Πρωτοχρονιάτικα έθιμα και κάλαντα από τη Σμύρνη

.

Από την παραμονή το βράδυ τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα…

Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά
ψιλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ΄αγιο θρόνος…

Σ΄αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε
πέτρα να μην ραγίσει
Κι ο νοικοκύρης του σπιτιού
χίλια χρόνια να ζήσει…

Στη Σμύρνη, την παραμονή της πρωτοχρονιάς συνήθιζαν να στολίζουν ένα τραπέζι με ξηρούς καρπούς και γλυκίσματα για να κεράσουν τον Αγιο Βασίλη, όταν θα επισκεπτόταν το σπίτι. Η νοικοκυρά ράντιζε το σπίτι με ξηρούς καρπούς κι έλεγε “Κάλαντα  και καλού σκαίρα και πάντα και του χρόνου”.

Το πρωί όλη η οικογένεια πήγαινε στη λειτουργία. Ο πατέρας έπαιρνε ένα ρόδι στην τσέπη του ν’ αγιαστεί. Μόλις επέστρεφαν σπίτι, έσπαζε το ρόδι πίσω από την πόρτα λέγοντας¨”Καλημέρα, έτη πολλά”.

Το ρόδι έπρεπε να είναι γερό και τα σπυριά του τραγανά, γιατί αν ήταν σάπιο κάτι κακό θα τύχαινε. Στη Σμύρνη χτυπάγανε με δύναμη το ρόδι να σκορπίσει.

Τσικνοπέμπτη στό Παλιό τό Κλῆμα

.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

Ἀπὸ τὶς σιωπηλὲς τὶς γειτονιὲς τοῦ χωριοῦ ποὺ πέρασες σήμερα, δὲν ἀναδίνονταν μήτε  ἡ μοσχοβολιὰ τοῦ καπαμᾶ, μήτε τὸ ἄρωμα τῆς κολοκυθόπιττας, ἀλλ᾿ οὔτε καὶ ἡ ἀπαλὴ, ἡ εὐωδία τοῦ ρυζόγαλου μὲ τὰ ψήγματα τῆς βανίλιας νὰ τοῦ προσθέτουν ἄρωμα καὶ γευστικότητα.

Πέρασες, λοιπὸν, καὶ τὸ μόνο ποὺ γεύτηκες ἦταν τὸ πασπάλισμα ἀπό τὶς ἀναμνήσεις, ποὺ σοῦ χτύπησαν, γι᾿ ἄλλη μιὰ φορά, τὴ θύρα τῆς ψυχῆς, ἄγγιξαν τὶς ἱερὲς τῆς εὐαισθησίας σου χορδὲς κι ὕστερα σοῦ ψιθύρισαν ὅτι ἔπρεπε νὰ κάμεις, ἀκόμα μὲ περισσότερη ἀντοχή, τὸ χρέος σου: νὰ πεῖς, δηλαδή, δυὸ λόγια, μέρες ποὺ εἶναι, γιὰ τὸ παλιό σου τὸ χωριό.

Οἱ παλιοὶ οἱ Κληματιανοὶ, τὸ γνώριζες πολὺ καλά, ὅτι σέβονταν ἀπεριόριστα τὴ μέρα αὐτὴ, ἴσως γιατὶ συνορεύει μὲ τὴ ἱερότητα τοῦ Ψυχοσάββατου, ποὺ ἀρχίζει ἀπό αὔριο τὸ ἀπόγευμα μὲ τὸν ἑσπερινό.

Ἔτσι, μὲ τὸ σούρουπο, ἀφοῦ ἑτοίμαζαν τὸ φαῒ -κυρίως κρέας καπαμᾶ- τὸ ρυζόγαλο καὶ τὴν παραδοσιακὴ κολοκυθόπιτα, ποὺ εὐωδίαζε ἀπό τὴ κανέλλα, τὰ γαρύφαλα, τὸ γνήσιο γίδινο γάλα καὶ τὸν εὔγευστο σπιτικὸ τραχανᾶ, μαζεύονταν παρέες-παρέες στὰ σπίτια συγγενῶν ἤ καὶ φίλων καὶ τιμοῦσαν δεόντως τὴν ἡμέρα αὐτή.

