Οι πλαστογράφοι του Γοργοποτάμου

“Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου απ’ τους αντάρτες μας …”

αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά
του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού

Πριν λίγες ημέρες (25-26 Νοεμβρίου) συμπληρώθηκαν 78 έτη από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Για μία ακόμη φορά διαβάσαμε ορισμένα άρθρα που παραποιούν την ιστορική πραγματικότητα. Η ηθελημένη και συνειδητή διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας διατυπώνεται με κάθε ευκαιρία, από αμετανόητους νοσταλγούς της «νικηφόρας επανάστασης που χάθηκε».

Χρόνια τώρα η αριστερόστροφη ιστοριογραφία προσπαθεί να διατηρήσει το αφήγημά της, διατυπώνοντας απίστευτες ανακρίβειες και εντελώς ψευδή γεγονότα που αντιστρέφουν την πραγματικότητα. Από το κάδρο αναθεώρησης της ιστορίας της δεκαετίας του 1940 δεν θα μπορούσε να λείπει και η επιχείρηση ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Ο γράφων στο σύγγραμμά του για τον Γοργοπόταμο (εκδόσεις Πελασγός, 2017), έχει αναφερθεί στους μύθους που εδώ και δεκαετίες καλλιεργεί και συντηρεί μετά κόπου η αριστερόστροφη ιστοριογραφία.

Ορισμένοι ιστορικοί, συλλέκτες, αυτόκλητοι ερευνητές και απόγονοι ανταρτών του ΕΛΑΣ αντέδρασαν με τις αποδείξεις που παρουσίασα, οι οποίες βασίζονταν πρωτίστως σε μαρτυρίες προσωπικοτήτων, ανταρτών και στελεχών του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ, που σε συγκριτική αντιπαράθεση μεταξύ τους φάσκουν και αντιφάσκουν. Το γεγονός αυτό, της αυτοαναίρεσης δείχνει το ψέμα και την απόλυτη ανειλικρίνεια των όσων γράφουν για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Αναφέρομαι ενδεικτικά, στην κωλυσιεργία του Άρη Βελουχιώτη όταν έμαθε από την πρώτη στιγμή ότι Βρετανοί σαμποτέρ έπεσαν στη Γκιώνα και έψαχναν να τον συναντήσουν. Οι μαρτυρίες των σαμποτέρ είναι ξεκάθαρες και όλες ταυτίζονται μεταξύ τους για τον ρόλο του ΚΚΕ, του ΕΛΑΣ και του Βελουχιώτη όλο αυτό το διάστημα μέχρι να μάθουν πως ο Ζέρβας έρχεται από την Ήπειρο για να κάνει το σαμποτάζ. Οι αριστερόστροφοι ιστοριογράφοι ωστόσο, επιμένουν να παραχαράσουν την ιστορία για δικούς τους λόγους. Με λίγα λόγια όλες οι μαρτυρίες είναι απέναντι στο αφήγημα της αριστεράς για τον Γοργοπόταμο και όχι μόνο.

Όταν όμως βρεθεί κάτι σε σχετική μαρτυρία Βρετανού που βολεύει την προπαγάνδα της, η αριστερόστροφη ιστοριογραφία το παρουσιάζει σαν επιβεβαίωση της δικής της εκδοχής για τα γεγονότα. Κόβει και ράβει για να «αποδείξει» ό,τι την βολεύει. Στην περίπτωση του Γοργοποτάμου, ενώ όλες οι μαρτυρίες αναιρούν το δικό της αφήγημα και η ίδια προσπαθεί να της αναιρέσει χωρίς σοβαρά επιχειρήματα και πάντοτε ανεπιτυχώς, σαν τεκμήριο παρουσιάζεται αποσπασματικά η έκθεση του Έντυ Μάγιερς για την επιχείρηση στο νότιο και βόρειο βάθρο της γέφυρας.

Οι ίδιοι επικαλούμενοι αυτό το απόσπασμα υποστηρίζουν πως η επιχείρηση πέτυχε λόγω της δράσης του ΕΛΑΣ και μόνο. Αποδέχονται, δηλαδή, τη γνωστή ρήση του Γουντχάουζ πως «… χωρίς τον Άρη δεν θα πετύχαινε», μη αποδεχόμενοι ωστόσο το πρώτο σκέλος της ρήσης του «χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινότανε…». Μονοπώληση της αντίστασης τότε για να καταλάβουν πραξικοπηματικά την πολιτική εξουσία, μονοπώληση της ιστορίας ακόμη και σήμερα, εν έτει 2020, έστω και πλαστογραφώντας την.

