29η Μαΐου 1453 – Το χρονικό μιας ημέρας της παγκόσμιας ιστορίας

.

Γράφει ο Αντώνιος Καμάς (Ένα ενδιαφέρον άρθρο με μια «αιρετική» άποψη για την πτώση της Πόλης)

Μέσα στην πορεία της Ευρωπαϊκής ιστορίας, όλων των προηγούμενων αιώνων, εκατοντάδες πόλεις και περιοχές άλλαξαν άπειρες φορές ηγεμόνες, κατακτήθηκαν, καταστράφηκαν, ανοικοδομήθηκαν, γνώρισαν περιόδους δόξας, παρακμής, ελπίδας και απογοήτευσης. Καμιά όμως από όλες αυτές τις ιστορικές στιγμές δεν είχε τις ευρύτερες κοσμογονικές επιπτώσεις για την ιστορία της ανθρωπότητας που είχε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, στις 29 Μαΐου του 1453.

Η άλωση της Πόλης δεν ήταν, απλά και μόνο, μία ακόμα γραμμή στην Παγκόσμια ιστορία αλλά το ουσιαστικό και τυπικό τέλος ενός πολιτισμού δώδεκα αιώνων που, μπορεί μεν σε μεγάλο βαθμό να αυτοκαταστράφηκε από τα δικά του λάθη, έχασε όμως, με την κατάκτησή του από τους Οθωμανούς, τη δυνατότητα της συμμετοχής και της ενεργούς συμβολής του στην Αναγεννησιακή προσπάθεια των Ευρωπαϊκών κρατών η οποία σηματοδότησε -και εξακολουθεί να σηματοδοτεί ακόμα και σήμερα- την πνευματική, καλλιτεχνική και επιστημονική ανέλιξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Θα αποτελούσε επικίνδυνη υπεραπλούστευση, για όποιον ιστορικό ερευνητή, ο διαχωρισμός των γεγονότων από την αιτιοπαθογένειά τους, η απλή καταγραφή των περιστατικών που οδήγησαν στην άλωση της Πόλης χωρίς, μέσα από τα ιστορικά δεδομένα της, να ανιχνεύσει το μεγαλείο και τα ελαττώματα της πιο αντιφατικής φυλής της ανθρωπότητας δια μέσου των αιώνων, δηλαδή της φυλής των Ελλήνων. Γιατί καμιά, πραγματικά, φυλή, μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι της ανθρωπότητας, δεν μπόρεσε να συσσωρεύσει μέσα στο χαρακτήρα της συγχρόνως τόσο ηρωισμό και τόση προδοσία, τόση ανιδιοτέλεια και τόση ευτέλεια, τόση ευφυΐα και τόση πονηριά. Και το χρονικό της άλωσης της Πόλης, μέσα από τις διασωζόμενες ιστορικές του περιγραφές, αυτήν ακριβώς την αντίφαση τονίζει, για όσους τουλάχιστον επιμένουν να ψάχνουν την ιστορία βαθύτερα από την απλή απομνημόνευση γεγονότων και χρονολογιών.

Ηράκλειος, ο Μέγας Αλέξανδρος της Ρωμανίας [575 – 11 Φεβρουαρίου 641]

.

Ευαγγελία Κ. Λάππα
8 Αυγούστου 2022

Ο Ηράκλειος αποκαλείται Μέγας Αλέξανδρος της Ρωμανίας γιατί, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος συνέτριψε το πρώτο οργανωμένο Περσικό κράτος των Αχαιμενιδών, έτσι και ο Ηράκλειος συνέτριψε το δεύτερο Περσικό κράτος των Σασσανιδών. (Μάνος Ν. Χατζηδάκης)

Ο Ηράκλειος γεννήθηκε,ως ένα από τα τρία παιδιά του Ηρακλείου και της Επιφανείας, στην Καππαδοκία το 575. Τα άλλα δύο αδέλφια του ονομάζονταν Θεόδωρος και Μαρία. Ο πατέρας του ήταν στρατηγός και προσωπικός φίλος του αυτοκράτορα Μαυρικίου1 και ήταν Έξαρχος της Βόρειας Αφρικής, με έδρα την Καρχηδόνα το 600.

Το 608 ο Ηράκλειος ο πρεσβύτερος επαναστάτησε ενάντια στην εξουσία του τυράννου αυτοκράτορα Φωκά2, προβάλλοντας ως αρχηγό τον γιο του, Ηράκλειο. Την άνοιξη του 609 ο νεαρός Ηράκλειος εκστράτευσε με τον ξάδελφό του, Νικήτα, στην Αίγυπτο, την οποία κατέλαβε. Έπειτα ξεκίνησε με ένα μικρό στόλο για την Κωνσταντινούπολη. Δεν βρήκε ουσιώδη αντίσταση και έτσι, μετά από νικηφόρα ναυμαχία στις 4 Οκτωβρίου 610, την επόμενη μέρα μπήκε νικητής στην Κωνσταντινούπολη, λυτρώνοντας τη Ρωμανία από τον τυραννικό Φωκά, τον οποίο συνέλαβε και αποκεφάλισε. Λέγεται ότι,όντας έτοιμος να επιστρέψει στην Καρχηδόνα,πρότεινε το θρόνο στον Πρίσκο, συγγενή του Φωκά, αλλά κατόπιν κοινής απαιτήσεως λαού, Στρατού, Συγκλήτου και Εκκλησίας, εστέφθη Αυτοκράτωρ στην Αγία Σοφία. Έπειτα τέλεσε το γάμο του με την αγαπημένη του Φαβία, η οποία μετονομάσθηκε σε Ευδοκία.

Νικηφόρος Φωκάς, ο Άγιος Αυτοκράτορας και Στρατηλάτης της Ρωμανίας [919 – 11 Δεκεμβρίου του 969]

.

