυντικά και αποφασισμένου αντιπάλου απέφεραν αποτέλεσμα μόνο μετά από παρέλευση σημαντικού χρόνου και βαριές απώλειες σε έμψυχο δυναμικό.

Το 10ήμερο της αμηχανίας και αδράνειας

Στις 20 Αυγούστου το Γενικό Στρατηγείο (ΓΣ) διέταξε την ανάπαυση, ανασυγκρότηση και αμυντική οργάνωση των στρατευμάτων. Η Διοίκηση της Στρατιάς Μικράς Ασίας είχε ήδη από την 19η Αυγούστου κλονιστεί. Ο Επιτελάρχης Συνταγματάρχης (ΠΒ) Κωνσταντίνος Πάλης, παρουσιαζόμενος ψύχραιμος δεν εξέφραζε άποψη, σε αντίθεση με τον Υπαρχηγό του Επιτελείου Συνταγματάρχη (ΜΧ) Πτολεμαίο Σαρρηγιάννη, ο οποίος θεωρούσε ότι «χάθηκε το παιχνίδι». Από την πλευρά του, ο επιτελικώς αστοιχείωτος Αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας δεν μπορούσε να αντιληφθεί την κατάσταση και τις προοπτικές/ επιλογές που διανοίγονταν ενώπιόν του. Εν μέσω αυτής της αμηχανίας, ζήτησε να συναντηθεί με τον Συνταγματάρχη (ΠΖ) Αλέξανδρο Γαβαλιά, παλαιό του γνώριμο από τους Βαλκανικούς Πολέμους, που τελούσε Επιτελάρχης του Β΄ ΣΣ.

Ο Σαλπιγκτής.

Γεώργιος Αθάνας

Ο Σαλπιγκτής.

«Στερνός απ” όλους δούπησε κι ο σαλπιγκτής στο χώμα.
Της σάλπιγγάς του ο αντίλαλος δεν είχε σβήσει ακόμα.

Της Μικρασίας ξετρέχοντας τα πλάτη πέρα ως πέρα
πότε αντηχούσε σαν λυγμός και πότε σαν φοβέρα.

Εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο από την απόβαση του 1919 ως τις εκλογές του 1920

Παρέλαση ελλήνων οπλιτών στο Αχμετλί μετά την ανακατάληψή του τον Ιούνιο του 1919. Αθήνα, Φωτογραφικό Aρχείο Πολεμικού Mουσείου αρ. εισ. 5149. © Πολεμικό Μουσείο, Αθήνα.

.

Το γεγονός της απόβασης του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη εξερέθισε τον τουρκικό φανατισμό. Την ημέρα της απόβασης σημειώθηκαν συμπλοκές μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων με νεκρούς και τραυματίες.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μαθαίνοντας τα επεισόδια παρενέβη με αυστηρότητα κι έστειλε επειγόντως στη Σμύρνη τον Εμμανουήλ Ρέπουλη να επιληφθεί της κατάστασης. Την ίδια κιόλας μέρα άρχισαν ανακρίσεις και την επομένη λειτούργησε στρατοδικείο που καταδίκασε σε θάνατο δύο Έλληνες που κρίθηκαν ένοχοι.

Στις 19 Μαΐου, με την αναχώρηση του Ρέπουλη και την άφιξη του Αριστείδη Στεργιάδη, ήδη διορισμένου από το Βενιζέλο ως Ύπατου Αρμοστή Σμύρνης, η τάξη αποκαθίσταται και τυπικά στην πόλη της Σμύρνης. Επεισόδια και συμπλοκές με τους Τούρκους συνέβησαν το ίδιο διάστημα και στο Αϊδίνιο και την Πέργαμο.

Τα επεισόδια αυτά στοίχισαν σημαντικά στη θέση της Ελλάδας στις διαπραγματεύσεις της ειρήνης, ειδικά μετά την έκδοση του πορίσματος της Διασυμμαχικής Ανακριτικής Επιτροπής τον Οκτώβριο που έριξε μεγάλο μέρος των ευθυνών στην Ελλάδα. Το Νοέμβριο το Ανώτατο Συμβούλιο συνιστούσε στην Ελλάδα προσοχή, θυμίζοντάς της πως η κατοχή ήταν προσωρινή. Η ελληνική αντίδραση εκφράστηκε με επιστολή του Βενιζέλου στον Κλεμανσώ, εισηγητή της απόφασης, και του Χρυσοστόμου Σμύρνης εκ μέρους του μικρασιατικού Ελληνισμού.

