H ελληνική χωροφυλακή στη Μικρασιατική εκστρατεία

αναδημοσίευση από τα Χανιώτικα Νέα
άρθρο του Κωνσταντίνου Χουρδάκη
αστυνομικού – φοιτητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων

.

Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι η ελληνική χωροφυλακή έλαβε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία γράφοντας χρυσές σελίδες δόξας στην ιστορία του χιλιόχρονου σώματος μαζί με τον ένδοξο Ελληνικό Στρατό. Αυτός είναι και ο λόγος που με παρακίνησε να ψάξω το ιστορικό αρχείο της Αστυνομίας και να βρω άγνωστα επεισόδια όπου έλαβαν χώρα στη Μικρά Ασία, στα οποία οι ήρωες συνάδελφοί μας θυσίασαν τη ζωή τους εκτελώντας το χρέος και το καθήκον τους στο ακέραιο. Γι? αυτό και αφιερώνω το παρόν άρθρο ως ελάχιστο φόρο τιμής και εκδήλωσης του οφειλόμενου σε αυτούς σεβασμό με την προτροπή εμείς οι νεώτεροι να βαδίσουμε στην ίδια οδό του καθήκοντος και να συνεχίσουμε τη λαμπρά ιστορία του Σώματος.

Βρισκόμαστε, λοιπόν, στο έτος 1919 και ο Ελληνικός Στρατός βρίσκεται στη Μ. Ασία. Τούρκοι λησταντάρτες άρχισαν να παρεμβάλλουν προσκόμματα στο έργο της Ελληνικής Διοίκησης. Συγκροτούνται μεταβατικά αποσπάσματα από άνδρες της χωροφυλακής και του πεζικού στα οποία ανατεθεί το δύσκολο και επικίνδυνο έργο της εξοντώσεως των ληστανταρτών αυτών.

Στα μεταβατικά αυτά αποσπάσματα της περιφέρειας Οδεμησίου έτυχε ο κλήρος να υπηρετήσει και ο χωροφύλακας Iγγλεζάκης Βασίλειος από τα Χανιά Κρήτης, ο οποίος με τον ηρωισμό του, την αυτοθυσίας του και το αίμα του, δόξασε το όνομα και την πατρίδα του. Έλαβε μέρος σε πολλές συμπλοκές το απόσπασμα του και πάντοτε απέβαινε εκ των σπουδαιότερων συντελεστών της εξοντώσεως των ληστανταρτικών συμμοριών. Αλλά η ειμαρμένη επεφύλασσε σε αυτόν κατά την τελευταία συμπλοκή της 14 Αυγούστου του 1919 στο χωριό Μεντρεξέ Οδεμησίου να πέσει ηρωικός μαχόμενος υπό τις εξής περιστάσεις.

Έτον ένα αντάρτικο

.

Γράφει ο Φώτης Κραλίδης.

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, και μόνο δυστυχώς, φέρνουμε στην μνήμη μας την Γενοκτονία των Ελλήνων της πανάρχαιας ελληνικής γης του Πόντου, η οποία εκτυλίχθηκε σε τρεις φάσεις την περίοδο 1914-1923 μέσω συστηματικών κρατικών μεθόδων της γείτονος και οδήγησε σύμφωνα με τους πιο έγκυρους ισχυρισμούς ξένων ιστορικών σε περισσοτέρους από 350.000 νεκρούς ποντίους, την στιγμή που ο αγώνας για την διεθνή αναγνώριση της συνεχίζεται αμείωτος.

Όμως αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Βέβαια σε μια εποχή που έχει την τάση όλα να τα θέτει υπό αμφισβήτηση είναι χρήσιμο να αναφέρουμε πλέον ακόμη και τα πιο αυτονόητα. Είναι χρήσιμο να τα αναφέρουμε και να τα επαναφέρνουμε στην μνήμη μας, όχι μόνο εθιμοτυπικά και εν είδη μνημόσυνου, αλλά για να έχουμε πάντα κατά νου ότι ,σε αντίθεση με κείνους τους  Έλληνες, εμείς δεν έχουμε κάνει τίποτα ακόμα για την πατρίδα μας.