Ευαγγελία Κ. Λάππα
19 Σεπτεμβρίου 2022

Ο Άγιος Νικηφόρος Φωκάς γεννήθηκε στην Καππαδοκία, ως γιός του Βάρδα Φωκά¹ το 919. Το 955, διορίσθηκε δομέστικος² της Ανατολής από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ’ Πορφυρογέννητο³. Ο Νικηφόρος είχε νυμφευθεί σε νεαρή ηλικία τη Στεφανώ, με την οποία απέκτησε ένα αγόρι, τον Βάρδα Φωκά. Μητέρα και γιος όμως πέθαναν νωρίς.

Επί αυτοκράτορος Ρωμανού του Β’⁴ ο Νικηφόρος Φωκάς ανέλαβε την προσπάθεια για την απελευθέρωση της Κρήτης, η οποία βρισκόταν υπό την κατοχή των Σαρακηνών⁵ από το 827. Τον Ιούλιο του 960,το μεγάλο στράτευμά του απεβιβάσθη και απέκλεισε το νησί, με σκοπό τη δυσχέρεια της έξωθεν ενίσχυσης των Σαρακηνών. Στη συνέχεια, επιχειρήθηκε η εκπόρθηση των πόλεων της νήσου, ιδιαίτερα του Χάνδακα (Ηρακλείου), του οποίου τελικά, η απελευθέρωση επετεύχθη την άνοιξη του 961.

Στις 2 Φεβρουαρίου 962, ο αυτοκράτωρ των Γερμανών Όθων Α’⁶ εστέφθη από τον Πάπα, Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων της «Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού έθνους», κάτι που προκάλεσε τη διαμάχη της Δύσης και της Ρωμανίας.

Αρμοδιότητες της Εκκλησίας στον δημόσιο βίο του Βυζαντίου

άρθρο του Ιωάννη Κουζίου

.

Η χριστιανική εκκλησία άσκησε μεγάλη επίδραση στους πιστούς από τους πρώτους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η πνευματική αυτή δύναμη μετά την πάροδο αρκετών αιώνων, την μείωση του κρατικού γοήτρου από τους εξωτερικούς εχθρούς και τις εσωτερικές διαμάχες, κατάφερε να καταξιωθεί σε σημαντικό φορέα πολιτικής ισχύος. Επίσης η εκκλησία χάρη στην κρατική προστασία αλλά και στις χορηγίες πολιτείας και ιδιωτών κατέστη σύντομα ένας σημαντικός οικονομικός οργανισμός. Ιδρύονται νέες μονές και οι παλαιότερες ενισχύονται οικονομικά, μέσα από την μορφή της αγροτικής ιδιοκτησίας. Σε αντιστάθμισμα η εκκλησία γίνεται ο αποκλειστικός φορέας της κοινωνικής πρόνοιας. Κύριο μέλημα της εκκλησίας και βασικός της σκοπός ήταν φροντίδα των αδυνάτων και των απόρων. Η εκκλησία ιδρύει ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, πτωχοκομεία, λεπροκομεία, γηροκομεία, που διοικούνται από κληρικούς ή μοναχούς, μέσα στα οποία πραγματοποιεί το φιλανθρωπικό της έργο. Στην Ιουστινιάνεια εκκλησιαστική νομοθεσία γίνεται σαφή αναφορά στα καθήκοντα του «πτωχοτρόφου», του «βρεφοτρόφου», του «ξενοδόχου», ως διευθυντών των αντίστοιχων ιδρυμάτων. Όλα αυτά τα ιδρύματα συντηρούνταν από την εκκλησιαστική περιουσία αλλά και από τις δωρεές ιδιωτών. Ονομαστά ιδρύματα στην Κωνσταντινούπολη ήταν το «Ξενοδοχείο του Σαμψών» και το «Λωβοτομείον των Ζωτικών».

Υπεύθυνοι για το φιλανθρωπικό έργο της εκκλησίας στις επαρχίες τους ήταν οι επίσκοποι. Οι ανώτεροι δηλαδή εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι στις περιοχές τις δικαιοδοσίας τους. Ο ρόλος τους ήταν σημαντικός γιατί εκτός από τη πνευματική καθοδήγηση των πιστών έπρεπε να καταπολεμούν τις αιρέσεις διασφαλίζοντας την κυριαρχία της ορθοδοξίας, αλλά και να εφαρμόζουν τον εκκλησιαστικό νόμο. Ορισμένοι μάλιστα επίσκοποι με βαθύ ανθρωπισμό και αίσθημα ευθύνης ανέλαβαν την προάσπιση των αδύνατων και των φτωχών με την χρηματοδότηση και κατασκευή ανάλογων ευαγών ιδρυμάτων. Αρχιεπίσκοποι όπως ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, προχώρησ πέρα από τα καθήκοντα του εκκλησιαστικού λειτουργού, δεν δίστασε να στηλιτεύσει με τους πύρινους λόγους του, τις αυτοκρατορικές σπατάλες, τον έκκλητο και αντιχριστιανικό βίο πολιτικών και εκκλησιαστικών λειτουργών, να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των πτωχών και αδυνάτων, με συνέπεια την εξορία και τον θάνατο του.

Μαυρίκιος Τιβέριος [539 – 27 Νοεμβρίου 602]

.

Ευαγγελία Κ. Λάππα
11 Νοεμβρίου 2022

Ο ΜαυρίκιοςΤιβέριος γεννήθηκε στην Αραβησσό της Καππαδοκίαςτο 539 και ήταν γιός του Έλληνα συγκλητικού Παύλου.Κατετάχθη στον στρατό της Ρωμανίας και ανήλθε στις υψηλές θέσεις της ιεραρχίας, σε σημείο ώστε να χρισθεί διάδοχος του αυτοκράτορα Τιβερίου Β’ Κωνσταντίνου.

Στα τέλη του 577 ο Μαυρίκιος,παρά την έλλειψη στρατιωτικής εμπειρίας, διορίστηκε Μάγιστρος του Στρατού¹ Ανατολής (Μagister Μilitum Orientem) στον πόλεμο εναντίον των Περσών, διαδεχόμενος τον στρατηγό του Ιουστινιανού και το ίδιο χρονικό διάστημα έγινε Πατρίκιος. Το 581 νίκησε τους Πέρσες σε μια αποφασιστικής σημασίας μάχη. Κατόπιν αυτού ο αυτοκράτορας  Τιβέριος Β’ Κωνσταντίνος² πάντρεψε την κόρη του Κωνσταντία με τον Μαυρίκιο, ο οποίος έγινε διάδοχος του θρόνου και το 582 μετά τον θάνατο του Τιβερίου, ανεκηρύχθη αυτοκράτορας.