Τὴν τιμοῦσαν μὲ τὸ πλούσιο ἀποκριάτικο τραπέζι καὶ μὲ τὸ χορὸ, ποὺ τὸν συνέχιζαν ὅλοι μαζὶ πάνω στ᾿ ἀβέρτο τοῦ σπιτιοῦ ὅπου συνάζονταν, μὲ τὴ συναίσθηση πάντα τὸ τὶ γιόρταζαν. Καὶ τράνταζε τὸ πάτωμα ἀπό τὸ χορὸ, ἐνῶ τὰ τραγούδια ἀκολουθοῦσαν τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο. «Ἆχ χειλά, ἆχ, χειλάκι μου  μου γραμμένο / σὺ μὲ ἔ, σὺ μὲ ἔχεις τρελλαμένο…», «Ἀφοῦ καλέ, ἀφουγκραστίτι νὰ σᾶς πῶ, ἀφουγκραστίτι νὰ σᾶς πῶ τὶ ἔκαμι μιὰ χήρα…» καὶ ἄλλα ἀκόμα.

Ο… γδικιωμός, ένα παλιό έθιμο των Μανιατών

Μαυροφόρες θρηνούν

.

Το δικαίωμα της εκδίκησης στην Μάνη ξεκίνησε πολλούς αιώνες πριν, όταν δεν υπήρχε δικαιοσύνη και δεν τιμωρούντο οι ένοχοι

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Από τα παλιά χρόνια, αιώνες πριν, υπήρχε στην Μάνη η παράδοση του γδικιωμού, δηλαδή της εκδίκησης της οικογένειας του θύματος, με φόνο στον φονιά. Ήταν άγραφος νόμος που τον τηρούσαν πιστά. Επειδή δεν υπήρχαν δικαστήρια, την δικαιοσύνη επέβαλαν οι ίδιοι και την ποινή δια των όπλων, με φόνο του ενόχου. Φόνος στον φονιά.

Όσοι δεν εκδικούντο, τους θεωρούσαν ανάξιους και τους περιφρονούσαν. Όταν στις προστριβές τους δεν υπήρχε φόνος, τις διαφορές αυτές επιλαμβάνονταν αρχηγοί άλλων οικογενειών ή μεγάλης ηλικίας συνάνθρωποί τους που μόνιαζαν τις αντιμαχόμενες οικογένειες.

Συνήθως κάποιες φράσεις, όπως «το κρατάει Μανιάτικο» ή «να πάρει το αίμα πίσω», χρωστούν την καταγωγή τους στο έθιμο της εκδίκησης, ή καλύτερα στα μανιάτικα στον «γδικιωμό». Ίσως η λέξη αυτή και ό,τι συμβολίζει, να είναι το πιο χαρακτηριστικό της ζωής της Μάνης με το οποίο ξεχωρίζεις τους Μανιάτες από τους άλλους Έλληνες.

Κάποιοι που δεν ξέρουν την Μάνη και τους Μανιάτες ονομάζουν το έθιμο αυτό βεντέτα, παραπέμποντας στην Ιταλική αυτή λέξη. «Γδικιωμός» δεν είναι μόνο εκδίκηση, αλλά τιμωρία μιας αδικίας και αποκατάσταση της που φέρνει δικαίωση. Μιλούσαν για πόλεμο, για έχθρα, με φράσεις όπως «να γδικιωθεί» ή «το δίκιο μας να γδικιωθεί», δηλαδή να επικρατήσει ή να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη. Ήταν έθιμο, τρόπος της Μανιάτικης ζωής. Κι επειδή ανήκε στους άνδρες, σε κάθε οικογένεια η γέννηση αγοριού, έδινε μεγάλη χαρά. Ήταν ένα ακόμα ντουφέκι για την οικογένεια.

Διαλείμματα υπήρχαν την περίοδο εργασίας στα χωράφια με σπορά, θερισμό, συγκομιδή της ελιάς και αλώνισμα. Και όταν τελείωναν οι εργασίες αυτές, ξανάρχιζε ο αγώνας. Ανακωχή γινόταν επίσης όταν κάποιο μέλος των αντίπαλων οικογενειών είχε γάμο, βάπτιση, ή κηδεία.

