“Τα τέσσερα βήματα του ΔΝΤ στην καταδίκη”

.

Πώς κρίσεις, αποτυχίες, και η ταλαιπωρία οδήγησαν τελικά έναν Προεδρικό σύμβουλο στην λάθος πλευρά των οδοφραγμάτων

του Gregory Palast
(πρωτοδημοσιεύθηκε στην The Guardian τον Απρίλιο του 2001)

Ήταν σαν σκηνή από το Le Carré: ο λαμπρός πράκτορας έρχεται από το κρύο και, σε ώρες απολογισμών, αδειάζει τη μνήμη του από τις φρίκες που διαπράχθηκαν στο όνομα μιας ιδεολογίας που έχει σαπίσει.

Αλλά αυτό ήταν πολύ μεγαλύτερο από κάποιον χρησιμοποιημένο κατάσκοπο του Ψυχρού Πολέμου. Ο πρώην απαρατσίκ ήταν ο Joseph Stiglitz, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η νέα παγκόσμια οικονομική τάξη ήταν η θεωρία του που ήρθε στη ζωή.

Ήταν στην Ουάσιγκτον για τη μεγάλη κουβέντα της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αλλά αντί να προεδρεύει των συνεδριάσεων των υπουργών και των κεντρικών τραπεζιτών, ήταν έξω από αστυνομικές κορδέλες. Η Παγκόσμια Τράπεζα απέλυσε τον Stiglitz πριν από δύο χρόνια. Δεν του επετράπη μια ήσυχη συνταξιοδότηση: αφορίστηκε αποκλειστικά για την έκφραση ήπιας διαφωνίας από την παγκοσμιοποίηση του στυλ της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Εδώ στην Ουάσιγκτον διεξάγαμε αποκλειστικές συνεντεύξεις με τον Stiglitz, για τον Observer και το Newsnight, σχετικά με τις εσωτερικές διεργασίες του ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα, και τον ιδιοκτήτη του 51% της τράπεζας, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.

Και εδώ, από πηγές ανώνυμες (όχι τον Stiglitz), αποκτήσαμε ένα σωρό εγγράφων σημειωμένα ως, «εμπιστευτικά» και «περιορισμένα».

Ο Stiglitz βοήθησε να μεταφράσουμε ένα, μια «στρατηγική στήριξης της χώρας». Υπάρχει μια στρατηγική ενίσχυσης για κάθε φτωχότερο έθνος, σχεδιασμένη, λέει η Παγκόσμια Τράπεζα, μετά από προσεκτική έρευνα στο εσωτερικό της χώρας.

Όμως, σύμφωνα με τον Stiglitz, η «έρευνα» της Τράπεζας περιλαμβάνει λίγο περισσότερο από στενή επιθεώρηση σε ξενοδοχεία πέντε αστέρων. Καταλήγει με μια συνάντηση με έναν υπουργό Οικονομικών που ικετεύει, στον οποίο δίνεται μια «συμφωνία αναδιάρθρωσης» που προ-συντάχθηκε για «εθελοντική» υπογραφή.

Η οικονομία κάθε χώρας αναλύεται, λέει ο Stiglitz, και τότε η Τράπεζα δίνει σε κάθε υπουργό το ίδιο πρόγραμμα τεσσάρων βημάτων.

Βήμα Πρώτο είναι η ιδιωτικοποίηση. Ο Stiglitz είπε ότι αντί να διαφωνούν με τις ρευστοποιήσεις των κρατικών βιομηχανιών, ορισμένοι πολιτικοί – χρησιμοποιώντας τα αιτήματα της Παγκόσμιας Τράπεζας για να φιμώσουν τους τοπικούς επικριτές – με χαρά μαστιγώνουν τις εταιρείες ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. “Μπορούσες να δεις τα μάτια τους να φαρδαίνουν” στο ενδεχόμενο προμήθειας για το ξύρισμα μερικών δισεκατομμυρίων από την τιμή πώλησης.

Και η αμερικανική κυβέρνηση το γνώριζε, κατηγορεί τον Stiglitz, τουλάχιστον στην περίπτωση της μεγαλύτερης ιδιωτικοποίησης απ’ όλες, το ρωσικό ξεπούλημα του 1995. “Η άποψη του αμερικανικού Δημοσίου ήταν: “Αυτό ήταν καλό, αφού θέλαμε τον Γέλτσιν να επανεκλεγεί. ΔΕΝ ΜΑΣ ΝΟΙΑΖΕΙ αν είναι μια διεφθαρμένη εκλογή”.

