Πτώση τού Νεόκαστρου Πύλου (11 Μαΐου 1825)

.

«Τά δύο κάστρα τού Ναβαρίνου, τό Νιόκαστρο καί τό Παλιόκαστρο, βρίσκονταν πιά καταδικασμένα. Πρώτο υπέκυψε τό τελευταίο, καθώς ήταν καί πιό αδύναμο. Όσοι κατόρθωσαν νά ξεφύγουν από τό βορεινό ρηχό πέρασμα τής Σφακτηρίας – άλλοι κολυμπώντας, άλλοι μέ βάρκες κι άλλοι πού δέθηκαν μέ σκοινιά καί τούς τράβαγαν – κλείστηκαν στό Παλιόκαστρο. Δέν είχαν όμως μήτε τρόφιμα, μήτε μπαρουτόβολα. Αποφασίζουν νά στείλουν κάποιο νησιώτη πού κολυμπώντας, νά πάει στά Φιλιατρά καί νά γυρέψει από τούς δικούς μας ναρθούν τήν άλλη νύχτα νά χτυπήσουν από πίσω τούς εχθρούς κι έτσι νά βρούν τήν ευκαιρία νά κάνουν έξοδο κι όσοι σωθούν.

Ο αντρόκαρδος αγωνιστής, πού η ιστορία δέν μάς έσωσε τό όνομά του, κατάφερε νά φτάσει στά Φιλιατρά κι ο Γιατράκος, μέ πεντακόσιους νοματαίους, ξεκινά νά τούς βοηθήσει. Όταν όμως πέσανε τά σκοτάδια, κιότισαν «ήρχισαν νά διασκορπίζωνται, νά μένωσι καθ’ οδόν, νά κρύπτωνται, καί μόλις έμειναν ως πενήντα». Ο Γιατράκος τότε δέν αποτολμά μέ τόσους λίγους νά σιμώσει τά ταμπούρια τού Ιμπραήμ. Στή μπαταριά πού ρίχνει νά δώσει είδηση στούς δικούς μας τού αποκρίνονται μέ μπαταριά οι κλεισμένοι καί μέ κεφαλή τόν Χατζηχρήστο κάνουνε γιουρούσι νά διαβούν από τήν άκρη τού λιβαριού (διβαριού) πού τούς έκλεινε τό δρόμο πρός τό Πετροχώρι. Κατάφεραν νά προχωρήσουν λίγο, μά όπως ο εχθρός είχε, στό στενό παραλιακό δρόμο, τό ένα ταμπούρι πίσω από τ’ άλλο τάχασαν καί πέσανε στό λιβάρι όπου οι πιότεροι πνίγηκαν. Μόλις εκατό μπόρεσαν νά περάσουν κι ώς τετρακόσιοι είτε σκοτώθηκαν είτε αιχμαλωτίσθηκαν, Ανάμεσα στούς τελευταίους κι ο Χατζηχρήστος, ο αρχηγός τών Βουλγάρων. Αφού τράβηξε πολλά μαρτύρια στήν Αίγυπτο, τέλος ανταλλάχτηκε μέ Τούρκους αιχμαλώτους καί γύρισε τό 1828 στήν Ελλάδα, όπου τού δόθηκε ο βαθμός τού στρατηγού κι αργότερα έγινε υπασπιστής τού Όθωνα.

Όταν ξημέρωσε μετρήθηκαν όσοι είχαν απομείνει. Βρέθηκαν νά είναι 1525. Σέ λίγο οι εχθροί κάνουνε νέο γιουρούσι. Μά οι δικοί μας κατορθώνουν, πολεμώντας ακόμα καί μέ πέτρες, όπως πολλοί δέν είχαν πιά μπαρούτι, νά τούς αποκρούσουν. Ως τριακόσιοι όμως – μαζώματα καί τουρκανάκατους τούς ονομάζει ο Φωτάκος – πέφτουν σέ κουβέντες μέ τούς εχθρούς, πού ανάμεσά τους βρίσκονταν καί Χριστιανοί, πού ακολουθούσαν τόν Ιμπραήμ πασά ως μισθωτοί, τά ταιριάζουν καί παραδίνονται.

Όσοι απόμειναν στό Παλιόκαστρο «δέν ήθελαν νά προσκυνήσουν, λέγοντες, ότι καλλίτερον ήτον νά σκοτωθούν μεταξύ των παρά νά πέσουν αιχμάλωτοι καί νά απαχθούν εις τήν Αίγυπτον. Απελπισθέντες λοιπόν ωρκίζοντο μεταξύ των δύο, δύο, καί ούτως εφόνευεν ο ένας τόν άλλον, καί απεφάσισαν νά φονευθούν αμοιβαίως έως ενός». Βλέποντας τή φοβερή αυτή σκηνή οι καπεταναίοι – ο Τσώκρης, ο Καπετανάκης, ο Χριστόπουλος – πέφτουνε στή μέση νά σταματήσουν τήν αλληλοσφαγή.