Θα κάνουμε λοιπόν ένα άλμα στον ιστορικό χρόνο και θα μεταφερθούμε στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 20^ου αι. Η Κεμαλική Τουρκία με την πρόφαση της συμμετοχής στον Α’ Π.Π  στο πλευρό της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας κλιμακώνει τα μέτρα εναντίον του Ελληνισμού και εν γένει του χριστιανικού στοιχείου της Ανατολής, δηλαδή της Ανατολικής Θράκης, της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Προφάσεις πολλές, ο σκοπός προφανής και τα μέσα ποικίλουν. Κηρύσσεται γενική αναγκαστική επιστράτευση του μάχιμου πληθυσμού, δημιουργούνται τα τάγματα εργασίας ή αμελέ ταμπουρού που οδηγούν σε χιλιάδες απάνθρωπες δολοφονίες Ελλήνων στρατιωτών, σπίτια επιτάσσονται ή καταλαμβάνονται, άμαχοι δηλαδή γυναικόπαιδα και γέροντες εκτοπίζονται ή πέφτουν θύματα καθημερινών αγριοτήτων.

Το κρανίο κείτεται στην Κοζάνη και το σώμα στα Λιβερά της Τραπεζούντας

.

Επί εκατό χρόνια δεν έμεινε ούτε σπιθαμή εδάφους σε χωριά πόλεις και κωμοπόλεις του Πόντου που να μην σκάφτηκε. Άραγε τι ψυχολογία έχουν αυτοί οποίοι ψάχνουν για χρυσό, το έχετε σκεφτεί; Υπάρχουν παγκόσμιοι σύλλογοι χρυσοθήρων. Έστω και αν υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι είναι ένα σπορ ή ότι φωτίζει την ιστορία, όταν την ώρα που υπάρχει η επιστήμη της αρχαιολογίας, άτομα τα οποία έχουν ή δεν έχουν σχέση με αυτή την επιστήμη προσπαθούν να νομιμοποιήσουν τη χρυσοθηρία, αυτό καθίσταται κωμικό.

Σε εμάς άλλωστε δεν έχουν κάποιο ντέρτι περί αθλητισμού ή διαλεύκανσης της ιστορίας. Τρέφονται από το όνειρό του εύκολου πλουτισμού. Αυτές οι λίρες, τα πολύτιμα αντικείμενα ή για να το πούμε καλύτερα τα αντικείμενα τα οποία μπορούν να μετατραπούν σε χρήματα, σε ποιον ανήκουν;

Αυτά ανήκουν στους χριστιανός Ρωμιούς/Έλληνες που ζούσαν μέχρι πριν από 100 χρόνια στον Πόντο.

Λέγεται ότι κατά τη διάρκειά της υποχρεωτικής εξορίας που ονομάστηκε ανταλλαγή πληθυσμών,  οι άνθρωποι αυτοί μπορούσαν να πάρουν μαζί τους μόνο ότι μπορούσαν να μεταφέρουν. Τα πολύτιμα είδη κάποιοι τα άφησαν ως παρακαταθήκη ,άλλος στον γείτονά του ενώ άλλος τα έθαψε κάπου. Πίστευαν πως θα γυρίσουν μία μέρα. Δεν μπόρεσαν όμως  να επιστρέψουν, άλλοι δολοφονήθηκαν καθ’ οδόν αυτής της εξορίας, ενώ άλλοι έφτασαν ζωντανοί στην Ελλάδα αλλά δεν μπόρεσαν ποτέ να επιστρέψουν πίσω.

19 Μαΐου: Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων – Όταν 353.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους

Έλληνες και χριστιανοί. Αυτό ήταν το έγκλημα των Ποντίων που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα ματωμένα χώματα της Μικράς Ασίας, στις αρχές του 20ού αιώνα. Και έπρεπε να πληρώσουν.

Τον Δεκέμβριο του 1916 ετοιμάστηκε και επισήμως το σχέδιο εξόντωσης του άμαχου ελληνικού πληθυσμού του Πόντου, αν και ήδη από το 1914 οι άνδρες Πόντιοι δολοφονούνταν με κάθε ευκαιρία.

Οι γυναίκες και τα παιδιά έπεφταν θύματα βιασμού και σφαγής. Και όσοι δεν γνώρισαν το μαχαίρι του φονιά, εξορίστηκαν και ομαδικά εκδιώχθηκαν προς περιοχές όπου πριν φθάσουν πέθαιναν.

Η συμμετοχή της Ελλάδος στην αντικομμουνιστική εκστρατεία της Ουκρανίας (Φεβρουάριος 1919)

.

