Ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης κι ο ηρωικός του θάνατος (28 Νοεμβρίου 1912)

.

Πώς έπεσε πολεμώντας στο πεδίο της μάχης στο Δρίσκο της Ηπείρου ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης

Τότε, που οι πνευματικοί άνθρωποι
μάτωναν για την πατρίδα…

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
akontogiannidis@yahoo.gr

Τέτοιες μέρες, το Νοέμβρη του 1912, πριν απο 99  (106) χρόνια, έπεφτε πολεμώντας ηρωικά στο Δρίσκο της Ηπείρου, ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, γράφοντας με το αίμα του το καλύτερο ποίημα της ζωής του! Τότε, που οι πνευματικοί άνθρωποι, μαζί με την πένα, κρατούσαν και το όπλο…

Γεννήθηκε στις 6-9-1860 στην Ιθάκη. Είχε ισπανική καταγωγή, αφού ο παππούς του, ισπανός πρόξενος, νυμφεύθηκε κερκυραία αρχοντοπούλα και ο πατέρας του Παύλος, δικαστής, νυμφεύθηκε την Ιωάννα Καποδίστρια-Σούφη. Ο Λορέντζος είχε ζωηρή ελληνική συνείδηση. Όταν ξέσπασε το 1896 η κρητική επανάσταση με τους τούρκους να σφάζουν τους χριστιανούς στα Χανιά, ο Μαβίλης έτρεξε εθελοντής, πολέμησε στα κρητικά βουνά και τραυματίστηκε στο χέρι.

Και όταν κηρύχθηκε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος συγκρότησε σώμα εθελοντών από 70 κερκυραίους, τους ώπλισε με δικά του χρήματα και τράβηξαν για την Ήπειρο να πολεμήσουν… Το 1910 εξελέγη βουλευτής και μνημειώδεις παρέμειναν οι αγορεύσεις του στη Βουλή για το γλωσσικό ζήτημα, που βρισκόταν τότε σε μεγάλη οξύτητα. Στην ιστορία έχει μείνει και η κοφτερή του φράση: «δεν υπάρχει γλώσσα χυδαία, υπάρχουν μόνο χυδαίοι άνθρωποι»

26 Οκτωβρίου 1912 «Η Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό στρατό»

Αντγος ε.α. Νικόλαος Φωτιάδης

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έγιναν το 1912-13, αρχικά από τα συμμαχικά Χριστιανικά Κράτη των Βαλκανίων, Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο εναντίον της Τουρκίας για την απελευθέρωση υποδούλων ομοεθνών τους (1^ος Βαλκανικός) και στη συνέχεια από την Ελλάδα και τη Σερβία εναντίον της Βουλγαρίας, εξαιτίας των επιθετικών ενεργειών της τελευταίας, αποτέλεσμα των εδαφικών διεκδικήσεών της σε βάρος των πρώην συμμάχων της (2^ος Βαλκανικός).

Η Ελλάδα που διέθετε έναν πλήρως αναδιοργανωμένο, εκπαιδευμένο και άρτια εξοπλισμένο Στρατό, κάτω από μια άξια Πολιτική και Στρατιωτική ηγεσία, εισήλθε στην πόλεμο στις 5 Οκτωβρίου 1912, αποφασισμένη να ελευθερώσει τα εδάφη που βρίσκονταν ακόμη υπό τον Τουρκικό ζυγό και να απαλύνει την ήττα του ατυχούς πολέμου του 1897.

Η μάχη στο Καλλιστράτι και την Περιστέρα Βοΐου ( 19 Οκτωβρίου 1912)

.

Την 19η Οκτωβρίου 1912 στα υψώματα μεταξύ Αηδονοχωρίου Καλλιστρατίου Περιστέρας έγινε μεταξύ ελληνικών και τουρκικών στρατευμάτων σφοδρότατη μάχη, αληθινή μονομαχία.Τα ελληνικά στρατεύματα του Γύπαρη και του Νικολούδη που ήταν εθελοντικά με ενίσχυση τμήματος ευζώνων, δια μέσου Πυλωρίου έφθασαν στη γραμμή Καλλιστρατίου-Περιστέρας. Εκεί αντιλήφθηκαν λόχο τουρκικού στρατού που κατευθυνόταν προς το Τσοτύλι.

