«Εν τούτω τω σημείω νικώμεν» – Στις 24/2/1821 ο Αλέξανδρος Κ. Υψηλάντης καλεί το Χριστιανικό Γένος σε Επανάσταση

αναδημοσίευση από το Καραβάκι της Ιστορίας
άρθρο του Στέργιου Ζυγούρα

.

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΛΑΧΙΣΤΑ Θ’ ΑΚΟΥΣΟΥΜΕ

Σαν σήμερα, 24 Φεβρουαρίου, πριν 200 χρόνια, ο εθνεγέρτης Αλέξανδρος Υψηλάντης καλεί το χριστιανικό γένος σε Επανάσταση. Επί δυο αιώνες το θέμα έχει υποβαθμιστεί. Το κράτος που τελικά δημιουργήθηκε, γιορτάζει στις 25 Μαρτίου. Όχι τελείως άδικα, καθώς μεσολάβησαν πολλά και δραματικά γεγονότα ως το 1838. Η ιστορία όμως δεν παραγράφεται. Οι συνθήκες ανάγκασαν τον αφανή ηγέτη της Φιλικής Εταιρείας, τον Ιωάννη Καποδίστρια, να σχεδιάσει την Επανάσταση με τρόπο ιδιαίτερο. Πέρα από τον στρατιωτικό αντιπερισπασμό του Αλή πασά, η ίδρυση ενός ομοσπονδιακού -όπως προβλεπόνταν αρχικά- και στη συνέχεια ενός εθνικού κράτους απαιτούσε έναν δεύτερο πολιτικο-στρατιωτικό αντιπερισπασμό. Απαιτούσε, πάνω απ’ όλα, την ταύτιση της έγερσης με το υπερεθνικό σημείο του Σταυρού.

Κάποτε η ιστορία θα καταγραφεί στο σύνολό της. Με τα στοιχεία που σήμερα διαθέτουμε, φαίνεται ότι ο βασικός αντίπαλος των εξεγερμένων Ελλήνων δεν ήταν η Οθωμανική διοίκηση. Ο στρατός και ο στόλος των Οθωμανών νικήθηκε γρήγορα. Και αν η Στερεά δεν υπονομευόταν από το 1821, το 1823 θα είχε ιδρυθεί ένα ομόσπονδο κράτος που θα περιελάμβανε Ήπειρο, Θεσσαλία, Στερεά, Πελοπόννησο, Κυκλάδες. Η υπονόμευση 1821-22 εκφράστηκε από τη γνωστή διοίκηση Μαυροκορδάτου & Νέγρη. Όμως η πολιτική αυτή υποδείχθηκε από τα ευρωπαϊκά κέντρα που είχαν αντιταχθεί στον σχεδιασμό του Καποδίστρια, από τα κέντρα που δεν επιθυμούσαν ένα υπερεθνικό Ελληνικό κράτος και μπορούσαν -μόνον υπό αυστηρές προϋποθέσεις- να ανεχθούν ένα πολύ περιορισμένο εθνικό κράτος.

Η Επανάσταση δεν έγινε από το δόρυ της Αθηνάς υπό το οποίο συνεργάστηκαν αρμονικά οι Καποδίστριας & Κοραής. Αυτό αναγκάστηκε να παραδεχθεί η παραδοσιακή πλευρά μετά την Μικρασιατική καταστροφή (Κανδηλώρος, 1926). Μετά το 1950 η νεωτερική πλευρά αναίρεσε σταδιακά τις ταξικές αναλύσεις του μεσοπολέμου, προσδιορίζοντας το όριο του έθνους στη γλώσσα, στη δημοκρατία και στην εθνική Εκκλησία που υποτάσσεται στην δημοκρατία. Μόνο που η «Αθηνά» με την κουκουβάγια ήταν απούσες το 1821 και υπονόμευαν επί μήνες τον Υψηλάντη προσπαθώντας να ματαιώσουν την καποδιστριακή Επανάσταση με πρόσχημα την απουσία του Καποδίστρια.

Την Επανάσταση οργάνωσε και κήρυξε ο καποδιστριακός «Φοίνικας» που έχει βαθιές ρίζες (17ος-18ος αιώνας) στην προσπάθεια μεταβολής της Ευρώπης μέσω της ανασύστασης του χριστιανικού κράτους της Κωνσταντινούπολης. Η «Αθηνά» αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την Επανάσταση μέσω της Βρετανικής πολιτικής (μέσα 1822 – αρχές 1823), επεμβαίνοντας -ως «φιλική» δύναμη- πολύ πιο καταστροφικά απ’ ό,τι ως «ουδέτερη». Μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο κατόρθωσε να επικρατήσει ολοκληρωτικά στο επίπεδο των προστάτιδων δυνάμεων και η κουκουβάγια έγινε συνώνυμο του ελλαδικού κράτους.

Άλλα είπε όμως ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ακόμα και στην κεντρική του προκήρυξη «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», ενώ στην προκήρυξη προς του Γραικούς της Βλαχομολδαβίας ταύτισε καθαρά τους Έλληνες με τους Ορθόδοξους ελληνόφωνους, σερβόφωνους, βουλγαρόφωνους, βλαχόφωνους.

να υψώσωμεν το σημείον δι’ ου πάντοντε νικώμεν, τον Σταυρόν
Ο Μωρέας, η Ήπειρος, η Θεσσαλία, η Σερβία, η Βουλγαρία, τα Νησιά του Αρχιπελάγους, εν ενί λόγω η Ελλάς άπασα επίασε τα όπλα, δια να αποτινάξη τον βαρύν ζυγόν των Βαρβάρων και ενατενίζουσα εις το μόνον νικητήριον όπλον των Ορθοδόξων, τον τίμιον, λέγω, και ζωοποιόν Σταυρόν

Αλέξανδρος Υψηλάντης
Ιάσιον, 24/2/1821

Βλ. επίσης: Το γράμμα της 17/2/1821 στον Υψηλάντη από το Λάυμπαχ

Στέργιος Ζυγούρας