Την εποχή που ο Μαυρίκιος έγινε αυτοκράτορας, η Ρωμανία λόγω των συνεχών πολέμων και καταστροφών από τις βαρβαρικές εισβολές, ήταν ουσιαστικώς χρεοκοπημένη. Η έλλειψη χρημάτων τον ανάγκασε να επιβάλλει εκτεταμένη μείωση των δαπανών, γεγονός που τον κατέστησε δυσάρεστο στο λαό και το στρατό. Υπό την απειλή των Βησιγότθων στην Ισπανία, ο Μαυρίκιος σκοπεύοντας να εξασφαλίσει την ακεραιότητα στις δυτικές επαρχίες, ίδρυσε τα «Εξαρχάτα»³ της Καρχηδόνας και Ραβέννας⁴, στα οποία ασκείτο ενιαία στρατιωτική και πολιτική διοίκηση.

Η θρησκευτική πολιτική του Μ. Κωνσταντίνου

του Ιωάννη Δ. Κουζίου, Πολιτισμιολόγου
Istorikoxronologio.blogspot.com

.

Τον 3ο μ.Χ. αιώνα η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία αντιμετώπισε μια οξύτατη κρίση σε όλους τους θεσμούς(σ.1). Η κρίση αυτή επηρέασε και τα θρησκευτικά ζητήματα. Η παλαιά ειδωλολατρική θρησκεία ήρθε σε σύγκρουση με τη νέα θρησκεία τον χριστιανισμό (σ.2). Πρόκειται για δύο κόσμους με εντελώς αντίθετη ιδεολογία που ενώ αρχικά ήρθαν αντιμέτωποι, με το πέρασμα των αιώνων σταδιακά αναμείχθηκαν και το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού (σ.3). Δηλαδή του βυζαντινού με κέντρο του την Κωνσταντινούπολη. Εκείνος που αναγνώρισε ως νόμιμη την χριστιανική θρησκεία κατά την διάρκεια της διακυβέρνησής του ήταν ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Α΄.

Ο Κωνσταντίνος (272 μ.Χ.-350 μ.Χ.) αναγορεύτηκε αυτοκράτορας από τον στρατό μετά τον θάνατο του πατέρα του το 306μ.Χ. στο York της Βρετανίας. Η πολιτική που άσκησε ο Κωνσταντίνος απέναντι στον χριστιανισμό πέρασε μέσα από μια διαδικασία σταδιακής εξέλιξης (σ.4). Η τακτική των διωγμών που είχαν ακολουθήσει οι προκάτοχοί του δεν είχε φέρει αποτελέσματα ενώ παράλληλα έθετε και σε κίνδυνο την κρατική ενότητα. Ο Κωνσταντίνος στα πλαίσια της μεταρρυθμιστικής του πολιτικής επιθυμούσε τη συμφιλίωση του ρωμαϊκού κράτους με τον χριστιανισμό έτσι ώστε να επιτευχθεί η εσωτερική ενότητα. Έτσι αποφάσισε να είναι αρχικά ανεκτικός και διαλλακτικός απέναντι στους χριστιανούς.

Το 312μ.Χ. μετά από τη νίκη του επί του Μαξεντίου στη Μουλβία γέφυρα η μεταστροφή του Κωνσταντίνου προς τον χριστιανισμό θα γίνει εντονότερη. Ο Κωνσταντίνος που απέδωσε τη νίκη του στον Θεό των χριστιανών άρχισε με διάφορα διατάγματα να υποστηρίζει τη χριστιανική θρησκεία. Εν τούτοις το πρώτο διάταγμα που ευνοούσε τους χριστιανούς δεν εκδόθηκε από τον Κωνσταντίνο αλλά από τον Γαλέριο -που υπήρξε ένας από τους σκληρότερους διώκτες του- το 311 μ.Χ. και όριζε τη νόμιμη ύπαρξη των χριστιανών (σ.5). Αφετηρία λοιπόν για τον Κωνσταντίνο αποτέλεσε το περίφημο διάταγμα των Μεδιολάνων το 313 μ.Χ. που το υπέγραψαν μαζί με τον Λικίνιο. Σύμφωνα με αυτό ο χριστιανισμός αναγνωρίστηκε ως νόμιμη θρησκεία και οι χριστιανοί τέθηκαν υπό την προστασία του κράτους (σ.6). Φυσικά είναι νωρίς να γίνεται λόγος για θρίαμβο του χριστιανισμού. Το έδικτο των Μεδιολάνων έβαλε τέρμα στην εκτός νόμου θέση των χριστιανών. Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Κωνσταντίνος πήρε μια σειρά από μέτρα υπέρ των χριστιανών. Αποκατέστησε τους χριστιανούς που είχαν διωχθεί από τους προκατόχους του. Παραχώρησε στους χριστιανούς κληρικούς όλα τα φορολογικά προνόμια που είχαν οι ειδωλολάτρες ιερείς, έδωσε επίσης τη δυνατότητα στην εκκλησία να αποκτήσει δική της περιουσία μέσω των δωρεών και τη δυνατότητα στους επισκόπους να απονέμουν δικαιοσύνη (σ.7).

Η ήττα των Βυζαντινών από το Νορμανδό Ρουσέλιο στη γέφυρα του Ζόμπου (1074 μ.Χ.): ένα ισχυρό πλήγμα για το μέλλον της Αυτοκρατορίας

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
άρθρο του κ. Αντώνιου Λέκκα

.