Σκοπός των Τούρκων ήταν η θανάτωση των μαθητών του ιστορικού Γυμνασίου Τσοτυλίου και η πυρπόληση του κτιρίου του Οικοτροφείο. Μόλις αυτό έγινε γνωστό στο Τσοτύλι, οι μαθητές έφυγαν στα προς το νότο ορεινά χωριά. Οι Τούρκοι όταν είδαν το ελληνικό σώμα στην αρχή το πέρασαν για δικό τους και έστειλαν έναν ανιχνευτή για πληροφορίες.

Οι Έλληνες αφού συνέλαβαν τον απεσταλμένο, εμφανίστηκαν μπροστά στους επίδοξους σφαγείς του άνθους του Βοΐου. Για να ανακόψουν την προέλαση των Τούρκων προς το Τσοτύλι τα σώματα του Γύπαρη και Νικολούδη πήραν θέσεις μάχης σε μια ρεματιά του χωριού Περιστέρας(Μαρτσίστι) .

Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να οχυρωθούν στο Καλλιστράτι. Νέες δυνάμεις από την Νεάπολη ενίσχυσαν τους Τούρκους που βρίσκονταν στο Καλλιστράτι. Ο Γύπαρης και ο Νικολούδης, για να υπερφαλαγγίσουν τον εχθρό και για να τον βάλλουν ανάμεσα σε δυο πυρά, προχώρησαν προς το Αηδονοχώρι.

Ο τορπιλισμός του θωρηκτού «Φετχί Μπουλέντ» στο Θερμαϊκό (18 Οκτωβρίου 1912)

Τη νύχτα της 18^ης Οκτωβρίου 1912 ο τολμηρός υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης ανατίναξε με τορπίλες το τουρκικό πολεμικό «Φετχί Μπουλέντ» που ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ανεβάζοντας το ηθικό του ελληνικού στρατού που μπήκε μετά από οκτώ μέρες ελευθερωτής στην πόλη.

Η σκοτεινή νύχτα του Οκτωβρίου από τις συνεχείς εκρήξεις έγινε μέρα. Κανένας δεν περίμενε ο πυρπολητής να φτάσει απαρατήρητος από τα πυροβόλα του Καραμπουρνού και ανενόχλητος από τις συνεχείς φωτεινές ριπές του ηλεκτρικού προβολέα που φώτιζε τον σκοτεινό κόλπο της Θεσσαλονίκης.

Απελευθέρωση της Κοζάνης (11 Οκτωβρίου 1912)

Ο Διάδοχος Κωσταντίνος έδωσε διαταγή στις 11/10/1912 σε τμήμα του ιππικού να κινηθεί στην οδό Σερβίων Κοζάνης, προκειμένου να πραγματοποιήσει αναγνώριση στις κινήσεις των εχθρών. Κατά την πορεία του τμήματος αυτού δεν καταγράφηκε καμία εχθρική κίνηση. Ο Τουρκικός στρατός είχε αποσυρθεί.

Το Ιππικό εισήλθε στη πόλη μέσα σε κλίμα ασυγκράτητου ενθουσιασμού των Ελλήνων κατοίκων της, οι οποίοι παρέδωσαν στον αρχηγό της Ταξιαρχίας, Σούτσο, ένα ασημένιο στεφάνι που έγραφε «Ζήτω η Ελλάς».

8 Οκτωβρίου 1912 : Απελευθερώνονται τα νησιά στο Αιγαίο …

(Του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου)

Παράλληλα με τον ελληνικό στρατό ξηράς που προωθούνταν νικηφόρα προς το βορρά , ανάλογη ήταν και η πορεία του ελληνικού στόλου στη θάλασσα όπου κυριάρχησε από την πρώτη ώρα του τουρκικού μηδενίζοντας κυριολεκτικά τις μετακινήσεις του από τη Μικρά Ασία προς τη Θράκη και τη Μακεδονία καθώς και τις μεταφορές διά θαλάσσης του αναγκαίου πολεμικού υλικού και εφοδίων προς τα μέτωπα του πολέμου.

Σε αντίθεση με ότι συνέβη κατά τον ατυχή πόλεμο του 1897 , όπου ο ελληνικός στόλος κατά περίεργο και ανεξήγητο τρόπο ,παρέμεινε αδρανής , στους Βαλκανικούς Πολέμους , καθώς ήταν η μόνη ναυτική δύναμη για τους Βαλκάνιους συμμάχους , δραστηριοποιήθηκε έντονα από την πρώτη ώρα των επιχειρήσεων σε απόλυτο μάλιστα συντονισμό και συνεργασία με τον στρατό ξηράς για να προκύψουν γρήγορα και τα ανάλογα θετικά αποτελέσματα .