Τα «αγιοβασιλιάτικα καραβάκια» της Χίου

Στην πόλη της Χίου το έθιμο αυτό, από την εποχή των Βαλκανικών πολέμων και την απελευθέρωση του νησιού (1912 – επίσημη προσάρτηση στην Ελλάδα το 1913), απέκτησε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία διασώζονται και εξελίσσονται έως και τις μέρες μας.

Πιο συγκεκριμένα, στο διάστημα της δεκαετίας 1912-22, λόγω της «ηρωικής» ιστορικής συγκυρίας που επικράτησε, το χάρτινο πλοίο μεταμορφώθηκε σε τσίγκινο και αργότερα τενεκεδένιο, με αυτοσχέδια συστήματα που πρόσφεραν στα μικρά ή μεγάλα ομοιώματα τη δυνατότητα να σφυρίζουν τα φουγάρα τους ή να εκπυρσοκροτούν τα μικρά κανόνια τους. Τότε και οι καλαντιστές μεταβλήθηκαν σε πλήρωμα του πολεμικού τους πλοίου, εμφανιζόμενοι με ναυτικές πατατούκες και καπέλα, ο καθένας με τον ιδιαίτερο ρόλο του: καπετάνιος, θερμαστής, πυροβολητής, ναύτες ή τζόβενα.

Μεγάλη Παρασκευή: «Ήθη και έθιμα ανά την Ελλάδα»

Η Μεγάλη Παρασκευή, είναι ημέρα απόλυτης αργίας και νηστείας. Σχεδόν ολόκληρη η μέρα, αφιερώνεται στην Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στην Ακολουθία του Επιταφίου.

Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η αποκαθήλωση όπου ο ιερέας κατεβάζει τον Εσταυρωμένο από τον Σταυρό και τον τυλίγει σε καθαρό σεντόνι ενώ από αργά το βράδυ της Μ Πέμπτης έχει στολιστεί ο Ιερός Επιτάφιος με άνθη της υπαίθρου που φέρνουν οι γυναίκες έτσι ώστε να τοποθετηθεί το Άγιο Σώμα του Κυρίου.

Το βράδυ γίνεται η λειτουργία της περιφοράς του Επιταφίου. Η περιφορά του Επιταφίου είναι το κυριότερο έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής.

Κάλαντα Θεοφανείων

Ἀπό τῆς ἐρήμου ὁ Πρόδρομος ἦλθε τοῦ βαπτῖσαι τόν Κύριον.

Ἐρουρέμ, ἐρουρέμ, ἔρου, ρέρου, ρερουρέμ, χαῖρε Πρόδρομε.

Βασιλέα πάντων ἐβάπτισε εἰς τόν Ἰορδάνην ὁ Πρόδρομος.

Ἐρουρέμ, ἐρουρέμ, ἔρου, ρέρου, ρερουρέμ, χαῖρε Πρόδρομε.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς (Μικράς Ασίας)

Αρχιμηνιά, κερά, κι αρχιχρονιά, κι αρχή, κι αρχή καλός μας χρόνος
και κει που βγήκε, κερά μου, ο Χριστός, τριώ- τριώ χρονώ παιδάκι
όλο τον κόσμο γύρισε σαν το καλογεράκι.

Κι εκεί που περιπάτησε χρυσή μηλίτσα βγήκε
και μες στα φύλλα της μηλιάς, δυο μήλα χρυσομήλα
όποιος τα πάρει χρύσωσε ο ήλιος της ημέρας
το φεγγαράκι της νυχτός που βγαίνει την εσπέρα.

Η ιστορία της βασιλόπιτας

.

H ιστορία συνέβη πριν από 1.500 χρόνια περίπου στην πόλη Καισάρεια της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία.

Ο Μέγας Βασίλειος ήταν δεσπότης της Καισάρειας και ζούσε αρμονικά με τους συνανθρώπους του.

Κάποια μέρα όμως o βασιλιάς Oυάλης, τύραννος της περιοχής, ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της Καισάρειας, αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη, για να την κατακτήσει. Ο Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν να σώσει ο Θεός την πόλη. Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο βασιλιάς αποφασισμένος περικύκλωσε αμέσως την Καισάρεια με τον στρατό του. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει τον δεσπότη.

