Λευκά Σκουπίδια

άρθρο της Φωτεινής Μαστρογιάννη
αναδημοσιευμένο από το ιστολόγιό της

.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί η άνοδος του Τραμπ, το φαινόμενο του Brexit και η άνοδος της Λε Πεν; Έχουμε άνοδο του φασισμού όπως μερικοί ισχυρίζονται (εάν και μάλλον στις μέρες μας θα ήταν παρωχημένο να μιλάμε για φασισμό) ή κάτι άλλο;

Ποια είναι η σιωπηρή πλειοψηφία που τους ψηφίζει; Ενώ έχουν γραφτεί αρκετά βιβλία στο εξωτερικό, στη χώρα μας η αναφορά σε αυτή είναι περιορισμένη ή είναι αρκούντως υποτιμητική όπως άλλωστε γίνεται και στο εξωτερικό.

Στην Αμερική τους αποκαλούν λευκά σκουπίδια (white trash) ή «βλάχους» (hillbilly, rednecks). Είναι αυτό που παλαιότερα κάποιοι θα αποκαλούσαν εργατική τάξη ενώ στις ημέρες μας (τι ειρωνεία αλήθεια!) αποκαλείται «λευκό σκουπίδι».

Τα λευκά σκουπίδια λοιπόν είναι φτωχοί, λευκοί, τόσο φτωχοί που έχουν χαρακτηριστικά των αντίστοιχων μαύρων φτωχών, αρκετοί από αυτούς έχουν αποφοιτήσει από το κολέγιο ή το πανεπιστήμιο (δεν είναι όλοι τους αμόρφωτοι όπως τα μέσα μαζικής παραπληροφόρησης υποστηρίζουν), ζούνε στις φτωχές περιοχές των πόλεων ενώ ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς και πλέον βρίσκονται και στα παλιά μεσοαστικά προάστια ενώ δεν παίρνουν κοινωνικά επιδόματα γιατί δεν τα δικαιούνται (το ίδιο δεν συμβαίνει και με πολλούς Έλληνες στην Ελλάδα;).

Είναι οι σύγχρονοι απόκληροι της εργατικής τάξης αλλά και μίας πάλαι ποτέ μεσαίας τάξης που ενώ αποτελεί το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει μόνο το 14% του παγκόσμιου πλούτου. Αυτή η μεσαία τάξη βάλλεται συνεχώς και υποβαθμίζεται, η δε κοινωνική της αναβάθμιση είναι μάλλον απίθανη γιατί μέρος αυτής δεν έχει ούτε πλέον τα χρήματα ούτε κυρίως τις κοινωνικές διασυνδέσεις που θα διευκόλυναν την κοινωνική της αναρρίχηση.

Οι εναπομείναντες της μεσαίας τάξης τους αντιπαθούν, φοβούνται μήπως καταλήξουν σαν κι αυτούς (οι τουρίστες και οι αλήτες που ανέφερα σε προγενέστερο άρθρο μου) εάν και αρκετοί από τη μεσαία τάξη θα γίνουν απόκληροι, θα ενταχθούν στο σύγχρονο πρεκαριάτο λόγω της αυτοματοποίησης της εργασίας και της επακόλουθης εξαφάνισης των θέσεων εργασίας κάτι που αποσιωπάται στη χώρα μας.

Αυτοί οι σύγχρονοι απόκληροι αποτελούν τμήμα των 2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που το σύστημα θεωρεί περιττούς όπου περιττός θεωρείται αυτός που δεν έχει χρήματα να καταναλώσει τα πραγματικά σκουπίδια που σερβίρουν όλων των ειδών οι βιομηχανίες. Το θέμα είναι βέβαια ποιος θα αποφασίσει ότι οι περιττοί αυτοί θα πρέπει να εξαφανισθούν γιατί το βήμα μεταξύ του ποιος θεωρώ ότι θα εξαφανισθεί και του πότε θα εξαφανισθεί- εξοντωθεί είναι πολύ μικρό. Αυτή η απόφαση είναι δείγμα του σύγχρονου πραγματικού φασισμού.

Το περίεργο με αυτή τη νέα μαζική τάξη των απόκληρων είναι ότι προσπαθούν να κρατηθούν σε ότι είχε αξία γι’αυτούς στο παρελθόν δηλαδή η οικογένεια, η πατρίδα κτλ., μισούν το κράτος γιατί ούτως ή άλλως δεν επωφελούνται από αυτό, αντίστοιχα επωφελούνται τρίτοι όπως οι μετανάστες και το θεωρούν έναν από τους λόγους που δεν έχουν εργασία. Η διαφορά τους από την αριστερή πτέρυγα είναι η πολιτισμική. Και οι σύγχρονοι αριστεροί πρεσβεύουν ως οικονομικό μοντέλο τον νεο-φιλελευθερισμό ενώ αντίθετα με τους δεξιούς η διαφορά είναι μόνο στο πολιτισμικό πλαίσιο βλ. ανοικτά σύνορα, ευνοϊκή μεταχείριση των μεταναστών, μειοψηφιών κτλ. και επιδεικτική αδιαφορία για τους εξαθλιωμένους των κρατών τους. Ο ρόλος δε του κράτους περιορίζεται, γι’αυτούς, μόνο στα πλαίσια της κοινωνικής επιδοματικής πολιτικής για τμήματα του πληθυσμού και τίποτε άλλο. Το παράδοξο είναι ότι πάλαι ποτέ αριστερές προτάσεις όπως είναι π.χ. η εθνικοποίηση στρατηγικών επιχειρήσεων δεν πρεσβεύεται από αριστερούς αλλά από πολιτικούς όπως η Λε Πεν (το εάν θα το έκανε όμως εάν έπαιρνε την εξουσία είναι μία άλλη υπόθεση, η εμπειρία με τον Τραμπ δημιουργεί σοβαρές επιφυλάξεις).

Το αποτέλεσμα είναι ότι μία ιδεολογική στήριξη των απόκληρων και όλων των μελλοντικών απόκληρων δεν υπάρχει και είναι ανάγκη να δημιουργηθεί (βλ. κείμενό μου «η επανάσταση του καναπέ») πριν είναι πολύ αργά και τα φαινόμενα μαζικής εξόντωσης ενταθούν μέσω της κατάργησης των κρατών και της δημιουργίας ειδικών οικονομικών ζωνών (όπως έχει αναφερθεί πολλαπλώς για το μέλλον της χώρας μας) όπου οι κυβερνήσεις, κυρίως οι διεφθαρμένες διορισθείσες στα σύγχρονα προτεκτοράτα από τους αποικιοκράτες, θα είναι κι αυτές περιττές ως κοστοβόρες, ενώ οι άνθρωποι θα επιβιώνουν ως φτωχοί εργαζόμενοι ή με κάποια πενιχρά επιδόματα.

Η εικόνα του μέλλοντος φαίνεται ζοφερή ωστόσο είναι αρκετά πιθανή. Η μεσαία τάξη θα ανακτήσει τον πάλαι ποτέ δυναμισμό της ή θα παραμείνει στον γνωστό και καλλιεργούμενο από τους δημαγωγούς αποπροσανατολισμό της; Ο καιρός της μαζικής ύπνωσης και απάθειας πλησιάζει στο τέλος.

.

Προτεινόμενα βιβλία

Louis, E. En finir avec Eddy Belleguelle. Points.
Vance, J.D. 2016. Hillbilly Elegy. William Collins