Ναυμαχία Έλλης: Το «Αβέρωφ» νικά μόνο τον τουρκικό στόλο.

Παντελής Καρύκας

Την πρώτη μέρα του Δεκεμβρίου του 1912, ο καιρός είχε βελτιωθεί. Τα ελληνικά αντιτορπιλικά εξακολουθούσαν να περιπολούν στην είσοδο των στενών των Δαρδανελίων, εν αναμονή της εξόδου τους τουρκικού στόλου. Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι ο τουρκικός στόλος ετοιμαζόταν να εξέλθει του καταφυγίου του.

Την 1η Δεκεμβρίου τα ελληνικά αντιτορπιλικά «Σφενδόνη», «Λόγχη» και «Ναυκρατούσα», που περιπολούσαν μπροστά στα στενά αντελήφθησαν εχθρικό αντιτορπιλικό να εξέρχεται αυτών. Αμέσως η «Σφενδόνη» και η «Λόγχη» έπλευσαν εναντίον του πάση δυνάμει και από απόσταση 3 χλμ. άνοιξαν πυρ εναντίον του.

Ἰωάννης Βελισσαρίου: Χτυπᾶτε τους μὲ τὶς πέτρες, ὠρέ!

.

γράφει ὁ Δημ. Νατσιός

Νὰ ἀπαντήσουν οἱ δωσίλογοι, οἱ προδότες ὄχι στὰ ὄργανά τους, τὰ κομματικά, ἀλλὰ στὶς ἱερὲς σκιὲς τῶν ἠρώων τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων. Μὲ τὶς πέτρες πολεμοῦσαν οἱ ἀετοί μας, γιὰ νὰ διώξουν τοὺς προγόνους τῶν σκοπιανῶν, τοὺς κομιτατζῆδες. Μὲ τὶς πέτρες…Θὰ βγοῦν ἀπὸ τὰ μνήματα καὶ θὰ θρηνοῦν γιὰ τὴν κατάντιά μας…

Τὸ παρὸν ἄρθρο εἶναι ἀφιερωμένο σ’ ἕναν ἄγνωστο ἥρωα. Σ’ ἕναν ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς χιλιάδες, ποὺ ὅταν τὸ καλέσει ἡ στιγμή, φανερώνουν τὴν ξεχωριστὴ ψυχική τους ἁρματωσιά. Σπαρμένη ἡ ἠρωοτόκος ἑλληνικὴ γῆ μὲ τα κόκκαλα τὰ ἱερὰ τέτοιων ἀνθρώπων. Τέτοιοι ἀντρειωμένοι, ποὺ ὁ θάνατός τους θάνατος δὲν λογιέται, ἀνάγκασαν τὸν ποιητὴ νὰ πεῖ πὼς ὅταν θέλουμε νὰ καυχηθοῦμε, τέτοιους βγάζει τὸ ἔθνος μας θὰ λέμε.

Γιὰ τὸν ταγματάρχη Ἰωάννη Βελισσαρίου ὁ λόγος, ποὺ ἡ προτομή του κοσμεῖ καὶ τὸν λόφο τῆς ἔνδοξης μάχης τοῦ Κιλκίς. Γόνος πλούσιας οἰκογένειας, γεννιέται τὸ 1861 στὴν Κύμη τῆς Εὐβοίας. Μεγαλώνει σὲ μία ἐποχὴ ποὺ ἡ Ἑλλάδα, ἐξαρτημένη, ἀνάπηρη καὶ ὑποτελὴς στοὺς ξένους, προσπαθεῖ νὰ ἁπλωθεῖ, νὰ μεγαλώσει τὰ ἀξιοθρήνητα σύνορά της, τὰ ἐδαφικὰ ψιχία ποὺ τῆς παραχώρησαν οἱ κακουργηματικὲς Μεγάλες Δυνάμεις.

