Καλοκαίρι του 413 π.Χ.: Η Αθήνα προ της ολοκληρωτικής καταστροφής

Όταν η είδηση της πανωλεθρίας (στη Σικελία) έφτασε στην Αθήνα, αρνιόταν για αρκετό καιρό να πιστέψουν ότι είχε γίνει τέτοια ολοκληρωτική καταστροφή, παρ’ όλον ότι πολλοί στρατιώτες της εκστρατείας, οι οποίοι είχαν κατορθώσει να διαφύγουν από τον όλεθρο, τους το έλεγαν καθαρά.

Όταν πιά το παραδέχτηκαν, έστρεψαν όλον τους τον θυμό εναντίον των ρητόρων που τους είχαν παρακινήσει να κάνουν την εκστρατεία – σαν να μην είχαν οι ίδιοι ψηφίσει να γίνει – και εναντίον των χρησμολόγων και των μάντεων και όσων άλλων που με τις προφητείες τους τους είχαν δημιουργήσει την ελπίδα ότι θα κυριέψουν την Σικελία.

Τα πάντα τους πίεζαν από παντού και τα όσα τους είχαν συμβεί τους προκαλούσαν φόβο και βρίσκονταν σε μεγάλη αμηχανία. Ο καθένας τους, αλλά και η πολιτεία στο σύνολό της, είχε σκληρά δοκιμαστεί, γιατί είχε στερηθεί από πολλούς οπλίτες και ιππείς, ολόκληρη μιά στρατιωτική κλάση, την οποία έβλεπαν ότι δεν μπορούσαν να αντικαταστήσουν με άλλην.

Έβλεπαν ότι δεν υπάρχουν αρκετά καράβια στους ναυστάθμους, ούτε χρήματα στο δημόσιο ταμείο, ούτε πληρώματα για τα πολεμικά και δεν είχαν την στιγμή εκείνη, καμιά ελπίδα ότι θα μπορούσαν να σωθούν.

Πίστευαν ότι οι εχθροί τους της Σικελίας, μετά την καθολική νίκη τους, θα έρχονταν αμέσως με το ναυτικό τους, να επιτεθούν εναντίον του Πειραιά αλλά και ότι οι εχθροί τους στην Ελλάδα, που είχαν σε όλα διπλάσια πολεμική ετοιμασία, θα τους έκαναν επίθεση και στην στεριά και στην θάλασσα μαζί με τους συμμάχους της Αθήνας που θ’ αποστατούσαν.

Αποφάσισαν, όμως, ότι δεν έπρεπε, αφού είχαν ακόμα δυνάμεις, να καμφθούν, αλλά να ετοιμάσουν στόλο παίρνοντας ξυλεία από όπου μπορούσαν, να εξασφαλίσουν την υπακοή των συμμάχων τους, και ιδιαίτερα της Εύβοιας, να μειώσουν τις δαπάνες της πολιτείας και να εκλέξουν ένα συμβούλιο από ανθρώπους ηλικιωμένους που θα εξέταζαν προκαταρκτικά όλα τα μέτρα που θ’ απαιτούσε η κατάσταση.

Στην περίοδο αυτή της ανησυχίας, ήσαν πρόθυμοι, όπως συμβαίνει συνήθως στην δημοκρατία, να βάλουν τάξη σε όλα τα ζητήματα. Έπραξαν σύμφωνα με τις αποφάσεις αυτές. Το καλοκαίρι τελείωσε.

Τον επόμενο χειμώνα οι Έλληνες, με την μεγάλη συμφορά των Αθηναίων στην Σικελία, αναθάρρησαν αμέσως πολύ. Όσοι έως τότε ήσαν ουδέτεροι, θεωρούσαν ότι και αν ακόμα δεν τους καλούσε κανείς δεν έπρεπε πιά να απέχουν από τον πόλεμο, αλλά να πάρουν, εθελοντικά, τα όπλα εναντίον των Αθηναίων, αφού αν αυτοί είχαν νικήσει στην Σικελία, θα είχαν στραφεί εναντίον τους.

Πίστευαν ότι ο πόλεμος θα ήταν πιά σύντομος και θα ήταν τιμή τους να συμμετάσχουν κι αυτοί. Οι σύμμαχοι των Λακεδαιμονίων έδειχναν μεγαλύτερη προθυμία παρά προηγουμένως, με την σκέψη ότι γρήγορα θ’ απαλλαγούν από τις μεγάλες ταλαιπωρίες.

Αλλά οι πιό ανυπόμονοι ήσαν οι υπήκοοι των Αθηναίων, έτοιμοι να επαναστατήσουν ακόμα κι αν δεν είχαν τις δυνάμεις, γιατί έκριναν την κατάσταση επηρεασμένοι από το πάθος τους και δεν είχαν καμιά αμφιβολία ότι, το επόμενο καλοκαίρι, θα μπορούσαν να καταβάλουν την Αθήνα.

Όλα αυτά έδιναν στην πολιτεία των Λακεδαιμονίων μεγάλο θάρρος και ιδίως το ότι, όπως θα ήταν φυσικό, οι σύμμαχοί τους της Σικελίας θα τους έστελναν με την άνοιξη μεγάλες δυνάμεις και μάλιστα ναυτκό, που οι περιστάσεις τους είχαν αναγκάσει να αποκτήσουν.

Έβλεπαν από παντού να μεγαλώνουν οι ελπίδες τους και είχαν σκοπό να ξαναρχίσουν τον πόλεμο με όλες τους τις δυνάμεις και χωρίς αναβολή. Σκέπτονταν ότι όταν θα τελείωνε ευνοϊκά ο πόλεμος γι’ αυτούς, θ’ απαλλάσσονταν από τότε και ύστερα από τους κινδύνους που θα είχαν διατρέξει αν οι Αθηναίοι είχαν κατακτήσει την Σικελία.

Και τότε, αφού θα είχαν καταστρέψει την ηγεμονία της Αθήνας, θα ήσαν πιά αυτοί, ασφαλώς, οι ηγέτες ολόκληρης της Ελλάδος.

.

Πηγή: Θουκυδίδου Ιστορία, μετάφραση Άγγελου Βλάχου, εκδόσεις Ηριδανός
Για την αντιγραφή: Πετροβούβαλος/Αβέρωφ
Εικόνα: Προτομή του Θουκυδιδη από τη Wiki

.

Σχετικές αναρτήσεις στον Αβέρωφ:

Πως προσπάθησε ο Νικίας να αποτρέψει τους Αθηναίους από την Εκστρατεία στη Σικελία

Η ανοησία, η δειλία, η αδιαφορία και η περιφρόνηση του εχθρού – Δημηγορία των Κορινθίων στο Συμβούλιο της Πελοποννησιακής Συμμαχίας

Θουκυδίδου…..διάλογος Αθηναίων – Μηλίων

9η Ιουνίου 411 π.Χ.: (14η του μηνός Θαργηλιώνος) Ολιγαρχικό πραξικόπημα στην Αθήνα διαρκούντος του Πελοποννησιακού Πολέμου

Ηχώ από τα βάθη των αιώνων… – ξανά και ξανά…

Ο τελευταίος λόγος του Περικλή

Θουκυδίδης, Αρχίδαμος ο 2ος και τα διαχρονικά παιδευτικά αδιέξοδα (με σύντομο ιστορικό των όσων προηγήθηκαν της κηρύξεως του πολέμου)