Περί τα τέλη του 1918, μετά το τέλος  του Α ΄Π Π, οι Αγγλογάλλοι  αποφάσισαν την εκτέλεση εκστρατείας στην Ουκρανία, προκειμένου να υποστηρίξουν τους εκεί μαχομένους  εναντίον των Μπολσεβίκων αντιπάλους τους, τους επονομαζόμενους «Λευκούς». Οι «Λευκοί» ήταν ένα συνοθύλευμα από Ουκρανούς εθνικιστές, οπαδούς του Τσάρου, τοπικοί οπλαρχηγοί, στρατηγοί και πρίγκιπες με προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες, ένοπλες οργανώσεις, ενώ ενας από τους σημαντικότερους ηγέτες των «Λευκών ήταν ο στρατηγός Ντενίκιν.

Παράλληλα η εκστρατεία αυτή αποσκοπούσε,  αφενός,  στην τιμωρία, τρόπον τινά, των Μπολσεβίκων, που μετά την επικράτησή τους είχαν αποσκιρτήσει από την Αντάντ και είχαν διακόψει  τις επιχειρήσεις στο Ανατολικό Μέτωπο, και,αφετέρου, στην εξασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων που είχε  συνάψει   η  Τσαρική  Ρωσία με τους Γάλλους και τα οποία δεν αναγνώριζαν πλέον οι Μπολσεβίκοι .

Η όλη επιχείρηση είχε σχεδιασθεί με  ασύγγνωστη  επιπολαιότητα, ως να επρόκειτο περί «στρατιωτικού περιπάτου», και είχε βασισθεί κυρίως σε αναξιόπιστες πληροφορίες ονειροπόλων Ρώσων «εμιγκρέδων. Για τις χερσαίες επιχειρήσεις, ενδεικτικά, οι ίδιοι οι Γάλλοι διέθεσαν κατά βάση αποικιακές δυνάμεις, εμφανώς ταλαιπωρημένες  από τις πολεμικές κακουχίες, μειωμένης συνθέσεως και αρκετά χαμηλού  ηθικού.

Κε Ερντογάν, ο Ελληνικός Στρατός δεν έπεσε στη θάλασσα το ’22

.

Βασίλης Κολλάρος

Ο Τούρκος προέδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πριν λίγες ημέρες, στην ανακοίνωση των υποψηφίων του κόμματος του στην Σμύρνη απήγγειλε τους στίχους ενός παραδοσιακού τραγουδιού που αναφέρεται στη Μικρασιατική Καταστροφή και στον ξεριζωμό των Ελλήνων της Ιωνίας. Συγκεκριμένα, μια στροφή του τραγουδιού ανέφερε ότι «O τιποτένιος Έλληνας δεν θα τα καταφέρει. Θα ρίξω τους Έλληνες στη θάλασσα».

Είναι αλήθεια ότι η Μικρασιατική Καταστροφή θεωρείται, όπως και είναι, από την ελληνική ιστοριογραφία ως μια από τις πιο επώδυνες στιγμές του Ελληνισμού. Ωστόσο, για τους ανατολικούς γείτονές μας, το χρονικό διάστημα 1919, οπότε και αποβιβάστηκαν τα πρώτα τμήματα του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, έως το 1923, όταν υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάννης, αποτελεί το έπος του πολέμου της Τουρκικής Ανεξαρτησίας. Για τους Τούρκους, υπήρξε ένας αγώνας επιβίωσης, ο οποίος στρεφόταν κυρίως εναντίον των Ελλήνων και των Αρμένιων.

1922: Η δύσκολη εκστρατεία και η αλληλεγγύη που δείχνουν πάντα οι Έλληνες

.

Γράφει ο Eλευθέριος Γ. Σκιαδάς

Η αλληλεγγύη που δείχνει ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης η ελληνική κοινωνία είναι μία από τις ωραιότερες εκφράσεις της. Οι Έλληνες του εσωτερικού και του εξωτερικού στάθηκαν πάντα στο ύψος των περιστάσεων δηλώνοντας ηχηρό παρόν στις εθνικές, κοινωνικές και οικονομικές καμπές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Η μεγάλη καταστροφή της Μικράς Ασίας και οι εξελίξεις που ακολούθησαν δεν επέτρεψαν να αναδειχθεί –όσο θα έπρεπε– η γιγαντιαία εκστρατεία που είχε προηγηθεί για τη στήριξη των στρατιωτών που επέστρεφαν τραυματισμένοι από το μέτωπο ή τη στήριξη που είχαν οι χήρες και τα ορφανά όσων έχαναν τη ζωή τους στο μέτωπο.