Με θράσος και θυμό ο αδίστακτος βασιλιάς απαίτησε το χρυσάφι της πόλης. Ο Μέγας Βασίλειος απάντησε ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε άλλο πέρα από πείνα και φτώχεια. Ο στρατηγός με το που άκουσε αυτά τα λόγια θύμωσε ακόμα περισσότερο και άρχισε να απειλεί το Μέγα Βασίλειο ότι θα τον εξορίσει πολύ μακριά από την πατρίδα του. Οι χριστιανοί της Καισάρειας αγαπούσαν πολύ τον δεσπότη τους και θέλησαν να τον βοηθήσουν. Μάζεψαν λοιπόν από τα σπίτια τους ό,τι χρυσαφικά είχαν και του τα πρόσφεραν, ώστε δίνοντάς τα στον σκληρό βασιλιά να σωθούν. Στο μεταξύ ο ανυπόμονος Oυάλης διέταξε αμέσως τον στρατό του να επιτεθεί στον φτωχό λαό της πόλης.

Ο μήνας Ιούνιος και οι παροιμίες του!..

Άλλα ονόματα του Ιουνίου: Κερασάρης, γιατί τότε ωριμάζουν τα κεράσια, Ορνιαστής, στην Άνδρο, γιατί τότε γίνεται η επικονίαση-γονιμοποίηση (όρνιασμα) των σύκων.  Επειδή μοιάζουν τα ονόματα του Ιουνίου και του Ιουλίου, ο λαός τον πρώτο τον ονομάζει Πρωτογιούλη και το δεύτερο Δευτερογιούλη. Οι μέρες του Ιουνίου είναι μεγάλες (η 22η είναι η μεγαλύτερη μέρα του έτους) και η δουλειά είναι πολύωρη και κοπιαστική για τους αγρότες. Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί!..

ΕΙΝΑΙ γνωστό ότι ο Ιούνιος είναι ο έκτος μήνας του έτους. Πιθανό να ονομάστηκε έτσι προς τιμή του υπάτου της Ρώμης Λευκίου Ιουνίου Βρούτου ή από τη ρωμαϊκή θεά Juno, αντίστοιχη της ελληνικής Ήρας. Είναι ο μήνας Πάναμος των αρχαίων Μακεδόνων.

Εγκαίνια Ιστορικού- Λαογραφικού Μουσείου «ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ» (βίντεο)

του Γιώργου Νικολαΐδη

.

Σε κλίμα συγκίνησης, αναπόλησης προγόνων και ιστορικών γεγονότων, μα και χαράς και προσφοράς εκ μέρους των συνδημοτών των Νέων Επιβατών, έγιναν τα εγκαίνια του μικρού Μουσείου την Κυριακή, 12.5.19.

Το παλιό κτηριακό ερείπιο, έτους ανέγερσης 1927, αποτέλεσε στοίχημα για τους δημότες των Ν. Επιβατών. Ανταποκρίθηκαν με την καρδιά τους στο κάλεσμα του Συλλόγου «ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ» και με κάθε μέσον μα και χρηματική συμβολή, συνεισέφεραν στην εκ βάθρων ανακαίνιση του παλιού τους οικήματος που στέγασε κατά καιρούς την Κοινότητα Ν. Επιβατών, το Ταχυδρομείο και την ποδοσφαιρική ομάδα ΠΑΟΝΕ.

Βεβαίως σε έναν τέτοιον ενθουσιασμό με τον οποίο περιέβαλλαν οι κάτοικοι το εγχείρημα, ανταποκρίθηκε ευχαρίστως η προηγούμενη υπό τον κ. Γιάννη Αλεξανδρή και η παρούσα διοίκηση του Δήμου Θερμαϊκού υπό τον Γιάννη Μαυρομάτη και με την αρωγή της αποπερατώθηκε το έργο.

Τον Λαογραφικό Σύλλογο «ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ» ίδρυσαν πριν από 7 χρόνια τα μέλη του, κάτοικοι Νέων Επιβατών του Δ. Θερμαϊκού. Ο Σύλλογος αριθμεί σήμερα περ. 300 μέλη, ως επί το πλείστον κατοίκους Ν. Επιβατών μα και άλλων διαμερισμάτων του Δήμου μας. Σκοπός τους είναι να διαφυλάξουν τις μνήμες και την ιστορία των προγόνων τους. Από τότε, που πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη δημιούργησαν το καινούργιο τους χωριό το 1922.