Στο διάστημα που ακολούθησε ως το καλοκαίρι του 1920 τα ελληνικά στρατεύματα επέκτειναν, πάντα με την έγκριση των Συμμάχων, τα όρια της περιοχής που έλεγχαν όλο και περισσότερο προς το εσωτερικό, διενεργώντας εκκαθαριστικές αποστολές.

Το Χρονικό της Γενοκτονίας

Αναδημοσίευση από την σελίδα Lelevose

Η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού αναφέρεται στα βίαια, μαζικά, φονικά γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα τη φυσική εξόντωση, τον αφανισμό, τον εκτοπισμό και τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων του Πόντου, από τις πατρογονικές τους εστίες.

Γεγονότα που πυροδοτήθηκαν από την σταδιακά αυξανόμενη ανάδυση και εντεινόμενη επίδραση του τουρκικού εθνικισμού

Αριθμός θυμάτων – Απογραφή

Η 14η Μαΐου του 1920 στη Θράκη: Απελευθέρωση όχι Ενσωμάτωση !

άρθρο του Θεοφάνη Μαλκίδη

,

Αφού είχε προηγηθεί (και συνεχιζόταν) η Γενοκτονία του Θρακικού, Ποντιακού και του Μικρασιατικού Ελληνισμού και μπροστά στην ολιγωρία των εγχώριων και στη στάθμιση των συμφερόντων των δυτικών δυνάμεων έναντι της ηττημένης Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήρθε η αποφασιστικότητα του στρατού και του ναυτικού για να φτάσουμε το Μάιο του 1920 στην απελευθέρωση της Ανατολικής και της Δυτικής Θράκης. Η ελεύθερη περιοχή έφτανε μέχρι την Τσατάλτζα, σε απόσταση είκοσι χιλιομέτρων από την Κωνσταντινούπολη και τη χερσόνησο της Καλλίπολης και η Θράκη ανέπνεε ελληνικά και ελεύθερα μετά από εξακόσια χρόνια σκλαβιάς….

Επίσης απελευθερώθηκε η Ίμβρος και η Τένεδος και η περιοχή της Σμύρνης, δεδομένα τα οποία επισφραγίστηκαν με τη Συνθήκη των Σεβρών.

Σε λιγότερο όμως από δύο χρόνια, οι ραγδαίες εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο, η αλλαγή των προσανατολισμών και της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων έναντι των Κεμαλικών, είχαν σαν αποτέλεσμα να υπογραφεί η συνθήκη ανακωχής των Μουδανιών, με την οποία ο ελληνικός στρατός διατάχθηκε να εκκενώσει όχι μόνο την Ιωνία, όπου εκεί πλέον γραφόταν ο (τραγικός) επίλογος μιας παρουσίας αιώνων, αλλά μέσα σε δεκαπέντα μέρες και την Ανατολική Θράκη, εκεί όπου υπήρχαν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις του και εύρωστο ελληνικό στοιχείο.

Η απώλεια της Θράκης, επισφραγίστηκε στη Λωζάννη, όπου στις 30 Ιανουαρίου 1923 υπεγράφη (και) η Ελληνοτουρκική σύμβαση και το πρωτόκολλο «περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών».

Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο του πρωτοκόλλου από 1ης Μαΐου 1923, γινόταν υποχρεωτική ανταλλαγή των χριστιανών Τούρκων υπηκόων με τους μουσουλμάνους Ελληνικής υπηκοότητας, ενώ εξαιρέθηκαν οι μουσουλμάνοι της Θράκης. Επίσης εξαιρέθηκαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, (πληθυσμός 390.000) καθώς και οι Έλληνες της Ίμβρου και της Τενέδου (πληθυσμός 12.000).

Με τη Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία επιβλήθηκε από τα μεγάλα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα επιβεβαιώθηκε η νέα πραγματικότητα στη ελληνική («δυτική») Θράκη, η οποία δέχθηκε ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων από την ανατολική Θράκη, ενώ ανατολικοθρακιώτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος.