Τι λέει όμως το συγκεκριμένο απόσπασμα της έκθεσης του Μάγιερς; Παρατίθενται αυτούσιο: « […] Κατά την διάρκεια της επιχείρησης ο ΑΡΗΣ ήταν μακράν ο ψυχραιμότερος από τους δύο. Ο ΖΕΡΒΑΣ περιήλθε σε κατάσταση πανικού και κατάθλιψης όταν τα πράγματα πήγαν στραβά, τυπικός τρόπο αντίδρασης (αξιωματικού) του Ελληνικού Στρατού. Ο ΑΡΗΣ παρέμεινε πολύ λιγότερο αναστατωμένος. Η δύναμη που επιτέθηκε στο Νότιο άκρο της γέφυρας και η Εφεδρεία ενώθηκαν και οι δύο υπό τις διαταγές των αξιωματικών του ΖΕΡΒΑ. Κάτω από αυτήν την κατάσταση, όταν μπήκαν σε δράση οι αντάρτες του ΑΡΗ την τελευταία στιγμή αρνήθηκαν να υπακούσουν στις εντολές των αξιωματικών του ΖΕΡΒΑ και να κινήθηκαν με το δικό τους τρόπο, ανεξάρτητα, εντούτοις καλά, και αν μη τι άλλο, καλύτερα από τους άντρες του ΖΕΡΒΑ, η πειθαρχία του τμήματος και τάξη ήταν ανώτερες. H δύναμη που αρχικά απέτυχε στο Βόρειο άκρο της γέφυρας ήταν εξ ολοκλήρου μία δύναμη του ΖΕΡΒΑ. Η ομάδα που διάνοιξε το συρματόπλεγμα αποτελείτο από τρεις ή τέσσερις άνδρες και έναν αξιωματικό. Όταν οι Ιταλοί άνοιξαν πυρ με πολυβόλα στη γραμμή του συρματοπλέγματος, όλοι εκτός του αξιωματικού το έβαλαν στα πόδια, και η υπόλοιπη από την επιτιθέμενη δύναμη η οποία ακολουθούσε ανάμεσα από το συρματόπλεγμα, τους μιμήθηκε. Ο αξιωματικός έπρεπε τελικά να αποσυρθεί, και ο ίδιος, για να συγκεντρώσει τους άνδρες του και να τους επαναφέρει μπροστά. Δεν νομίζω ότι θα ήταν σε θέση να το κάνει αυτό αν δεν είχαμε έστειλε την εφεδρεία για να τον ενισχύσει και να βελτιώσει το ηθικό των δυνάμεών του. […]».

Βασιζόμενοι στη φράση ότι «ο Ζέρβας περιήλθε σε κατάσταση πανικού και κατάθλιψης όταν τα πράγματα πήγαν στραβά», ούτε λίγο ούτε πολύ υποστηρίζουν πως ο Ζέρβας ήταν δειλός, κάτι που οπωσδήποτε δεν ενστερνίζεται ξεκάθαρα ο Μάγιερς τόσο στις αναμνήσεις του «Η Ελληνική περιπλοκή» όσο και σε σχετικές εκθέσεις του δημοσιευμένες και μη. Αλίμονο ο άνθρωπος που είχε διακριθεί και παρασημοφορηθεί στα πεδία των μαχών από τον Βασιλέα, τον Ελληνικό Στρατό και τους Συμμάχους λόγω της γενναιότητάς του στους Βαλκανικούς πολέμους, στο μέτωπο της Μακεδονίας κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και βεβαίως κατά των Γερμανών, Ιταλών, Τσάμηδων και ΕΛΑΣ στον Β’ Παγκόσμιο να ήταν πανικόβλητος και φοβισμένος! Ο άνθρωπος που έσωσε την οργάνωσή του από τον απόλυτο αφανισμό όταν βαλλόταν ταυτόχρονα από Γερμανούς και ΕΛΑΣίτες, ενώ βρισκόταν ανάμεσά τους και η απόσταση μεταξύ των δύο εχθρών ήταν τα 1000 μέτρα στη μάχη της Νεράιδας. Ας είμαστε σοβαροί!