Προτού καταλαγιάσει ο απόηχος της μνημειώδους ήττας του Ρωμανού Διογένη από τον Σελτζούκο σουλτάνο Αλπ Αρσλάν το 1071 μ.Χ., μια νέα απειλή έκανε την εμφάνισή της: η εξέγερση του Νορμανδού Ρουσελίου, η οποία αποτέλεσε το έναυσμα ετέρων επαναστατικών κινημάτων που παρέλυσαν την ήδη παραπαίουσα κυβέρνηση του Μιχαήλ Δούκα (1071-1078). Η ολοσχερής αποδιοργάνωση του στρατού είχε άμεση επίδραση στη φρούρηση των ανατολικών επαρχιών, οι οποίες έμειναν εκτεθειμένες στο μένος των Τούρκων εισβολέων που θα εγκαθίσταντο σταδιακά στα εδάφη της Αυτοκρατορίας. Κατά την άποψη του Γάλλου βυζαντινολόγου Jean-Paul Cheynet, οι αριθμητικές απώλειες για τους Βυζαντινούς στο Μαντζικέρτ δεν υπερέβαιναν το πέντε ή δέκα τοις εκατό. Να πούμε εδώ πως ακόμη κι αν ήταν οι διπλάσιες των εκτιμουμένων, αποδεικνύεται σε κάθε περίπτωση πως ο στρατός δεν υπέστη την πανωλεθρία που πίστευαν παλαιότεροι ερευνητές. Συνεπώς, δεν ήταν αυτή που θα πρέπει να θεωρηθεί ως η αρχή του τέλους για το Βυζάντιο.

Η επικρατούσα κατάσταση στις ανατολικές επαρχίες μετά το Μαντζικέρτ

Ένα κοινό σημείο μεταξύ των δύο συγκρούσεων στο Μαντζικέρτ και τη γέφυρα του Ζόμπου είναι η προδοσία και σύλληψη των δύο επικεφαλής, του Ρωμανού Διογένη και του καίσαρα Ιωάννη Δούκα. Η θλιβερή κατάσταση στην Ανατολή αντικατοπτρίζεται στις αφηγήσεις του Μιχαήλ Ατταλειάτη και της Άννας Κομνηνή, κόρης του Αλεξίου Α’. Ο πρώτος αναφέρεται στις προσπάθειες του Νικηφόρου Βοτανειάτη (που αργότερα κατέλαβε το θρόνο) να αναχαιτίσει τις τουρκικές ληστρικές επιδρομές με σθένος ψυχής, μη διαθέτοντας ικανό αριθμό ανδρών. Η δεύτερη περιγράφει το πως τα ανατολικά στρατεύματα είχαν διασκορπισθεί για να σωθούν από τους Τούρκους που είχαν επεκταθεί μεταξύ Μαύρης Θαλάσσης και Ελλησπόντου, ενώ τα δυτικά είχαν συγκεντρωθεί γύρω από το στασιαστή Βρυέννιο, αδιαφορώντας για την προστασία των συνόρων. Η επίλεκτη στρατιωτική μονάδα των Αθανάτων είχε μεν κληθεί να πολεμήσει, αλλά οι προσφάτως στρατολογημένοι άνδρες ήταν παντελώς άπειροι. Η άμυνα της Ανατολής βασιζόταν μόνο σε κάποιους γηγενείς στρατιώτες στη Χώμα (φρούριο της κεντρικής Μικράς Ασίας) και σε Νορμανδούς μισθοφόρους.

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας (1204-1261)

αναδημοσίευση από την Βυζαντινή Ιστορία

.

Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΝΕΩΝ ΚΡΑΤΩΝ

Η Δ’ σταυροφορία που τέλειωσε με την κατάληψη και τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης, οδήγησε στην αποσύνθεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και το σχηματισμό (στα εδάφη της) ενός μεγάλου αριθμού κρατών, φράγκικων και ελληνικών, από τα οποία τα πρώτα οργανώθηκαν με βάση τον φεουδαρχισμό της Δ. Ευρώπης.

Οι Φράγκοι δημιούργησαν τα εξής κράτη: τη Λατινική Αυτοκρατορία (ή Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης), το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, το πριγκιπάτο της Αχαΐας στον Μορέα και το Δουκάτο των Αθηνών και των Θηβών στη Κεντρική Ελλάδα. Η κυριαρχία της Βενετίας εκτεινόταν στα νησιά του Βυζαντίου, του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους, στην Κρήτη και σε μερικά παραλιακά ή μεσόγεια μέρη. Παράλληλα με τις λατινικές φεουδαλικές κτήσεις που δημιουργήθηκαν στην περιοχή της ανατολικής αυτοκρατορίας, που είχε αποσυντεθεί, ιδρύθηκαν και τρία ανεξάρτητα ελληνικά κέντρα:

• η Αυτοκρατορία της Νίκαιας και
• η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, στη Μικρά Ασία και
• το Δεσποτάτο της Ηπείρου, στη βόρεια Ελλάδα.

Ο κόμης της Φλάνδρας Βαλδουίνος έγινε αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης και κύριος του μεγαλύτερου μέρους της Θράκης, ο Βονιφάτιος Μομφερατικός έγινε βασιλιάς της Θεσσαλονίκης, εξουσιάζοντας τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, ο Γουλιέλμος Σαμπλίτ (Champlitte) και μετά από αυτόν ο Γοδεφρείδος Βιλεαρδουίνος έγιναν πρίγκιπες του Μορέως [1] και ο Όθων de la Roche απέκτησε τον τίτλο του Δούκα ή (όπως τον ονόμαζαν οι Έλληνες) του «Μεγάλου Κυρίου» των Αθηνών και των Θηβών.