Σε διάστημα εννέα μηνών (Μάιος 1921-Φεβρουάριος 1922) είχαν συγκεντρωθεί περισσότερα από δέκα εκατομμύρια δραχμές!

Με τα χρήματα αυτά καλύφθηκε το σύνολο των αναγκών σε αγορά και προμήθεια μάλλινων ειδών (κάλτσες, γάντια, κουκούλες κ.ά.) για τους στρατιώτες, περιθάλφθηκαν όλοι όσοι είχαν τραυματιστεί στον πόλεμο και καλύφθηκαν οι πρώτες ανάγκες σε άμεσα επιδοματικά έξοδα. Η πιο δραματική ίσως πτυχή εκείνης της εκστρατείας αλληλεγγύης, στην οποία είχε τεθεί επικεφαλής η βασίλισσα, ήταν η ανάγκη να καλυφθούν τα έξοδα ώστε να μετακληθεί από την Αμερική ειδικός τεχνίτης για να κατασκευάζει τεχνητά πόδια και χέρια!

Η στάση του ΣΕΚΕ / ΚΚΕ στο Μικρασιατικό ζήτημα

.

Η συμμετοχή της Ελλάδας με μια μεραρχία στην εκστρατεία της Ουκρανίας το 1919 κατά των κομμουνιστών στο πλευρό των Γάλλων και των Ρώσων «Λευκών», έθεσε την ισχυρή αναδυόμενη δύναμη των Μπολσεβίκων στο αντίπαλο στρατόπεδο.

Το κομμουνιστικό καθεστώς ήρθε σε πολυεπίπεδη συμφωνία με τον Κεμάλ και το νέο εθνικιστικό καθεστώς του στην Άγκυρα παρέχοντας οικονομική και υλικοτεχνική στρατιωτική υποστήριξη που αναμφίβολα επηρέασε το τελικό αποτέλεσμα της Μικρασιατικής εκστρατείας.

Εκτός αυτού όμως, οι μπολσεβίκοι καθοδήγησαν μέσω της Παμβαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας και τον νεότευκτο πολιτικό βραχίωνα τους στην Ελλάδα το ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό εργατικό Κόμμα Ελλάδος), να αντιταχθεί στην Ελληνική Μικρασιατική εκστρατεία ως δημιούργημα του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού. Το ΣΕΚΕ είχε ιδρυθεί το 1918 με αρχικά μέλη της μετριοπαθείς σοσιαλιστές και εργατοϋπαλλήλους. Το 1920 είχε ελάχιστα μέλη στα συνδικάτα ενώ τα πολιτικά της στελέχη είχαν λίγες πολιτικές εμπειρίες και μάλλον μικρές δυνατότητες.

Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 το ΣΕΚΕ παραδέχτηκε πλήρως την κομματική διαταγή που έλαβε και προσπάθησε με τις μικρές του δυνάμεις να βλάψει όσο το δυνατόν περισσότερο τον Ελληνική προσπάθεια, κυρίως με αντιπολεμική ηττοπαθή προπαγάνδα μέσω εφημερίδων, φυλλαδίων αλλά και στρατιωτών που ήταν μέλη του κόμματος.

“Συνωστισμένοι στη Σμύρνη”:Η παρακμή της Πολιτικής και η Υβρις της Ιστορίας

.

Θεοφάνης Μαλκίδης

Είναι περιττό να αναφερθούμε στους συμβολισμούς  που υπάρχουν στη Σμύρνη. Εδώ και αιώνες   ο Ελληνισμός είχε και έχει ως  σημείο αναφοράς τη Ιωνική πόλη, ως κέντρο πίστης, πολιτισμού, αρχιτεκτονικής, ιστορίας, αθλητισμού, ζωής αλλά και θανάτου.