Η φράση του Μάγιερς δεν δείχνει τίποτα άλλο παρά μόνο την στενοχώρια του Ζέρβα όταν τα πράγματα δεν πήγαν καλά στο βόρειο βάθρο, που οι δικές του δυνάμεις αρχικά σκόρπισαν, επειδή αιφνιδιάστηκαν βλέποντας πως οι Ιταλοί είχαν ενισχύσει τη δύναμή τους, κάτι που γνώριζαν οι ΕΛΑΣίτες αλλά δεν ενημέρωσαν τον Ζέρβα και τους Βρετανούς σαμποτέρ, όπως τουλάχιστον παραδέχθηκε ο πολιτικός καθοδηγητής του ΕΛΑΣ, στο αρχηγείο του Βελουχιώτη, Περικλής, πολλά χρόνια αργότερα σε άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα».

Αυτή η στενοχώρια του Ζέρβα φαίνεται από ένα απόσπασμα των Απομνημονευμάτων του (σελ. 54) όπου αναφέρεται σ’ ένα γεγονός λίγο μετά τον Γοργοπόταμο, όταν ο Γουντχάουζ τον Δεκέμβριο του 1942 έμεινε με τον ΕΔΕΣ σαν σύνδεσμός του και παρακολούθησε νέες συγκρούσεις με τους Ιταλούς: «Όλο τον καιρό είχα μαζί μου τον Κρις Γουντχάουζ που του δόθηκε έτσι η ευκαιρία να γνωρίση από κοντά τον ανταρτοπόλεμο. Να τον γνωρίση και από την καλή και από την ανάποδη. Είδε ο Κρίς πως με λίγα ντουφέκια, μπορείς να καθηλώσης ολόκληρα τάγματα∙ έζησε, όμως, και τις στιγμές της απερίγραπτης συγχύσεως, που επικρατούν καμμιά φορά όταν τον πόλεμο τον κάνης με εθελοντάς που δεν έχουν μπή ακόμη στον ζυγό της πειθαρχίας και με μετρημένα φυσίγγια, χωρίς την υποστήριξι έστω και ενός όλμου ή βαρέος πολυβόλου και χωρίς μέσα διαβιβάσεων. Πόσες φορές ενθουσιάστηκα τις τρεις εκείνες ημέρες, αλλά και πόσες φορές χρειάστηκε να κυνηγήσω αντάρτες με την γκλίτσα, να βρίσω και να απειλήσω!».

Τα ίδια ακριβώς ίσχυαν και για τον Γοργοπόταμο. Αυτό ήταν το κλίμα του πρώτου καιρού στο βουνό. Πως περιέγραψε ο Ζέρβας το σκόρπισμα των δικών του ανταρτών; Ένα απόσπασμα είναι ενδεικτικό:

«[…] Την 23.00’ ώραν, της 25ης Νοεμβρίου 1942, ο σχηματισμός Μυριδάκη εξουδετερώνει την Ιταλικήν αντίστασιν εις το νότιον προγεφύρωμα του Γοργοποτάμου. Η μάχη συνεχίζεται σφοδρά εις το βόρειον προγεφύρωμα, όπου επιτίθεται ο Παπαχρήστου. Εις το κλιμάκιον του Αρχηγείου επικρατούσε εκνευρισμός και ανησυχία. Όλίγον προ του μεσονυκτίου, τα πυρά από τις ιδικής μας πλευράς γίνονται αραιά.
Η ώρα θα ήτο μεσάνυχτα παρά δέκα, όταν έφθασε λαχανιασμένος και ταραγμένος εις τον Σταθμόν Διοικήσεως, ο αντάρτης Καλαμπαλίκης του σχηματισμού Παπαχρήστου.
– Τι συμβαίνει; Τον ερώτησα. Πως βρέθηκες εδώ;
– Οι Ιταλοί έφεραν ενισχύσεις και μας έκαναν αντεπίθεση, ήτο η απάντησις. Υποχρεωθήκαμε να συμπτυχθούμε . Εγώ ήλθα εδώ γιατί έπαθε εμπλοκή το όπλο μου. Να… σφηνώθηκε μια σφαίρα μέσα.
– Τι είναι αυτά που λές μωρέ; Φώναξα. Οι Ιταλοί έκαναν αντεπίθεση; Που είναι ο Παπαχρήστου και ο Πετροπουλάκης;
– Δεν ξεύρω Στρατηγέ. Τους έχασα μέσα στο σκοτάδι.
Ένας χείμαρος από βλαστήμια βγήκε από το στόμα μου.
– Χαθήκατε, έτσι σαν άβγαλτες κοπέλες, μέσα στο σκοτάδι αντί να μείνετε εκεί να σκοτωθείτε ως τον τελευταίο! Βρε, θα σας κρεμάσω όλους. Η αποστολή σας ήταν να αιφνιδιάσετε τους Ιταλούς και να καταλάβετε το φυλάκιο και σεις τους ανοίξατε το δρόμο για να έρθουν να μας πιάσουν;