Ρωμανός Δ’ Διογένης [4 Αυγούστου 1072]

Ευαγγελία Κ. Λάππα
17 ετών
24 Ιουλίου 2022

Ο Ρωμανός Διογένης γεννήθηκε το 1023 και καταγόταν από επιφανή οικογένεια στρατιωτικών της Καισάρειας στην Καππαδοκία. Πατέρας του ήταν ο Κωνσταντίνος Διογένης[^1] καιη μητέρα του ήταν ανιψιά του αυτοκράτορος Ρωμανού Γ’ του Αργυρού^[2]. Το 1064, ως Δούκας της Σαρδικής (Σόφια) ^[3], απέκρουσε τις επιδρομές των Πετσενέγων^[4], απωθώντας τους πέρα από τον Ίστρο (Δούναβη) ενώ τιμήθηκε με τον τίτλο του Βεστάρχη^[5]. Συνωμότησε για να απομακρύνει από την εξουσία τους αριστοκράτες του παλατιού, που τους θεωρούσε υπεύθυνους για τη δραματική κατάσταση, στην οποία βρισκόταν η Ρωμανία. Όμως προδόθηκε και οδηγήθηκε σιδηροδέσμιος στη Σύγκλητο να δικασθεί. Τελικά υπό το φόβο της λαϊκής εξέγερσης αν καταδικαζόταν, ο Ρωμανός Διογένης αθωώθηκε. Αργότερα νυμφεύθηκε την αυτοκράτορα Ευδοκία^[6] και έγινε συναυτοκράτορας. Ήταν 1η Ιανουαρίου 1067 όταν ο Ρωμανός  ανακηρύχθηκες αυτοκράτορας της Ρωμανίας. Αμέσως άρχισε το έργο της ανόρθωσής της. Το μεγαλύτερο βάρος το έδωσε στην αναδιοργάνωση του στρατού.

Φιλολογία και τέχνη επί Κομνηνών και Αγγέλων

αναδημοσίευση από την Βυζαντινή Ιστορία

/

Την εποχή της δυναστείας των Μακεδόνων χαρακτήριζε μια εντατική πολιτιστική δράση στον τομέα της επιστήμης, της φιλολογίας, της αγωγής και της τέχνης. Η δράση ανθρώπων σαν τον Φώτιο (9ος αιώνας), τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο (10ος αιώνας) και τον Μιχαήλ Ψελλό (11ος αιώνας), το πολιτιστικό περιβάλλον τους, καθώς και η αναζωογόνηση του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, που μεταρρυθμίστηκε τον 11ο αιώνα, δημιούργησαν ευνοϊκές συνθήκες για την αναγέννηση του πολιτισμού της εποχής των Κομνηνών και των Αγγέλων.

Ο Ησίοδος, ο Όμηρος, ο Πλάτωνας, οι ιστορικοί Θουκυδίδης και Πολύβιος, οι ρήτορες Ισοκράτης και Δημοσθένης, οι Έλληνες τραγωδοί και ο Αριστοφάνης και άλλοι σπουδαίοι εκπρόσωποι της αρχαίας φιλολογίας γίνονταν αντικείμενα μελέτης και μίμησης από τους συγγραφείς του 12ου και των αρχών του 13ου αιώνα. Η απομίμηση αυτή ήταν φανερή κυρίως στη γλώσσα, η οποία, με την υπερβολική της τάση προς αγνότητα της αρχαίας Αττικής διαλέκτου, έγινε τεχνητή, μεγαλορρήμων και μερικές φορές δυσκολονόητη και ανώμαλη. Γενικά η γλώσσα ήταν τελείως διαφορετική από την ομιλούμενη. Η φιλολογία της εποχής αυτής, όπως λέει ο Bury, ήταν η φιλολογία των ανθρώπων που ήταν «σκλάβοι της παράδοσης. Η σκλαβιά αυτή βεβαίως ήταν δουλεία από ευγενείς κυρίους, αλλά πάντως ήταν δουλεία». Μερικοί όμως συγγραφείς, παρά την ειδικότητά τους στην κλασσική γλώσσα, δεν παραμελούσαν την ομιλούμενη «δημοτική» γλώσσα της εποχής τους και άφησαν πολύ ενδιαφέροντα κομμάτια στην ομιλούμενη γλώσσα του 12ου αιώνα.

Συγγραφείς της εποχής των Κομνηνών και των Αγγέλων κατανόησαν την υπεροχή του βυζαντινού πολιτισμού επί του πολιτισμού των λαών της Δύσης, τους οποίους μια πηγή ονομάζει «σκοτεινές και περιπλανώμενες φυλές, των οποίων το μεγαλύτερο μέρος, αν δε γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ανατράφηκε τουλάχιστον από αυτήν και που ανάμεσά τους δεν καταφεύγει ούτε η χάρη ούτε η μούσα». Φυλές στις οποίες το ευχάριστο τραγούδι φαίνεται σαν «κραυγή από γύπες ή κρωγμός κοράκων».

ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ

Στο φιλολογικό τομέα της εποχής αυτής βρίσκουμε ένα μεγάλο αριθμό σπουδαίων και εκλεκτών συγγραφέων, τόσο εκκλησιαστικών όσο και κοσμικών. Η φιλολογική κίνηση επηρέασε επίσης την ίδια την οικογένεια των Κομνηνών, της οποίας πολλά μέλη, υποχωρώντας στην επιρροή αυτή, αφιέρωσαν μέρος του καιρού τους στη μάθηση και τη φιλολογία.

Η πολύ μορφωμένη κι έξυπνη μητέρα του Αλέξιου Α’ Κομνηνού, Άννα Θαλασσινή, την οποία η εγγονή της Άννα Κομνηνή χαρακτηρίζει ως «τη μεγαλύτερη δόξα όχι μόνο μεταξύ των γυναικών, αλλά και μεταξύ των ανδρών, καθώς και κόσμημα της ανθρωπότητας», ερχόταν συχνά στα γεύματα με ένα βιβλίο στα χέρια και συζητούσε εκεί δογματικά προβλήματα των Πατέρων της Εκκλησίας, δείχνοντας ιδιαίτερη προτίμηση στον φιλόσοφο και μάρτυρα Μάξιμο.

Ο ίδιος ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός έγραψε μερικές θεολογικές διατριβές κατά των αιρετικών. Οι «Μούσες» του Αλέξιου, που γράφτηκαν λίγο πριν από το θάνατό του, εκδόθηκαν το 1913. Οι «Μούσες» αυτές, αφιερωμένες στο γιο και διάδοχό του Ιωάννη, είναι ένα είδος πολιτικής διαθήκης που δεν αφορά μόνο αφηρημένα προβλήματα ηθικής, αλλά και πολλά σύγχρονά του ιστορικά γεγονότα, όπως, για παράδειγμα, την Α’ Σταυροφορία.