Δήμαρχος: «Να έρθετε να θαυμάσετε τα 10 μπουλούκια με τις σημαίες τους, με την εμφάνισή τους, με τις ωραίες σαΐτες τους!»

.

Δήμαρχος:  Έχουμε λάβει όλα τα μέτρα ώστε να μην υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα ασφάλειας

Σοκάρει η σιγουριά του Δημάρχου Καλαμάτας Νίκα για τα μέτρα ασφαλείας που υποτίθεται ότι είχε λάβει. Οπως απεκάλυψε το Κουρδιστό Πορτοκάλι ο δήμαρχος καμάρωνε στο διαδικτυακό τόπο του δήμου για το πατροπαράδοτο έθιμο. Είχε βγει μάλιστα και στο Startsanele για να το διαφημίσει. Αυτά πριν το φονικό Πάσχα. Μετά το Πάσχα στο ίδιο κανάλι η σύζυγος του εικονολήπτη θα αποχαιρετούσε τον άνδρα της που είχε πετάξει στα ουράνια μετά από σαιτιά!

Με την ευκαιρία εορτασμού της Ανάστασης του Χριστού και του Πάσχα, στην Καλαμάτα θα διεξαχθεί το πατροπαράδοτο έθιμο του σαϊτοπολέμου. Το έθιμο αυτό προκαλεί πανελλήνιο ενδιαφέρον και ήδη ο Δήμαρχος έχει μιλήσει σχετικά σε Αθηναϊκά μέσα ενημέρωσης, όπως συνέβη και το μεσημέρι της Μεγάλης Πέμπτης, όταν μίλησε μέσω skype στο τηλεοπτικό δίκτυο Star.

Στη συνέντευξη Τύπου, ο Π. Νίκας ανέφερε ότι «την Κυριακή του Πάσχα έχουμε το μεγάλο έθιμο του σαϊτοπολέμου, το οποίο παρακολουθεί όλη η Ελλάδα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Έχω δώσει πολλές συνεντεύξεις μέχρι τώρα και με έχουν ρωτήσει σχετικά. Οι σαϊτομάχοι είναι όλοι έτοιμοι, έχουμε 10 μπουλούκια.

Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης «Τὰ μπουχτίζουν στὰ γράμματα»

.

Βλέπω παιδιὰ ποὺ ἔχουν τελειώσει ὄχι μόνο Λύκειο ἀλλὰ καὶ Πανεπιστήμιο νὰ γράφουν κάτι γράμματα, νὰ κάνουν κάτι λάθη… Ἐμεῖς τοῦ Δημοτικοῦ ἤμασταν καὶ τέτοια λάθη δὲν κάναμε. Καὶ ἂν εἶναι φοιτητὲς τῆς Φιλολογίας ἢ τῆς Νομικῆς, κάτι γίνεται. Ἂν εἶναι ἄλλης Σχολῆς, δὲν ξέρουν νὰ γράψουν. Ἐνῶ τὸ Σχολαρχεῖο παλιὰ ἦταν… (σὰν Πανεπιστήμιο). Ἐδῶ βλέπεις καὶ στὸ Δημοτικὸ πόσα μάθαιναν τότε τὰ παιδιά, πόσο μᾶλλον στὸ Σχολαρχεῖο!

Σήμερα τὰ φορτώνουν ἕνα σωρὸ καὶ τὰ μπερδεύουν. Τὰ μπουχτίζουν στὰ γράμματα χωρὶς πνευματικὸ ἀντιστάθμισμα. Στὰ σχολεῖα τὰ παιδιὰ πρέπει πρῶτα νὰ μαθαίνουν τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ. Μικρὰ παιδιὰ νὰ πᾶνε νὰ μάθουν ἀγγλικά, γαλλικά, γερμανικά –ἐνῶ Ἀρχαῖα νὰ μὴ μάθουν – μουσική, τὸ ἕνα, τὸ ἄλλο… Τί νὰ πρωτομάθουν; Ὅλο γράμματα καὶ ἀριθμοὺς καὶ ἐκεῖνα ποὺ εἶναι νὰ μάθουν, γιὰ τὴν Πατρίδα τους κ.λπ., δὲν τὰ μαθαίνουν. Οὔτε πατριωτικὰ τραγούδια οὔτε τίποτε.