Στρατιωτικές εφαρμογές και επιπτώσεις του Συμφώνου Franklin-Bouillon-Κεμάλ

.

Αντισυνταγµατάρχης (ΜΧ) Ιωάννης Σίψας
Ιστορικός

Το Σύµφωνο Franklin-Bouillon, ή όπως είναι γνωστότερο στο πλαίσιο της γαλλοτουρκικής προσέγγισης κατά τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του 1900, έγινε σε µια περίοδο µακροχρόνιων ανακατατάξεων των συνόρων των κρατών στο σύνολο τού τότε γνωστού κόσµου. Μην ξεχνάµε ότι είχε αρχίσει η διάλυση της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, είχαν προηγηθεί οι βαλκανικοί πόλεµοι, ο Α΄ Παγκόσµιος Πόλεµος και οι προσπάθειες των ισχυρότερων χωρών της Ευρώπης να εξασφαλίσουν τις δικές τους ζώνες επιρροής και ελέγχου στα υπό διαµόρφωση κράτη τόσο στο χώρο των Βαλκανίων όσο και στην Εγγύς και Μέση Ανατολή, περιοχές στις οποίες η εφαρµογή των διάφορων πολιτικών επηρέαζε τα ελληνικά συµφέροντα1.

Από τις αρχές του 19ου αιώνα ο επερχόµενος διαµελισµός της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας διαφαινόταν ξεκάθαρα2. Οι Μεγάλες ∆υνάµεις (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Ρωσία) είχαν άµεσο ενδιαφέρον για τις περιοχές αυτές, κυρίως, λόγω των πλουτοπαραγωγικών πηγών και της γεωγραφικής θέσης τους που αποτελούσε «γέφυρα» σύνδεσης µε τη Μέση και Άπω Ανατολή. Θα µπορούσαµε να υποστηρίξουµε ότι δεν υπήρχε από τη µεριά των Ευρωπαίων ένα κοινό σχέδιο για την εκµετάλλευση και την προσάρτηση αυτών των εδαφών. Οι µεταξύ τους σχέσεις χαρακτηρίζονταν από αµοιβαία καχυποψία, µε αποτέλεσµα η εφαρµογή της πολιτικής τους απέναντι στην Τουρκία καθώς και οι µεταξύ τους σχέσεις να διέπονται από µια ανακολουθία. Ο καιροσκοπισµός αυτός είχε αρνητικό αντίκτυπο και στην Ελλάδα3.

Η συμμετοχή της Ελλάδος στην εκστρατεία της Ουκρανίας (1919)

.

Το 1919 η Ελλάδα συμμετείχε στην εκστρατεία, την οποία ανέλαβαν οι Σύμμαχοι στην Ουκρανία εναντίον της σοβιετικής Ρωσίας για την ανατροπή του νέου καθεστώτος.

Την ελληνική αποστολή αποτέλεσε το Α’ Σώμα Στρατού με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Νίδερ. Από τις τρεις μεραρχίες του Σώματος στάλθηκαν τελικά στην Ουκρανία οι δύο.

Αυτές αποτέλεσαν μαζί με τρεις γαλλικές, μια πολωνική και τμήματα λευκορώσων εθελοντών, την Α’ Συμμαχική Ομάδα Μεραρχιών. Παράλληλα, μονάδες του ελληνικού στόλου συναποτέλεσαν μαζί με γαλλικές και αγγλικές τη μεικτή ναυτική μοίρα.

Η σοβιετική κυβέρνηση απάντησε με τρεις στρατιές, οι οποίες από τον Ιανουάριο του 1919, μετά τη συντριβή του αυτονομιστικού ουκρανικού κινήματος, άρχισαν να κατέρχονται προς την Κριμαία και την Οδησσό. Ο Ερυθρός Στρατός σημείωσε συνεχείς επιτυχίες εναντίον του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, του οποίου η δραστηριότητα γρήγορα περιορίστηκε σε υποχωρητικούς αγώνες οπισθοφυλακής μέχρι την πλήρη αποχώρησή του το καλοκαίρι του 1919.

Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα βρισκόταν ήδη στη Ρουμανία εντεταλμένο να φυλάσσει το Δνείστερο. Αντικαταστάθηκε από μονάδες του ρουμανικού στρατού και αποχώρησε για να μεταφερθεί στη Σμύρνη.