Εφώναξα έξαλλος από την οργή, ωστόσο, κατά βάθος δεν ημπορούσα να πιστέψω ότι ήτο δυνατόν να είχε συμβεί τέτοιο πράγμα. Είχα απόλυτον εμπιστοσύνην εις την παλληκαριά του Παπαχρήστου, αξιωματικού παρασημοφορηθέντος επί ανδραγαθία εις την Αλβανίαν και του ενθουσιώδους και ατρομήτου Πετροπουλάκη. Εξ’ άλλου αν είχαν φθάσει εχθρικαί ενισχύσεις από που και πως είχαν έλθει; Οι παρατηρηταί μας δεν είχαν αναφέρει τίποτε, ούτε και είχαν ακουσθή πυροβολισμοί προς την πλευράν όπου ήσαν ο Θέμις Μαρίνος και ο Πελοπίδας. Γεγονός όμως ήτο, ότι εις το αριστερόν άκρον της γέφυρας, τα πυρά είχαν τώρα σταματήσει εντελώς. Τούτο απετέλει ανησυχητικό σημάδι.

– Δεν ωφελεί να φωνάξωμε αδελφέ, παρετήρησε ο Αλέκος. Καλύτερα να ιδούμε πως πρέπει να διορθωθή η ζημιά.

Το πρώτον μέτρον που έπρεπε να ληφθή, ήτο να εξασφαλισθώμεν από ενδεχόμενην κυκλωτικήν κίνησιν του εχθρού. Διότι, εάν πράγματι οι Ιταλοί είχαν αντεπιτεθεί και είχαν ανατρέψει τον Παπαχρήστου και τον Πετροπουλάκη, τίποτε δεν τους ημπόδιζε να κινηθούν προς τα υψώματα να ευρεθούν από πάνω και εις τα νώτα μας και να αποκόψουν κάθε οδόν συμπτύξεως προς την Οίτην.

– Πάρε μια ομάδα, είπα στον Αλέκο, και τρέξε να βρης τον Παπαχρήστου και τον Πετροπουλάκην. Σπρώξε τους πάλι προς τα εμπρός. Να τους πης, ότι θα τους περάσω από στρατοδικείο, αν δεν πάρουν το φυλάκιο. Αν τυχόν όλα αυτά που μας είπε ο Καλαμπαλίκης είναι αλήθεια και η δύναμις του Παπαχρήστου έχει σκοτωθεί, να πιάσης με τους άνδρες σου τα υψώματα στο αριστερό μας επάνω από την γέφυραν και εκεί να προβάλης αντίσταση μέχρις εσχάτων σε κάθε προσπάθεια των Ιταλών να κινηθούν προς το βουνό και να μας κυκλώσουν. […]»

