«Τα έξι παλικάρια της Δουρούτης». Οι τελευταίοι νεκροί πριν την απελευθέρωση των Ιωαννίνων (20 Φεβρουαρίου 1913)

.

Μανώλης Πέπονας

Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων υπήρξε ένα από τα πλέον δυσχερή εγχειρήματα για τον Ελληνικό Στρατό. Ένα σύγχρονο οχυρωματικό δίκτυο είχε κατασκευαστεί γύρω από την πόλη υπό την εποπτεία εξαιρετικών Γερμανών αξιωματικών, με αποτέλεσμα φρούρια όπως το Μπιζάνι να θεωρούνται σχεδόν απόρθητα.

Παράλληλα, ο Οθωμανός διοικητής, Εσάτ Πασάς, ήταν ένας ιδιαίτερα καταρτισμένος στρατιωτικός ηγήτορας, οποίος πέτυχε να αντιτάξει σθεναρή άμυνα στις ελληνικές δυνάμεις για αρκετούς μήνες.

Υπό αυτές τις συνθήκες, απαιτήθηκε η καταβολή υψηλού φόρου αίματος και η εξάντληση της εφευρετικότητας αξιωματικών όπως ο αντισυνταγματάρχης Παπαδόπουλος και ο ταγματάρχης Βελισσαρίου, προκειμένου ο Ελληνικός Στρατός να πετύχει την είσοδό του στη μεγαλύτερη πόλη της Ηπείρου.

Στις 20 Φεβρουαρίου 1913, μια ημέρα δηλαδή πριν την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ο Ελληνικός Στρατός θρήνησε τα τελευταία της θύματα: τον Αθανασόπουλο Ιωάννη από το Αλετούργι Μεσσηνίας, τον Κεφάλα Αντώνιο από τη Μεγαλόπολη Αρκαδίας, τον Κρατημένο Ρήγα από τα Λαγκάδια Αρκαδίας, τον Σχίζα Μιχαήλ από το Σέρβον Αρκαδίας, τον Τσακαλουδάκη Εμμανουήλ από την Κρήτη και τον επίσης Κρητικό Πασσιαδάκη Γεώργιο.

Ο διάδοχος Κωνσταντίνος φωτογραφίζεται στην πύλη του κάστρου των Ιωαννίνων.

Ο αδελφός του τελευταίου, Γιάγκος, συνέταξε ένα σπαρακτικό γράμμα, υπογεγραμμένο την 1η Μαρτίου 1913, το οποίο ανέφερε:

Πήρα το μονοπάτι μονάχος και τώρα στο ηλιοβασίλεμα καθισμένος κοντά στο φτωχό και απέριττο μνήμα σου του οποίου το χώμα είναι ακόμα νωπό σου γράφω το στερνό μου αυτό γράμμα. Ξύπνα αδελφέ μου! Έχω να σου πω τόσες εύμορφες ιστορίες για το Μπιζάνι και τα Γιάννενα που δεν μπόρεσες να τα ιδής αν και τόσους μήνες τυρανούσουν μ’ αυτό τον πόθο στα βουνά.

Θυμάσαι δεν ημπόρεσα να σε συναντήσω παρά όταν πρωτοήλθες στην Ήπειρο και για μια και μόνο στιγμή γιατί η δίωρος άδειά μου δεν μου επέτρεπε περισσότερον. Ξύπνα! Σου κρατώ λουλούδια απ’ αυτά που οι σκλαβωμένοι αδελφοί μας έρριπτον κλαίοντες από την χαρά και τον ενθουσιασμό της απολύτρωσεώς των, όταν ημείς ως νικηταί εισήλθαμε στην πόλι. Ξύπνα! Να ακούσης τον ήχο της μουσικής και τον αντίλαλο του τραγουδιού των στρατιωτών που εορτάζουν ακόμη τα επινίκεια.

Ξύπνα! Να μου παραγγείλεις τι θα πω στην μάνα μας όταν επιστρέφω μόνος. Δεν μου απαντάς τίποτε! Το ξεύρω πως δεν υπάρχεις πειά για μας. Το ξεύρω πως δεν θα έλθης πειά στην Κρήτη, αλλά μακρυά από όλους μας μονάχος εδώ στον τάφο σου θα κοιμάσαι κάτω από την άγρια μυγδαλιά που είναι κοντά σου στον αιώνιο ύπνο. Ας είναι το χώμα σου ελαφρό για να μην πιέζη το πληγωμένο στήθος σου! Φεύγω γιατί νύχτωσε. Σκορπίζω πάνω στον τάφο σου τα λουλούδια… Δεν θα σε ενοχλήσω πειά. Κοιμήσου ήσυχα…

Το μνημείο της Δουρούτης.

Ένα μνημείο για τα «έξι παλικάρια της Δουρούτης» βρίσκεται κοντά στη σημερινή θέση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και κάθε χρόνο λαμβάνουν χώρα εκεί εκδηλώσεις μνήμης. Οι έξι Έλληνες στρατιώτες έπεσαν σε αυτή τη θέση υπερασπιζόμενοι τα ιδανικά τους, λίγο πριν οι συνάδελφοί τους γευτούν τη χαρά της νίκης.

Πηγές
Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αθήνα 1987
Μνήμες Πολέμου 1897-1974. Οι αγώνες του ελληνικού έθνους μέσα από προσωπικές μαρτυρίες, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αθήνα 2012
Richard C. Hall, The Balkan Wars 1912-1913. Prelude to the First World War, Routledge, Λονδίνο 2000
Andre Gerolymatos, Συγκρούσεις στα Βαλκάνια, Σαββάλας, Αθήνα 2008
Γεώργιος Βεντήρης, Η Ελλάς του 1910-1920, Ίκαρος, Αθήνα άνευ χρονολόγησης, τ. 1

Πηγή: Storia95

.