Πνίγεται ὅμως ὁ ἀγωνιστικὸς δυναμισμὸς τοῦ λαοῦ, ἐξ αἰτίας τῶν ξενοχειροτονημένων μοναρχιῶν καὶ τῶν διεφθαρμένων κυβερνήσεων. Εἶναι ἡ ἐποχὴ ποὺ σαβανώνει τὴν πατρίδα τὸ δόγμα «τῆς μικρᾶς, ἐντίμου» καὶ ἀξιολύπητης Ἑλλάδος, τὸ ὁποῖο, μετὰ τὴν περίοδο 100 ἐτῶν, ἐπαναλαμβάνεται, γιατί καὶ τώρα μᾶς κυβερνοῦν τὰ ἀπολειφάδια τοῦ παλαιοκομματισμοῦ καὶ τῆς ὑποτέλειας. Ὁ 19ος αἰώνας κλείνει μὲ τὴν συμφορὰ τοῦ ψευτοπολέμου τοῦ 1897. Ἀπὸ τοὺς ἐλάχιστους ποὺ διακρίνονται στὸν ἀτιμωτικὸ αὐτὸ πόλεμο εἶναι ὁ ὑπολοχαγός, τότε, Βελισσαρίου, ποὺ κρατάει τὴν θέση του στὰ στενὰ τῆς Μελούνας, ὅταν ὁλόκληρη ἡ 2η ταξιαρχία ἐγκαταλείπει πανικόβλητη τὸ πεδίο τῆς μάχης.

Ἡ συμφορὰ τοῦ ’97 ἀφυπνίζει ὅμως τὴν χώρα. Οἱ Ἕλληνες ἀντιλαμβάνονται πὼς «καλύτερα νὰ τρέχωσι τὸν κόσμον μὲ ἐξαπλωμένην χεῖρα ψωμοζητοῦντες-παρὰ προστάτας νά ’χωμεν» (Κάλβος). Ἡ πατρίδα πρέπει νὰ ὀρθοποδήσει μὲ τὶς δικές της κυρίως δυνάμεις. Ἔτσι ὁ στρατὸς καὶ ὁ στόλος ἀναδιοργανώνονται, τὸ θαῦμα τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων ἀχνοφέγγει. Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1912 ἀρχίζει ἡ ἐπικὴ ἐξόρμηση τοῦ ἔθνους.

Απελευθέρωση της Δράμας (1 Ιουλίου 1913)

Η αιφνιδιαστική βουλγαρική επίθεση εναντίον των ελληνικών και σερβικών τμημάτων προκάλυψης, στις 16 Ιουνίου 1913, σήμανε την έναρξη του Δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου και ο Ελληνικός Στρατός κλήθηκε να υπερασπιστεί τα εδάφη της Μακεδονίας που μόλις είχαν απελευθερωθεί από την τουρκική κατοχή.  Τον πόλεμο αυτό χαρακτήρισε η ταχύτητα διεξαγωγής του -διήρκεσε μόνο ένα μήνα- η σκληρότητα των μαχών και οι μεγάλες απώλειες.  Κορυφαία μάχη αυτή του Κιλκίς-Λαχανά (9-21 Ιουν.), όπου οι Βούλγαροι ηττήθηκαν και υποχώρησαν σχεδόν άτακτα προς τα υψώματα της Δοϊράνης και πέρα από τη γέφυρα του Στρυμονικού προς την πεδιάδα των Σερρών.

Στις 28 Ιουνίου 1913, η VII Μεραρχία που ήταν στο δεξιό της διάταξης του Ελληνικού Στρατού, έλαβε διαταγή του Γενικού Στρατηγείου να κατευθυνθεί προς τις Σέρρες και να απελευθερώσει τις Σέρρες, τη Δράμα και το Σιδηρόκαστρο.  Μετά απ’ αυτό η Μεραρχία διέταξε τα τμήματά της που ήταν στο χ. Χείμαρρος (19ο Σύνταγμα Πεζικού και 1ο Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού) καθώς και αυτά που ήταν στο Δασοχώρι (Στρατηγείο Μεραρχίας, 21ο Σύνταγμα Πεζικού και πεδινή πυροβολαρχία) να συγκεντρωθούν στο Στρυμονικό, ώστε ολόκληρη η Μεραρχία να διέλθει από τις γέφυρες Στρυμονικού και Κουμαριάς και να προελάσει προς τα βόρεια.

Η Απελευθέρωση της Μυτιλήνης: Η αγία μέρα της 8ης Νοεμβρίου 1912

Το θωρηκτό Αβέρωφ

Ανδρέας Μουντζουρούλιας

Όταν έφτασε στη Λέσβο η είδηση για απελευθέρωση των γειτονικών νησιών από τον Ελληνικό στόλο, οι Έλληνες αναθάρρησαν. Η επιθυμία για απελευθέρωση από τους Τούρκους, τους οδήγησε να στείλουν Επιτροπή Πλωμαριτών (αποτελούμενη από της Ιωάννη Πετρέλλη, Γεώργιο Λύτρα, Δ. Τσακίρη και Γεώργιο Τόμπρα ή Πολυχνιάτη) στο Μούδρο, στη Λήμνο, και να παραδώσει επιστολή στον Υποναύαρχο Κουντουριώτη. Με την επιστολή αυτή δίνονταν πληροφορίες για τη δύναμη των Τούρκων στη Λέσβο, παράλληλα η επιτροπή ζήτησε την επίσπευση της απελευθέρωσης του νησιού.