– «Γιατί σκοτωνόσαστε ανάμεσά σας καί κολαζόσαστε; Κάλλιο είναι νά ριχτούμε όλοι μαζί πάνω στούς Τούρκους καί νά κάνουμε τράμπα τό αίμα μας μέ τό δικό τους.»

Κι έτσι δώσανε τέλος σέ τούτη τήν άγρια αδελφική αλληλοσφαγή. Στέλνουν τόν Τσώκρη στόν Ιμπραήμ νά διαπραγματευθεί. Δέχεται νά τούς αφήσει ελεύθερους νά φύγουν αφού τού παραδώσουν τ’ άρματά τους, τά χρήματα πού είχαν καί καθετί άλλο πολύτιμο. Οι πολιορκημένοι τού ζήτησαν νά ορκιστεί στό κεφάλι τού σουλτάνου καί τό δικό του καί κλήρα (γενιά) νά μήν αποκτήση ποτέ άν παραβή τόν όρκο του πώς δέν θά τούς αγγίξει. Ο Ιμπραήμ ορκίστηκε καί οι Έλληνες βγήκαν. Αφού τούς πήραν ό,τι είχαν, «επέρασαν άφοβα έμπροσθεν καί ολίγον μακράν τού πασά, όστις ήτο περιστοιχισμένος από τούς αξιωματικούς τού επιτελείου του, όντας Ευρωπαίους τούς πλείστους, ως είπομεν ανωτέρω, καί από τούς σωματοφύλακάς του καί έβλεπε διαβαίνοντας τούς Έλληνας. Είχε δέ πρός τούτοις διατάξει δύο Τούρκους νά στέκωνται από τό ένα καί από τό άλλο μέρος καί νά κρατούν τά σπαθιά των γυμνά καί υψωμένα, καί κάτωθεν αυτών νά περνώσιν οι Έλληνες ως δείγμα υποταγής».

Τό Νεόκαστρο σέ λίγο χτυπιόταν από στεριά καί θάλασσα. Μηνάει ο Ιμπραήμ στούς πολιορκημένους νά στείλουν απεσταλμένους νά μιλήσουν μέ τά ρετζάλια (αξιωματικούς) του γιά τήν παράδοση τού κάστρου, «διά νά μήν χυθή αδίκως αίμα». Διαφορετικά θά τόπαιρνε μέ ρεσάλτο. Η φρουρά έστειλε τόν Γιώργη Μαυρομιχάλη, τόν Παναγιώτη Γιατράκο καί τόν Μακρυγιάννη. Γυρεύουν από τούς εκπροσώπους τού Ιμπραήμ νά μπαρκαριστούν σ’ ευρωπαϊκά καράβια καί νά φύγουν, νά πάρουν μαζί τους τ’ άρματά τους, νά πλερωθούν τούς μισθούς τους καί ν’ αφήσει ελεύθερους τό δεσπότη, τόν Χατζηχρήστο «κι’ όλους τούς σκλάβους» πού είχανε πιάσει στό Παλιόκαστρο, καί τότε «τού παραδίνομεν εφοδιασμένο κάστρο». Κι ο Μακρυγιάννης προσθέτει ειρωνικά: «Εφόδιασμα μόνο μέ τίς σάπιες πέτρες.»»

Δημήτρη Φωτιάδη, Η Επανάσταση του ’21

Τελικώς, οι Έλληνες αποφάσισαν νά παραδώσουν τό Νεόκαστρο, αλλά μέ τόν όρο νά τούς παραλάβουν ευρωπαϊκά πλοία καί όχι αιγυπτιακά. Πώς όμως θά ειδοποιούσαν τά ευρωπαϊκά πλοία, αφού ο Ιμπραήμ δέν τούς επέτρεπε τήν έξοδο; Βρέθηκε τότε ένας νεαρός Κύπριος ναύτης ονόματι Μιχαήλ, ο οποίος ανέλαβε νά μεταφέρει ένα γράμμα τών πολιορκημένων στό πλησιέστερο αγγλικό πολεμικό πλοίο, μέ τό οποίο ζητούσαν από τόν πλοίαρχο νά προσεγγίσει καί νά παραλάβει τούς Έλληνες. Ο Κύπριος έπεσε στή θάλασσα, αλλά έγινε στόχος τών Αιγυπτίων ναυτών, οι οποίοι τόν πυροβολούσαν διαρκώς από τά πλοία τους. Τελικά ο κολυμβητής κατάφερε εξαντλημένος από τήν κούραση καί τά τραύματα νά φθάσει στό αγγλικό πολεμικό καί νά συνεννοηθεί μέ τόν καπετάνιο τού πλοίου, ώστε η μεταφορά τών Ελλήνων νά γίνει μέ τή μεσολάβηση του. Ο Ιμπραήμ, παρά τή συμφωνία, απέσπασε εξήντα τρείς αιχμαλώτους τούς οποίους καί καρατόμησε καί τούς αρχηγούς Γιατράκο καί Γεώργιο Μαυρομιχάλη (μελλοντικό δολοφόνο τού Καποδίστρια), τούς οποίους αντήλλαξε μετά από μερικούς μήνες μέ σημαντικούς Τούρκους αιχμαλώτους.

Πηγή:agiasofia

.