Ο Stiglitz δεν μπορεί απλώς να απορριφθεί ως τρελός συνωμοσιολόγος. Ο άνθρωπος ήταν μέσα στο παιχνίδι – μέλος του υπουργικού συμβουλίου του Μπιλ Κλίντον, ο πρόεδρος του Συμβουλίου, του Προέδρου των οικονομικών συμβούλων.

Το πιο άρρωστο για τον Stiglitz είναι ότι η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ ολιγαρχία απογύμνωσε τα βιομηχανικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, με την επίδραση ότι το εθνικό προϊόν μειώθηκε σχεδόν στο μισό.

Μετά την ιδιωτικοποίηση, το Δεύτερο Βήμα είναι η απελευθέρωση της αγοράς κεφαλαίων. Στη θεωρία αυτό επιτρέπει τη χορήγηση επενδυτικών κεφαλαίων να ρέουν μέσα και έξω. Δυστυχώς, όπως στην Ινδονησία και τη Βραζιλία, τα χρήματα συχνά ρέουν απλά έξω.

Ο Stiglitz το ονομάζει αυτό τον κύκλο του «ζεστού χρήματος». Μετρητά έρχονται για κερδοσκοπία στην αγορά ακινήτων και το νόμισμα, στη συνέχεια φεύγουν με το πρώτο πρόβλημα. Τα αποθεματικά μιας χώρας μπορεί να στραγγίξουν σε ημέρες.

Και όταν αυτό συμβαίνει, να παραπλανήσει τους κερδοσκόπους στην επιστροφή των ιδίων κεφαλαίων ενός έθνους, το ΔΝΤ απαιτεί αυτά τα έθνη να αυξήσουν τα επιτόκια στο 30%, 50% και 80%.

«Το αποτέλεσμα ήταν προβλέψιμο,» είπε ο Stiglitz. Τα υψηλότερα επιτόκια κατεδαφίζουν τις αξίες των ακινήτων, καταστρέφουν τη ​​βιομηχανική παραγωγή και στραγγίζουν τα δημόσια ταμεία.

Σε αυτό το σημείο, σύμφωνα με τον Stiglitz, το ΔΝΤ σέρνει το λαχανιασμένο έθνος στο Βήμα Τρίτο: τιμολόγηση βάσει της αγοράς – ένας φανταχτερός όρος για την αύξηση των τιμών στα τρόφιμα, το νερό και το φυσικό αέριο. Αυτό οδηγεί, προβλέψιμα, στο Βήμα-Τρίτο-και–μισό: αυτό που ο Stiglitz αποκαλεί «ταραχές του ΔΝΤ».

Η ταραχή του ΔΝΤ είναι οδυνηρά προβλέψιμη. Όταν ένα έθνος είναι, «προς τα κάτω και έξω, [το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο] συμπιέζει να του βγάλει την τελευταία σταγόνα αίματος. Φουντώνουν την φωτιά έως ότου, τελικά, ολόκληρο το καζάνι ανατιναχθεί»– όπως όταν το ΔΝΤ εξάλειψε τα τρόφιμα και τα καύσιμα των επιδοτήσεων για τους φτωχούς στην Ινδονησία το 1998. Η Ινδονησία εξερράγη σε ταραχές.

Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα – οι ταραχές της Βολιβίας επί των τιμών του νερού του περασμένου έτους και, αυτό το Φεβρουάριο, οι ταραχές στο Εκουαδόρ για την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου που επιβλήθηκαν από την Παγκόσμια Τράπεζα. Σχεδόν θα πίστευες ότι η ταραχή ήταν αναμενόμενη.

Και είναι. Αυτό που ο Stiglitz δεν ήξερε είναι ότι το Newsnight απέκτησε διάφορα έγγραφα από το εσωτερικό της Παγκόσμιας Τράπεζας. Σε ένα από αυτά, η περσινή Στρατηγική Προσωρινής Βοήθειας Χώρας για το Εκουαδόρ, η Τράπεζα πολλές φορές υποδηλώνει – με ψυχρή ακρίβεια – ότι τα σχέδια θα μπορούσαν να αναμένεται ότι θα προκαλέσουν «κοινωνική αναταραχή».