Η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού με την εδραίωση του φασιστικού κινήματος των Νεότουρκων στην εξουσία καθώς  και συμφέροντα συνδεόμενα σε μεγάλο βαθμό με την διείσδυση της Γερμανίας, η οποία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς και  της Αγγλίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ και της Ρωσίας- ΕΣΣΔ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οδήγησαν στη Γενοκτονία των Ελλήνων.  Από τους πάνω από 2.700.000 Έλληνες του 1914, πάνω από 1.000.000 δολοφονήθηκαν, ενώ 1.300.000 ήρθαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Το τελευταίο μέρος της σύγχρονης Ελληνικής τραγωδίας διαδραματίζεται τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο του 1922, όταν  αρχίζει η επίθεση του δασκάλου του Χίτλερ, Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος  έχει υπογράψει σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας με τη Σοβιετική Ένωση, αλλά και  με τη Γαλλία και Ιταλία, ενώ οι Βρετανοί φωτογράφιζαν την φωτιά στην προκυμαία της Σμύρνης…..

Μικρασιατική Καταστροφή – Η τελευταία ευκαιρία να αποτραπεί

.

Διονύσιος Τσιριγώτης

Συνέχεια Πρώτου Μέρους

Σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τα μέτρα παρεμπόδισης της εξόδου των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία, και σε συνέχεια των επισημάνσεων του Στεργιάδη περί του ανοχύρωτου της πόλεως, η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη θα αποστείλει την Ιη Μεραρχία, που βρισκόταν στη Θράκη, με μεταγωγικά πλοία στο λιμάνι της Σμύρνης (23.8/5.9 1922). Δύο τάγματα της Ιης Μεραρχίας μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς προς τη Μαινεμένη, για να ανακόψουν το προσφυγικό κύμα προς τη Σμύρνη ενδυναμώνοντας το ηθικό των γηγενών πληθυσμών.

Ο στόχος δεν επετεύχθη, καθότι η ορμή του προσφυγικού κύματος τα ανάγκασε να οπισθοχωρήσουν προς τη Σμύρνη, ενώ και οι άλλες μονάδες της Ιης Ελληνικής Μεραρχίας, αρνήθηκαν να αποβιβασθούν, απαιτώντας (και μάλιστα υπό την απειλή εξεγέρσεως) να επιστρέψουν στη Θράκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού που βρισκόταν στην προκυμαία της Σμύρνης επιβιβάσθηκε, χωρίς κανέναν περιορισμό, σε καταπλέοντα πλοία, διαφεύγοντας από τη Μικρά Ασία, στις 25 Αυγούστου/7 Σεπτεμβρίου του 1922.

Την αμέσως επόμενη ημέρα (26.8/8.9.1922) απέπλευσαν και τα τελευταία ελληνικά πλοία από το λιμάνι της Σμύρνης, μεταφέροντας τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές. Ακολούθησε η είσοδος τμήματος του ιππικού του Κεμάλ στην ανοχύρωτη πόλη, (27.8/9.9.1922) με τις συμπαρομαρτούσες φρικαλεότητες που εκτυλίχθηκαν τις αμέσως επόμενες μέρες.

Μικρασιατική Καταστροφή – Οι «απαίσιοι Έλληνες» του πρίγκιπα Ανδρέα

.

Διονύσιος Τσιριγώτης

Αναντίρρητα, η καταστροφή της Σμύρνης συνιστά την κορυφαία πράξη του δράματος του Ελληνισμού της Ιωνίας, που αποκαλούμε Μικρασιατική Καταστροφή.

Το απόγευμα της 31ης Αυγούστου/13ης Σεπτεμβρίου (παλαιό/νέο ημερολόγιο) του 1922, η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε, το πρωί της ίδιας ημέρας, στην αρμενική συνοικία, επεκτάθηκε στην ελληνική συνοικία της Σμύρνης. Η εμπρηστική επίθεση των Νεότουρκων στην μητρόπολη του Ελληνισμού, θα λάβει χώρα αμέσως μετά την είσοδο των κεμαλικών στρατιωτικών δυνάμεων και την εγκατάσταση του Νουρεντίν Πασά ως διοικητή της πόλης (28 Αυγούστου/10 Σεπτεμβρίου 1922).

Προηγουμένως, ο τακτικός στρατός του Κεμάλ και άτακτες ένοπλες ομάδες (Τσέτες) είχαν προβεί σε συστηματικές λεηλασίες και σφαγές Ελλήνων και Αρμενίων. Ο αντικειμενικός πολιτικός στόχος του Κεμάλ, αποκρυσταλλώνονταν στο «Εθνικό Σύμφωνο» που υιοθετήθηκε από το τελευταίο οθωμανικό Κοινοβούλιο (Ιανουάριος 1920).