Η κόρη του Αλεξίου, Άννα και ο σύζυγός της Νικηφόρος Βρυέννιος, κατέχουν τιμητική θέση στην ιστοριογραφία του Βυζαντίου. Ο Νικηφόρος Βρυέννιος, που επέζησε του Αλέξιου και έπαιξε σπουδαίο ρόλο στις υποθέσεις του κράτους υπό τον Αλέξιο και το γιο του Ιωάννη, ήθελε να γράψει μια ιστορία του Αλέξιου Κομνηνού, αλλά ο θάνατος τον εμπόδισε να φέρει σε πέρας το σχέδιό του. Πέτυχε όμως να συνθέσει ένα είδος οικογενειακού χρονικού ή αναμνήσεων, για να δείξει τις αιτίες της ανόδου στην εξουσία του οίκου των Κομνηνών, που φτάνει σχεδόν μέχρι την ενθρόνιση του Αλέξιου. Η λεπτομερής περιγραφή του Βρυέννιου ασχολείται με τα γεγονότα μεταξύ 1070 και 1079, δηλαδή μέχρι τις αρχές της βασιλείας του Νικηφόρου Γ’ Βατανιάτη. Επειδή συζητάει τη δράση των μελών του οίκου των Κομνηνών, το έργο του χαρακτηρίζεται από κάποια μεροληψία. Το ύφος του Βρυέννιου είναι μάλλον απλό και δεν έχει τίποτε από την τεχνητή τελειότητα που συναντά κανείς στο έργο της συζύγου του. Η επιρροή του Ξενοφώντα είναι φανερή στο έργο του, το οποίο έχει πολλή σημασία τόσο για την εσωτερική ιστορία της αυλής όσο και για την εξωτερική πολιτική, διαφωτίζοντας κυρίως τα ζήτημα για την αύξηση του τουρκικού κινδύνου.

Νίκαια: «Η Πρωτεύουσα ενός Ελληνικού κράτους στη Μικρά Ασία»

.

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Σύντομο Ιστορικό

Η Νίκαια της Βιθυνίας ιδρύθηκε το 316 π.Χ. από τον Αντίγονο με το όνομα Αντιγονεία. Είναι η περίοδος των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετονομάσθηκε σε Νίκαια το 301 π.Χ. από τον Λυσίμαχο προς τιμήν της συζύγου του, θυγατέρας του Αντιπάτρου. Σήμερα οι Τούρκοι την αποκαλούν Ιζνίκ-Iznik από τη συνήχηση των ελληνικών λέξεων «εις Νίκαιαν». Ανήκει στην περιοχή της Βιθυνίας, μαζί με τη Νικομήδεια, την Κίο και άλλες πόλεις. Η Βιθυνία είναι εκείνο το τμήμα της Μικράς Ασίας, το οποίο βρίσκεται απέναντι από την Κωνσταντινούπολη.

Η Νίκαια συνδέεται με δύο Οικουμενικές Συνόδους, την Α΄ και την Ζ΄. Η Α΄ συνεκλήθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 325. Συνέταξε το πρώτο μέρος του Συμβόλου της Πίστεως, το οποίο είναι γνωστό ως το Σύμβολο της Νικαίας- Κωνσταντινουπόλεως. Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στη Νίκαια το 787 από τη Βασιλομήτορα Ειρήνη την Αθηναία, η οποία επιτρόπευε τον ανήλικο γιό της Κωνσταντίνο ΣT΄. Η Σύνοδος αυτή καταδίκασε την Εικονομαχία και όρισε ότι η τιμητική προσκύνηση των εικόνων αναφέρεται στο πρωτότυπο.

Η Νίκαια κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1331. Επί Τουρκοκρατίας η έδρα της Μητροπόλεως κατά περιόδους  μεταφερόταν στη Κίο. Ο τελευταίος πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή Μητροπολίτης Νικαίας ήταν ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Βασίλειος Γ΄.

Εσωτερικές υποθέσεις των Κομνηνών και των Αγγέλων

αναδημοσίευση από την Βυζαντινή Ιστορία

.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

Η εκκλησιαστική ζωή του Βυζαντίου την εποχή των Κομνηνών και των Αγγέλων είναι σημαντική για δύο κυρίως λόγους: α) για τις εσωτερικές εκκλησιαστικές σχέσεις, με επίκεντρο τις προσπάθειες επίλυσης ορισμένων θρησκευτικών προβλημάτων και αμφιβολιών που τάραζαν την κοινωνία του Βυζαντίου, ενώ ήταν και πολύ ενδιαφέροντα την εποχή αυτή και β) για τις σχέσεις της Ανατολικής προς τη Δυτική εκκλησία, δηλαδή του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης προς τον Πάπα.

Στις σχέσεις τους με την εκκλησία οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Κομνηνών και των Αγγέλων υιοθέτησαν σταθερά τον καισαροπαπισμό, που ήταν ένα πολύ χαρακτηριστικό γνώρισμα του Βυζαντίου. Σε μια μετάφραση της «Ιστορίας» του Νικήτα Χωνιάτη, ο Ισαάκιος Άγγελος φαίνεται να λέει τα εξής: «Στη γη δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ της εξουσίας του Θεού και του αυτοκράτορα. Οι βασιλείς έχουν το δικαίωμα να κάνουν τα πάντα και μπορούν να χρησιμοποιούν μαζί με αυτό που τους ανήκει, χωρίς διάκριση, κι εκείνο που ανήκει στον Θεό, γιατί έχουν λάβει την αυτοκρατορική εξουσία από τον Θεό. Μεταξύ Θεού και αυτοκράτορα δεν υπάρχει διαφορά».