Αυτό δεν είναι περίεργο. Η απόρρητη έκθεση σημειώνει ότι το σχέδιο για να κάνει το δολάριο νόμισμα του Εκουαδόρ έχει ωθήσει το 51% του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας.

Οι ταραχές του ΔΝΤ (και με τις ταραχές εννοώ ειρηνικές διαδηλώσεις που διασκορπίζονται από σφαίρες, τανκ και δακρυγόνα) προκαλούν νέα ύψη πτώχευσης του κεφαλαίου και της κυβέρνησης. Αυτός ο οικονομικός εμπρησμός διαθέτει την φωτεινή πλευρά του – για τους ξένους, οι οποίοι μπορούν στη συνέχεια να πάρουν τα εναπομένοντα περιουσιακά στοιχεία σε τιμές πώλησης φωτιά.

Προκύπτει ένα μοτίβο. Υπάρχουν πολλοί χαμένοι αλλά οι σαφείς νικητές φαίνεται να είναι οι δυτικές τράπεζες και το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.

Τώρα φτάνουμε στο Βήμα Τέταρτο: το ελεύθερο εμπόριο. Αυτό είναι το ελεύθερο εμπόριο με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, την οποία ο Stiglitz παρομοιάζει με τους Πολέμους του Οπίου. «Κι εκείνοι ήταν επίσης για το” άνοιγμα των αγορών», είπε. Όπως το δέκατο ένατο αιώνα, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί σήμερα κλοτσάνε κάτω τα εμπόδια στις πωλήσεις στην Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική, ενώ βάζουν οδοφράγματα στις δικές μας αγορές εις βάρος της γεωργίας του Τρίτου Κόσμου.

Στους Πολέμους του Οπίου, η Δύση χρησιμοποίησε στρατιωτικά μπλόκα. Σήμερα, η Παγκόσμια Τράπεζα μπορεί να διατάξει ένα οικονομικό αποκλεισμό, που είναι εξίσου αποτελεσματικός και μερικές φορές εξίσου θανατηφόρος.

Ο Stiglitz έχει δύο ανησυχίες σχετικά με τα σχέδια του ΔΝΤ / Παγκόσμιας Τράπεζας. Πρώτα, λέει, επειδή τα σχέδια σχεδιάζονται με μυστικότητα και καθοδηγούνται από μια απολυταρχική ιδεολογία, ποτέ ανοιχτά για συζήτηση ή διαφωνία, «υπονομεύουν τη δημοκρατία». Δεύτερον, δεν λειτουργούν. Υπό το καθοδηγούμενο χέρι της διαρθρωτικής «βοήθειας» του ΔΝΤ το εισόδημα της Αφρικής μειώθηκε κατά 23%.

Απέφυγε κανένα έθνος αυτή τη μοίρα? Ναι, δήλωσε ο Stiglitz, η Μποτσουάνα. Το τέχνασμα τους? Είπαν στο ΔΝΤ να τα μαζέψει (και να φύγει).

Ο Stiglitz προτείνει ριζική μεταρρύθμιση της γης: μια επίθεση σε ποσοστό 50% στα ενοίκια των καλλιεργειών που χρεώνονται από τις ιδιοκτήτριες ολιγαρχίες σε όλο τον κόσμο.

Γιατί η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ δεν ακολούθησαν τις συμβουλές του?

«Αν προκαλέσεις [την ιδιοκτησία της γης], αυτό θα ήταν μια αλλαγή στη δύναμη των ελίτ. Αυτό δεν είναι ψηλά στην ατζέντα τους.»

Τελικά, αυτό που τον οδήγησε να βάλει τη δουλειά του μπροστά ήταν η αποτυχία των τραπεζών και του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ να αλλάξουν πορεία όταν ήρθαν αντιμέτωποι με τις κρίσεις, τις αποτυχίες, και την ταλαιπωρία που διαπράχθηκε από το τεσσάρων-βημάτων μονεταριστικό μάμπο τους.

«Είναι λίγο σαν το Μεσαίωνα», λέει ο οικονομολόγος, «Όταν ο ασθενής πέθαινε έλεγαν καλά, σταματήσαμε την αφαίμαξη πολύ σύντομα, είχε ακόμα λίγο αίμα πάνω του».

Ίσως ήρθε η ώρα να αφαιρέσουμε τις βδέλλες.

Πηγή:

http://www.theguardian.com/business/2001/apr/29/business.mbas

Πηγή: Offtherecord

.