Για να φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα, στην περίπτωσή μας για τον Γοργοπόταμο, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε όλες τις πηγές και όχι αποσπασματικά μόνο ότι μας βολεύει. Αυτό δεν το τολμούν και δεν το αντέχουν οι συνειδητοί πλαστογράφοι ερευνητές και συγγραφείς. Η παράθεση όλων των στοιχείων και των μαρτυριών μας πείθει όντως πως η φράση του Γουντχάουζ είναι ιστορικά δίκαιη και αντικειμενική. Ο Ζέρβας προσφέρθηκε να βοηθήσει όταν ο Άρης κρυβόταν και απέφευγε τους Βρετανούς λόγω εντολών του Κόμματος. Με αυτή του την ενέργεια άλλαξε την ιστορία του αντάρτικου και παρέσυρε τον Άρη Βελουχιώτη στην επιχείρηση, αναγκάζοντάς τον να παρακούσει το ίδιο του το Κόμμα στο οποίο αργότερα απολογήθηκε για την παρασπονδία του αυτή. Έτσι αφενός πέτυχε το σαμποτάζ και αφετέρου διασώθηκε το κύρος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Ο Γουντχάουζ θα γράψει στην αυτοβιογραφία του, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, σελ. 109: «Ούτε ξέρω γιατί μας απέφευγε ο Άρης όλον εκείνο τον μήνα, παρότι ήξερε πως ήμαστε στην Γκιόνα. Εάν όμως ο κάθε ένας από αυτούς είχε αδράξει την ευκαιρία, η επίθεση στη γέφυρα του Γοργοποτάμου θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο από τον ΕΛΑΣ έναν ολόκληρο μήνα πριν από την ημερομηνία που τελικά συνέβη. Θα είχαν πάρει έτσι όλα τα εύσημα. Ο Ζέρβας και ο ΕΔΕΣ θα έμοιαζαν παράταιροι: είτε θα είχαν εξαφανιστεί ή θα είχαν απορροφηθεί από τον ΕΛΑΣ, χωρίς καμία αντίρρηση από τους Βρετανούς. Οι κομμουνιστές θα είχαν το μονοπώλιο της Αντίστασης, κάτι που επιθυμούσαν, και η ελληνική ιστορία θα είχε τραβήξει διαφορετική πορεία. Αντ’ αυτού όμως, απαρνήθηκαν μια τέτοια δυνατότητα».

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Μάγιερς έγραψε την έκθεση τον Αύγουστο του 1943. Τότε που ο ίδιος με εκπροσώπους των ανταρτικών οργανώσεων πήγε στο Κάιρο για να πετύχει την αναγνώριση και τη συνεργασία με την εξόριστη κυβέρνηση του Καϊρου. Το συγκεκριμένο απόσπασμα που παραθέσαμε παραπάνω, μπορεί να είναι ακριβέστατο, μπορεί και όχι. Όπως και να έχει οι γενικότερες κρίσεις του Μάγιερς κατά του ΕΛΑΣ και του Βελουχιώτη είναι καταγγελτικές καθώς έστω και καθυστερημένα τον Μάρτιο του 1943 κατάλαβε πως ο ΕΛΑΣ δεν ενδιαφερόταν για τον συμμαχικό αγώνα αλλά για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας μετά την απελευθέρωση, μέσω του κατοχικού εμφυλίου.

Ο ίδιος, σε συνέντευξή του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» τον Οκτώβριο του 1995, σε ερώτηση πόσο ουσιαστική ήταν η συνεισφορά του ΕΛΑΣ στη κοινή αντιστασιακή και συμμαχική προσπάθεια απάντησε: «Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς με ακρίβεια στην ερώτηση αυτή. Υπήρχαν στιγμές κατά τις οποίες ο ΕΛΑΣ βοήθησε τη συμμαχική προσπάθεια. Υπήρχαν όμως και περίοδοι κατά τις οποίες είχα τη γνώμη ότι ασφαλώς θα τα καταφέρναμε καλύτερα χωρίς αυτούς. Τον Μάρτιο του 1943 μάλιστα έστειλα σήμα στο Κάιρο: «Τώρα ή ποτέ» ήταν το νόημα του σήματος, «τώρα ή ποτέ» είναι η στιγμή να διακόψουμε κάθε σχέση με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Από στρατιωτικής απόψεως θα είχα καλύτερα αποτελέσματα χωρίς αυτούς. Η απάντηση του Καίρου ήταν: «Όχι, μη διακόψετε σχέσεις μαζί τους. Επιδιώξτε τον σχηματισμό εθνικών ομάδων, μη πολιτικών εθνικών ομάδων». Έτσι συνέχισα αυτές μου τις προσπάθειες. Να επιτύχω όπως η πολιτική να θεωρείται δευτερεύον θέμα έναντι της στρατιωτικής προσφοράς όλων των αντιστασιακών οργανώσεων. Ως προς αυτό, ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ δεν αποτελούσαν καθόλου πρόβλημα. Αντίθετα ο ΕΛΑΣ ήταν πάντα τεράστιο πρόβλημα».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Ελεύθερη Ώρα” την 5.12.2020.

Πηγή: Ιστορικά Χρονικά

.