Ο ίδιος συγγραφέας μιλώντας για την εκκλησιαστική πολιτική του Μανουήλ Κομνηνού παρουσιάζει ως γενική πεποίθηση των αυτοκρατόρων το ότι ήταν «αλάνθαστοι κριτές των θείων και ανθρώπινων πραγμάτων». Η γνώμη αυτή υποστηρίχθηκε το δεύτερο ήμισυ του 12ου αιώνα, απ’ τον κλήρο. Ο Έλληνας κοινωνιολόγος και σχολιαστής του Νομοκανόνα (που κακώς αποδίδεται στον Φώτιο), Πατριάρχης Αντιόχειας Θεόδωρος Βαλσαμώνας, που έζησε την εποχή του τελευταίου Κομνηνού και του πρώτου Αγγέλου, γράφει τα εξής:

«Ως οι βασιλείς κι οι Πατριάρχες μεγαλύνονται μεν και με διδασκαλικά αξιώματα δια την του αγίου χρίσματος δύναμιν. Εντεύθεν γαρ οι πιστοί δεσπότες και αυτοκράτορες κατηχητικά μιλούν στον χριστεπώνυμο λαό και θυμιάζουν ως ιερείς». Η δόξα τους είναι όμοια με αυτήν του ηλίου, επειδή με τη λαμπρότητα της ορθοδοξίας τους φωτίζουν τον κόσμο από τη μια άκρη ως την άλλη. Η δύναμη και η δράση των αυτοκρατόρων επεκτείνεται στο σώμα και στη ψυχή (των ανθρώπων), ενώ η δύναμη και η δράση του Πατριάρχη περιορίζεται μόνο στην ψυχή. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι: «ο αυτοκράτορας δεν υπόκειται ούτε στους Νόμους ούτε στους Κανόνες».

Η Δ’ Σταυροφορία και το Βυζάντιο

αναδημοσίευση από τη Βυζαντινή Ιστορία

.

Η Δ’ Σταυροφορία είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ιστορικό φαινόμενο, στο οποίο αντανακλώνται τα πιο ετερόκλητα συμφέροντα και συναισθήματα. Θρησκευτικά ελατήρια, ελπίδες για μια αμοιβή στην άλλη ζωή, δίψα για πνευματική δράση και αφοσίωση στις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει η Σταυροφορία αναμιγνύονταν με την επιθυμία των περιπετειών και του κέρδους, την τάση για ταξίδια και τη φεουδαρχική συνήθεια της απασχόλησης με τον πόλεμο. Η επικράτηση των «κοσμικών» και υλιστικών αισθημάτων επί των πνευματικών, που είχε ήδη εκδηλωθεί στις άλλες Σταυροφορίες, ήταν ιδιαίτερα αισθητή στην Δ’ Σταυροφορία και αποδείχθηκε το 1204, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους και τη δημιουργία της Λατινικής αυτοκρατορίας.

Στα τέλη του 12ου αιώνα και κυρίως την εποχή του Ερρίκου ΣΤ’, η επιρροή των Γερμανών ήταν αισθητή στην Ιταλία, ενώ τα σχέδια του αυτοκράτορα της Γερμανίας απειλούσαν διαρκώς την Ανατολική αυτοκρατορία. Ο νέος Πάπας (που εκλέχθηκε το 1198) Ιννοκέντιος Γ’, έστρεψε την προσοχή του στην πλήρη αποκατάσταση της παπικής εξουσίας, που είχαν υποσκάψει οι Γερμανοί βασιλείς και στην τοποθέτησή του ως αρχηγού της χριστιανικής κίνησης κατά του Ισλάμ.

Η Ιταλία, αντιδρώντας στην επιρροή των Γερμανών, βρισκόταν στο πλευρό του Πάπα, ο οποίος, θεωρώντας ως κύριο εχθρό του παπισμού και της Ιταλίας τους Hohenstaufen, άρχισε να υποστηρίζει στη Γερμανία τον Όθωνα Brunswick που είχε εκλεγεί βασιλιάς από ένα τμήμα της Γερμανίας, που στράφηκε κατά του αδελφού του Ερρίκου ΣΤ’ Φίλιππου Σουηβού. Μια καλή ευκαιρία φάνηκε να παρουσιάζεται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία για την εκπλήρωση των σχεδίων των Κομνηνών για την αντικατάσταση του διεθνούς Γερμανικού κράτους με ένα παρόμοιο Βυζαντινό παγκόσμιο κράτος.

Έχοντας πιθανόν αυτό υπόψη, ο Αλέξιος Γ’ έγραφε στον Ιννοκέντιο Γ’, τη χρονιά της εκλογής του τελευταίου, τα εξής: «Είμαστε οι μόνες δύο παγκόσμιες δυνάμεις: η μόνη ρωμαϊκή εκκλησία και η μόνη αυτοκρατορία των διαδόχων του Ιουστινιανού και γι’ αυτό πρέπει να ενωθούμε και να προσπαθήσουμε να εμποδίσουμε μια νέα αύξηση της δύναμης του αντίπαλου μας αυτοκράτορα της Δύσης». Στην πραγματικότητα, η πολύπλοκη εσωτερική και εξωτερική κατάσταση του Βυζαντίου δεν άφηνε καμιά ελπίδα για την επιτυχία τόσων φιλόδοξων σχεδίων.

Αλλά ο Ιννοκέντιος Γ’ δεν ήθελε να βλέπει τον αυτοκράτορα της Ανατολής ως σχισματικό και γι’ αυτό άρχισε συνεννοήσεις για την ένωση των εκκλησιών, οι οποίες όμως προόδευαν πολύ αργά, επειδή σ’ ένα γράμμα του προς τον Αλέξιο ο Πάπας απειλούσε ότι, σε περίπτωση αντίστασης, θα υποστήριζε τα δικαιώματα της οικογένειας του έκπτωτου Ισαάκιου επί του θρόνου του Βυζαντίου, που η κόρη του παντρεύτηκε τον Γερμανό βασιλιά Φίλιππο Σουηβό. Είναι πιθανόν όμως ο Πάπας να μη σκόπευε να πραγματοποιήσει την απειλή του. Ο Αλέξιος Γ’ όμως δεν ανταποκρίθηκε στις σχετικές με την ένωση προτάσεις του Πάπα και σ’ ένα γράμμα του μάλιστα πρόβαλε την αρχή ότι η αυτοκρατορική δύναμη ήταν ανώτερη από την πνευματική, με αποτέλεσμα να ενταθούν οι σχέσεις μεταξύ Βυζαντίου και Ρώμης.