Έτσι, ο Ελληνικός στόλος, ανταποκρινόμενος στις 7 Νοεμβρίου του 1912 το βράδυ, ξεκίνησε από τον κόλπο του Μούδρου με επικεφαλής τον Κουντουριώτη και το θωρηκτό «Αβέρωφ» για τη Λέσβο. Το ξημέρωμα της 8ης Νοεμβρίου τα Ελληνικά πλοία έπλεαν έξω από το λιμάνι της Μυτιλήνης.

Παρασκευή 21 Ιουνίου 1913 «η Επική Μάχη του Κιλκίς»

   Γράφει ο Ευάγγελος Μαυρογόνατος

«Η Νίκη της Λόγχης επί των Πυρών»

Ένας φωτεινός φάρος μια ακένωτη πηγή άντλησης θάρρους, υπερηφάνειας, ψυχικής και σωματικής δυνάμεως.

«Πνοές κι αν πλανάσθε σ’ άλλη ζωή,
λείψανα κι αν κοιμάσθε,
σας λειτουργώ στη δόξα μου,
μακαρισμένοι νά ’στε»

(Κωστής Παλαμάς. Κιλκίς 1928)

Η απελευθέρωση της Χίου, 11 Νοεμβρίου 1912

Η απελευθέρωση της Χίου ήταν επεισοδιακή, ακατανόητη κι εξελίχθηκε σε αιματηρή σε μία περίοδο που οι Οθωμανοί, υποχωρούσαν ή παραδίνονταν σε όλα τα μέτωπα. 

Το 1912 ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Μακεδονία και την Ήπειρο και στη συνέχεια το Γενικό Επιτελείο Στρατού αποφασίζει την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου. Είχαν προηγηθεί ενέργειες διαφόρων Χιωτών, που είχαν έρθει σε επαφή με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, για να του ζητήσουν βοήθεια για να απελευθερωθούν.

8 Νοεμβρίου 1912: «Η Απελευθέρωση της Λέσβου»

Το θωρηκτό Αβέρωφ

Ο ελληνικός στόλος, με το Nαύαρχο Παύλο Κουντουριώτη επικεφαλής, ξεκίνησε από τον κόλπο του Μούδρου το βράδυ της 7ης Νοεμβρίου και αγκυροβόλησε τα ξημερώματατης 8ης Νοεμβρίου 1912 έξω απ’ το λιμάνι της Μυτιλήνης.

Ανάμεσα στα ελληνικά πλοία ξεχώριζε με την επιβλητικότητά του η ναυαρχίδα του στόλου, το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», για τη ναυπήγηση του οποίου είχαν συμβάλλει με μεγάλα χρηματικά ποσά ο εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Αβέρωφ, αλλά και χιλιάδες Ελλήνων του εσωτερικού και του εξωτερικού, αγοράζοντας τα λεγόμενα λαχεία του στόλου, που είχε εκδώσει το ελληνικό Δημόσιο για την ενίσχυση του στόλου.

Η Απελευθέρωση της Καβάλας (26 Ιουνίου 1913)

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η εμφάνιση του Ελληνικού στόλου υπό τη διοίκηση του ναυάρχου Κουντουριώτη έξω από την Καβάλα, τον οποίο συνόδευαν και πέντε κενά μεταγωγικά, σε συνδυασμό με τον βορβαδισμό της Βουλγαρικής φρουράς στις Ελευθερές, ήταν επαρκείς λόγοι, για να πεισθούν οι Βούλγαροι να επισπεύσουν την εκκένωση των περιοχών αυτών.

Η Καβάλα καταλήφθηκε από τους Έλληνες τη νύχτα της 26ης προς την 27η Ιουνίου (9/10 Ιουλίου) 1913. Κατά την υποχώρησή της, η Βουλγαρική φρουρά προέβη σε πράξεις εκδίκησης εναντίον του πληθυσμού του Δοξάτου. Με τη βοήθεια και Τούρκων κατοίκων κατέσφαξαν άνδρες και γυναικόπαιδα αδιακρίτως φύλου ή ηλικίας και κατόπιν κατέστρεψαν την πόλη.