Πιάσε ἕνα ἀπὸ τὰ σημερινὰ παιδιὰ τώρα καὶ ρώτησε τό: «Σὲ ποιό νομὸ εἶναι τὸ χωριό σου; Πόσο πληθυσμὸ ἔχει;». Δὲν ξέρει νὰ σοῦ πῆ. Σοῦ λέει: «Θὰ πάω στὸ Πρακτορεῖο, θὰ πάρω τὸ λεωφορεῖο καὶ θὰ μὲ πάη στὸ χωριό. Ἀφοῦ ξέρει ὁ εἰσπράκτορας, θὰ τοῦ πῶ ὅτι θέλω νὰ πάω στὸ τάδε χωριό, θὰ πληρώσω καὶ θὰ μὲ πάη».

Ἐμεῖς στὸ Δημοτικὸ ξέραμε ὅλον τὸν κόσμο ἀπ΄ ἔξω. Γιατί ἔπρεπε νὰ ξέρης ἀπ΄ ἔξω τὶς πόλεις ὅλων τῶν κρατῶν ἀπὸ πεντακόσιες χιλιάδες κατοίκους καὶ ἄνω. Μετὰ ἔπρεπε νὰ ξέρης τὰ μεγαλύτερα ποτάμια στὸ φάρδος καὶ στὸ μάκρος καὶ τὰ ἀμέσως μικρότερα, τὰ μεγαλύτερα βουνὰ κ.λπ. –πόσο μᾶλλον τῆς Ἑλλάδος! Τὸ ἔχω δεῖ καὶ σὲ μεγάλους ὄχι μόνο σὲ μικρὰ παιδιά· φοιτητὴς νὰ μὴν ξέρη πόσους κατοίκους ἔχει ἡ πόλη στὴν ὁποία σπουδάζει!

Ρώτησα ἕναν ποιό εἶναι τὸ μεγαλύτερο βουνὸ τῆς Ἑλλάδος, καὶ δὲν ἤξερε. Ποιό εἶναι τὸ μεγαλύτερο ποτάμι, τίποτε. Τὸ πιὸ μικρό, οὔτε αὐτό. Φοιτητὴς καὶ νὰ μὴν ξέρη τίποτε γιὰ τὴν Πατρίδα του! Θά΄ ρθοῦν μετὰ οἱ … «φίλοι»μας, οἱ γείτονες, καὶ θὰ τοῦ ποῦν: «Αὐτὴ δὲν εἶναι πατρίδα σου· εἶναι πατρίδα δική μας», καὶ θὰ τοὺς ἀπαντήση: «Καλὰ λέτε, ἔτσι εἶναι»! Καταλάβατε; Ἐκεῖ πᾶμε! Ἂν ρωτήσης ὅμως τὰ σημερινὰ παιδιὰ γιὰ τὸ ποδόσφαιρο ἢ γιὰ τὴν τηλεόραση, τὰ ξέρουν ὅλα καὶ ὅλους ἄπ΄ ἔξω.

Καθαρά Δευτέρα και η κυρά Σαρακοστή

.

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα), και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.

Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα.

Η κυρά Σαρακοστή

Ένα έθιμο που έχει σχεδόν χαθεί είναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής).

Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.

Πρώτη μέρα της Άνοιξης : Βάλατε μάρτη ; Καλό μήνα να έχουμε!

Γρηγόρης Γ. Καλύβας

Χθες  τυπικά  αποχαιρετήσαμε  τον χειμώνα και μπαίνουμε στον πρώτο μήνα της Άνοιξης, τον  Μάρτη  για τον οποίο ο λαός  αφιερώνει  ου ολίγες  ρήσεις  αναφορικά με τον καιρό , που άλλοτε είναι καλός και άλλες φορές βρέχει ή και χιονίζει ακόμα .

Λέει ο λαός : «Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης» , Ή «από Αύγουστο Χειμώνα και από Μάρτη Καλοκαίρι» . Επίσης αναφερόμενος ο λαός  στην παρουσία  του Μάρτη στον εκκλησιαστικό   εορταστικό  κύκλο  αναρωτιέται  χαρακτηριστικά : « Λείπει ο Μάρτης απ΄την    Σαρακοστή ;» καθώς ο μήνας αυτός πράγματι δεν λείπει από την σαρακοστή .