Αυτό συνίστατο στην ολοκλήρωση του έργου της τουρκικής εθνογέννεσης, μέσω της εθνικής ομογενοποίησης-εκτουρκισμού των αλλοεθνών πληθυσμών και της ενσωμάτωσης μείζονων εδαφών της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο (νέο) τουρκικό κράτος (Αντιόχεια, Αρδαχάν, Βατούμ, Καρς, Κιρκούκ, Μοσούλη, Ντερ αλ Ζορ, Σουλεϊμανίγια, Τζαραμπλούς, Χαλέπι, νησιά βορείου Αιγαίου, Δωδεκάνησα, δυτική Θράκη, Κύπρος).

Σμύρνη 1922: Εμπόρευμα από μετάξι αλλά καρδιά από χρυσάφι

 

του Γιάννη Αλεξανδρόπουλου,
ιστορικού, συνεργάτη

Ήταν 8 Σεπτεμβρίου 1922 στην Σμύρνη. Το μέτωπο είχε καταρρεύσει και οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, με απόγνωση και τρόπο, έψαχναν τρόπο να αποβιβαστούν σε οποιοδήποτε πλοίο για να γλιτώσουν απο την μανία των τουρκικών ορδών. Τότε, πολλοί Μικρασιάτες ανεπιτυχώς προσπάθησαν να επιβιβαστούν σε διάφορα ευρωπαϊκά πλοία, εμπορικά ή πολεμικά.

Δυστυχώς, σε πλείστες περιπτώσεις τα ευρωπαϊκά πληρώματα με βάρβαρο τρόπο απαγόρευαν την αποβίβαση των Ελλήνων προσφύγων στα πλοία τους, όμως υπήρχαν και οι εξαιρέσεις.

Ένας Ιάπωνας καπετάνιος εμπορικού πλοίου και το πλήρωμά του, συγκλονισμένοι από την εικόνα της τραγωδίας και χωρίς χρονοτριβή, παίρνουν μια γενναία απόφαση: μεταφέρουν στο κατάστρωμα όλο το φορτίο από μετάξι και δαντέλα που ήταν αποθηκευμένο στα αμπάρια και χωρίς δισταγμό τα πετάνε στη θάλασσα!

Για τον Ιάπωνα καπετάνιο -το όνομα του οποίου παραμένει, δυστυχώς, έως σήμερα άγνωστο- υπέρτερο όλων είναι η διάσωση των ανθρώπινων ψυχών. Γι’ αυτό δίνει διαταγή να πλευρίσει το πλοίο στην προκυμαία και να επιβιβαστούν σε αυτό Ελληνες και Αρμένιοι, προκειμένου να μεταφερθούν ασφαλείς στον Πειραιά και σε άλλα ελληνικά λιμάνια.

Η εξαίρετη αυτή πράξη δεν πέρασε απαρατήρητη· καταγράφηκε μέσα και από τις πληροφορίες που έδωσε ο Τζορτζ Χόρτον, Αμερικανός πρόξενος τότε στη Σμύρνη. Σε τηλεγράφημά του προς το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ (18 Σεπτεμβρίου 1922) τονίζει: «Ενα γιαπωνέζικο πλοίο πήρε μερικούς πρόσφυγες και άκουσα πως πέταξε το φορτίο του για τον σκοπό αυτό. Επιβάτες του πλοίου μιλούν για τη συγκινητικά ευγενική συμπεριφορά του ιαπωνικού πληρώματος».

Η επιστολή του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο

.

Αλέκος Α. Ανδρικάκης

Μια προφητική επιστολή του Σμύρνης Χρυσόστομου στον Ε. Βενιζέλο, την προπαραμονή του μαρτυρικού θανάτου του στην κατάληψη της Σμύρνης

«Ζήτημα είναι εάν όταν το παρόν μου γράμμα αναγινώσκεται υπό της Υμετέρας Εξοχότητος, αν ημείς πλέον υπάρχωμεν εν τη ζωή…»

«…ζήτημα είναι εάν όταν το παρόν μου γράμμα αναγινώσκεται υπό της Υμετέρας Εξοχότητος, αν ημείς πλέον υπάρχωμεν εν τη ζωή προοριζόμενοι –τις οίδε- κατ’ ανεξερευνήτους βουλάς της Θείας Προνοίας εις θυσίαν και μαρτύριον,…».