Τα γεγονότα πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης

αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της
Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας
άρθρο του του Ασμχου (Ρ)ε.α. Ιωάννη Κρανιά

.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ Δραγάσης Παλαιολόγος (8 Φεβρουαρίου 1405 – 29 Μαΐου 1453) ήταν ο τελευταίος βασιλεύων Βυζαντινός αυτοκράτορας, ως μέλος της δυναστείας των Παλαιολόγων. Ο Κωνσταντίνος ανέλαβε τις τύχες της αυτοκρατορίας στις 6 Ιανουαρίου 1449, έχοντας επίγνωση της απελπιστικής πολιτικής και στρατιωτικής κατάστασης που βρισκόταν η αυτοκρατορία. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μόνο κατ’ όνομα υπήρχε. Μια μακροχρόνια και πολύπλευρη κρίση που είχε αρχίσει πολλούς αιώνες νωρίτερα και είχε φθείρει σταδιακά κάθε δύναμη, είχε εξαντλήσει κάθε ικμάδα του άλλοτε παντοδύναμου βυζαντινού κράτους, ενός κράτους που αποτελούσε τον προμαχώνα της Ευρώπης απέναντι σε κάθε επιδρομέα. Οι συνεχείς αυτές έριδες και αντιδικίες υπέσκαψαν σταδιακά τα θεμέλια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και οδήγησαν στην παρακμή και στη πτώση της. Ήταν περιορισμένη, κυρίως, στην περιοχή γύρω από την Κωνσταντινούπολη και σε κάποιες σκόρπιες περιοχές, όπως το Δεσποτάτο του Μυστρά.. Τα διάφορα δυσάρεστα γεγονότα και οι αιτίες που οδήγησαν στην ένδοξη αυτοκρατορία να γίνει φάντασμα του ένδοξου παρελθόντος ήσαν:

• Η ήττα του Διογένη Ρωμανού στο Ματζικέρτ το 1071. Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ’ Διογένης ηττήθηκε, αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων, ενώ η Βυζαντινή αυτοκρατορία υποχρεώθηκε στην καταβολή ετήσιου φόρου και την παραχώρηση μερικών φρουρίων στους Σελτζούκους. Αποτέλεσμα της πανωλεθρίας αυτής ήταν κυρίως, η εσωτερική πολιτική παράλυση που ακολούθησε η οποία σηματοδότησε επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις μέσα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. και επέτρεψε τη μόνιμη εγκατάσταση των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία.
• Οι εσωτερικές αυτές έριδες οδηγούσαν τις αντιμαχόμενες παρατάξεις στην πρόσληψη μισθοφόρων Τούρκων. Το 1081, δέκα μόλις χρόνια μετά την Μάχη του Ματζικέρτ, ο Σουλειμάν, ίδρυσε στη Νίκαια το κράτος των Σελτζούκων και ως μισθοφόρος πρόσφερε τις υπηρεσίες του επί σειρά ετών στις αντιμαχόμενες παρατάξεις με την συμφωνία όμως να κρατάει ως δικά του τα μισά από τα εδάφη που θα αφαιρούσαν από τον «εχθρό».
• Η απώλεια των πλούσιων αγροτικών επαρχιών της Μικράς Ασίας, ως επακόλουθο της ραγδαίας προελάσεως των Σελτζούκων.
• Οι επιδρομές των Νορμανδών κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα. Σε από τις οποίες (του έτους 1147) έγινε η μεταφορά των βιομηχανιών μετάξης των Θηβών και της Κορίνθου στη Σικελία.
• Η ανασύσταση του βουλγαρικού κράτους, κατά τη βασιλεία του Ισαακίου Αγγέλου, είχε ως συνέπεια την απώλεια των παραδουνάβιων επαρχιών που επί μακρόν αντιστάθμιζαν την απώλεια τόσο πολλών ασιατικών εδαφών.
• Οι πρώτες τρεις σταυροφορίες, οι οποίες, πέραν άλλων δυσάρεστων συνεπειών, επέφεραν τη μεταφορά του συριακού εμπορίου και γενικά όλου του εμπορίου από την Κωνσταντινούπολη στην Ιταλία. Η Κωνσταντινούπολη έπαψε να είναι το μεγάλο εμπορικό κέντρο μεταξύ ανατολής και δύσης.
• Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους και ο διαμελισμός της αυτοκρατορίας επισφράγισαν τη μακρά σειρά των ατυχιών.
• Οι θρησκευτικές έριδες.. (Η ύπαρξη «Ενωτικών» και «Ανθενωτικών» δίχαζε τους Βυζαντινούς. Οι Ενωτικοί που εξέφραζαν την πολιτική του αυτοκράτορα στην προσπάθειά τους να σωθεί η αυτοκρατορία, έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στη Δύση. Το τυφλό μίσος των Ανθενωτικών εναντίον των Δυτικών, που κρατούσε τις ρίζες του από την εποχή των Σταυροφοριών, τους θόλωνε την κρίση.).

Ο νέος σουλτάνος Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής είχε βάλει σκοπό της ζωής του την κατάληψη της Πόλης και περιέσφιγγε όλο και περισσότερο τον κλοιό γύρω από τη Βασιλεύουσα. Έτσι, στις 15 Απριλίου 1453 άρχισε η τρίτη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Τα κρατικά ταμεία της Πόλης ήσαν άδεια. Ο αυτοκράτορας χρειαζόταν χρήματα για την επισκευή των τειχών, για πυρομαχικά και για τρόφιμα. Αναγκαστικά ζήτησε από τους πλουσίους της πόλης να συνεισφέρουν για την σωτηρία της χώρας.