Με την προφητική αυτή αναφορά, συγκλονιστική στ’ αλήθεια, ο μάρτυρας μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, απηύθυνε έκκληση στον ιδιωτεύοντα, τότε, Ελευθέριο Βενιζέλο να κάνει τη «μεγάλη χειρονομία» και να σώσει τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας.

Η δραματική του επιστολή, στην οποία διακρίνεται η αγωνία γι αυτό που επέρχεται για τους Έλληνες της περιοχής, χωρίς κανείς να μπορεί να το αποτρέψει, γράφτηκε την προπαραμονή του θανάτου του, στις 25 Αυγούστου 1922. Σίγουρα ο Βενιζέλος διάβασε τη δραματική έκκληση όταν ο ιεράρχης ήταν πλέον νεκρός, κατακρεουργημένος από τον τουρκικό όχλο στις 27 Αυγούστου 1922, κατά την ανακατάληψη της Σμύρνης από τους Τούρκους.

Ο Χρυσόστομος στην έντονα συναισθηματική του επιστολή κατηγορεί τον ίδιο τον Βενιζέλο, με τον οποίο διατηρούσε στενή σχέση, για την επιλογή του να στείλει στη Σμύρνη ως Ύπατο Αρμοστή «ένα παράφρονα και εγωιστήν», όπως αποκαλεί τον Αριστείδη Στεργιάδη.

Οι συγκλονιστικές τελευταίες στιγμές του εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης όπως τις διηγείται ο δήμιός του (1867- 27 Αυγούστου 1922)

.

..Βρισκόταν ακόμη στον άμβωνα όταν Τούρκος υπαστυνόμος, συνοδευόμενος από ένοπλο στρατιώτη, ανοίγει με τρομερό πάταγο την πύλη τής εκκλησίας. Στή θέα τους οι πρόσφυγες τρομάζουν, οί γυναίκες σταυροκοπιούνται, τα παιδιά ξεσπούν σε κλάματα. Άλλ’ οί άνδρες συσπειρώνονται γύρω από τον Μητροπολίτη θέλουν να τον προστατεύσουν με τα στήθη τους. Για μία ακόμη φορά ό Χρυσόστομος κατορθώνει να μεταβάλει τους λαγούς – τους πανικόβλητους πρόσφυγες – σε λιοντάρια. Αυτή τη φορά όμως ή θυσία τους είναι άσκοπη- και μ’ένα βλέμμα τούς συγκρατεί».

Ό υπαστυνόμος, με περιφρονητικό ύφος, φωνάζει στο Χρυσόστομο:

– Παπά… σε φωνάζει ό φρούραρχος. Να παρουσιασθείς αμέσως εμπρός του.

Οι πρόσφυγες θέλουν να τόν συγκρατήσουν, προτιμούν να πεθάνουν όλοι μαζί, να τινάξουν την Άγια Φωτεινή στον αέρα και να ταφούν κάτω από τα ερείπια της, παρά να αφήσουν τό Μητροπολίτη στα χέρια των Τούρκων. Είναι ό μόνος προστάτης τους – ό μόνος πού έχει μείνει, τη στιγμή πού όλοι φεύγουν για να σωθούν.

Και πάλι, όμως, ό Χρυσόστομος τούς συγκρατεί και γαλήνιος ετοιμάζεται ν’ ακολουθήσει τον υπαστυνόμο. Τη στιγμή πού οι κλητήρες ανοίγουν τήν πύλη για να περάσει ό Χρυσόστομος, τή γαλήνη τής’Αγίας Φωτεινής ταράζει ένας δαιμονισμένο θόρυβος, κραυγές θριάμβου βαρβαρικών ορδών. Είναι οι άνδρες τού 4ου Σώματος ιππικού τού Μεχμέι Τζακη Μπέη, πού μπαίνουν στη Σμύρνη. Και τούς ακολουθεί ό νέος σιρατιωτικός διοικηιής της Σμύρνης στρατηγός Νουρεντιν πασάς – τό αίμοβόρικο θηρίο, που ικανοποιούσε τα καννιβαλικά ένστικτα του με αίμα χριστιανικό. Ό Χρυσόστομος δεν μπορούσε ν’ αμφιβάλλει για τήν τύχη του.