O Έλλην Μαχητής Υπέροχος Σκαπανεύς

του Δημητρίου Καθενιώτη (1946)

.

«Ο καϋμός των Ελλήνων βαθμοφόρων σχετικώς με την επίλοιπον υπέροχον αξίαν των ανδρών μας, είχε ένα πολύ μελανόν σημείον. Το ότι πήγαιναν χαμένα όλα τα λόγια και όλες οι θεωρίες για να δώσουμε να καταλάβη ο Ρωμηός στρατιώτης ότι έχει υπέρτατον καθήκον να προφυλάξη την ζωήν του, ανασκάπτοντας την γην.

… ‘Οπως λοιπόν κατά τον πόλεμον αυτόν ο ‘Ελλην Μαχητής υπερέβαλεν εαυτόν εις όλας τας επιλοίπους εκδηλώσεις, το ίδιο πράγμα συνέβει και διά την οχύρωσιν, δια την οποίαν ο ‘Ελλην στρατιώτης επεδείξατο όχι μόνον απίστευτον αντοχήν εις το σκάπτειν, αλλά και εφευρετικότητα δια την προσφορωτέραν εγκατάστασιν των ορυγμάτων μάχης, εφευρετικότητα άλλωστε η οποία θα παραμείνει το μεγαλύτερον τεχνικόν δίδαγμα δια το μέλλον.

Τα ζωντανώτερα παραδείγματα προέρχονται από τας εκθέσεις των διοικητών των Μονάδων της Ιης Μεραρχίας, εις τον Τομέα της οποίας, καθ’ ο αναπτυσσομένης εκατέρωθεν της αμαξιτής οδού Βερατίου, και συνεπώς προοριζομένης να δεχθή την πρώτην κρούσιν του εχθρού, ανεπτύχθη η μεγαλυτέρα οχυρωτική δραστηριότης εμφαινομένη εις τας κάτωθι περικοπάς των εκθέσεων:

«Παρά τον σημαντικόν αριθμόν κατασκευασθέντων σκεπάστρων ταύτα δεν επήρκουν δι’ όλα τα αυτόματα όπλα και τους άνδρας (5ου ΣΠ και ΙΙΙ/4 Τάγματος), οίτινες δια τούτο πρωτοτυπήσαντες κατέφυγον διά την κάλυψίν των, εις την ανόρυξιν κρυπτοστοών εις την βάσιν των εσωτερικών πλευρών των χαρακωμάτων ή φυσικών εδαφικών διαβρώσεων, εν αίς εκρύπτοντο κατά τας ώρας του βομβαρδισμού μεμονωμένοι ή ανά δύο ή τρείς άνδρες. Αι ατομικαί δε αύται κρύπται, αι κατ’ απομίμησιν των φωλεών των αγριμίων ενισχυθείσαι, είναι εκείναι αίτινες εκάλυψαν τους άνδρας και τα όργανα πυρός αποτελεσματικώτερον παντός άλλου μέσου και καθ’ ών ο εχθρός ουδέν ηδυνήθη, ως ανέφερον συλληφθέντα ραδιοτηλεγραφήματα αυτού.» (‘Εκθεσις Επιτελάρχου Κατσιμήτρου).

Περαιτέρω ο Συνταγματάρχης Μπαλής αναφέρει τα εξής:

«Την μόνην σχετικήν προστασίαν παρείχον οπωσδήποτε αι εντός των χαρακωμάτων κατεσκευασμέναι φωλεαί (σπηλιές ασπαλάκων) εις βάθος και αι κατασπαρμέναι όμοιαι τοιαύται εφ’ όλης της ζώνης της τοποθεσίας, από της πρώτης γραμμής μέχρι των Σταθμών Διοικήσεως και των θέσεων των πυροβολαρχιών.

Φωλέαι λοιπόν ατομικαί ή δια 2-3 οπλίτας ήσαν τα μόνα καταφύγια κατά του βομβαρδισμού του πυροβολικού και των αεροπλάνων. Πολλάκις δε εντός αυτών εύρισκον τον θάνατον ατομικώς ή ομαδικώς οι καταφεύγοντες, καταχονόμενοι ή διαμελιζόμενοι. Και όμως αύται ήσαν η μόνη πρόχειρος λύσις. (‘Εκθεσις 19ου ΣΠ, Συνταγματάρχου Μπαλή).

Ο δε Συνταγματάρχης Κετσέας προσθέτει:

«Αλλ’ ου μόνον εχρησιμοποίησεν απλώς την σκαπάνην ο έλλην μαχητής, αλλά και υπερέβαλεν εαυτόν εις την χρησιμοποίησίν της. Καθ’ όσον έκαστον τμήμα αφού κατεσκεύαζε το όρυγμα μάχης ή το στέγαστρόν του, είτα έκαστος ανήρ του τμήματος κατεσκεύαζεν ατομικήν στοάν εις την βάσιν της πρόσθεν κλιτύος του χαρακώματος, εντός δε της στοάς αυτής είχε πλήρη ασφάλειαν συμπεριλαμβανομένου και του οπλισμού του.

Κατά τας επιθέσεις του ο Ιταλικός Στρατός εξετέλει πολύωρον προπαρασκευήν πυροβολικού τόσον σφοδράν, ώστε ενόμιζέ τις ότι εις τον χώρον εκείνον δεν ήτο δυνατόν να υπάρχει ζωή. ‘Οντως δεν έμενε ζωή επί της επιφανείας της Γής, αλλά με την ευφυά έμπνευσίν των, οι ‘Ελληνες μαχηταί, μόλις ήρχετο η προπαρασκευή πυροβολικού εισήρχοντο εις τας ατομικάς των στοάς, έκαστος χωριστά, αναμένοντες το πέρας του βομβαρδισμού, οπότε ανηγείροντο εκ των χωμάτων αγνώριστοι, ωσάν εξερχόμενοι εκ τάφων και κατελάμβανον τα χαρακώματα, αναμένοντες το εχθρικόν πεζικόν το οποίο απεδεκάτιζον». («Εκθεσις 51ου ΣΠ, Συνταγματάρχου Κετσέα).

Το καταφανές είναι ότι ο ‘Ελλην στρατιώτης δεν προέβαινε εις την ανέγερσιν των στοών του ξέκαρδα και πικρόχολα, όπως συνέβαινε κατά το παρελθόν, οπότε δεν είχε μεν αντιρρήσεις να σκοτωθή, αλλά δεν εννοούσε να πάρη ούτε ένα πετραδάκι για να το πετάξη παρά εκεί. Τουναντίον όλη αυτή η εργασία εγίνετο προθύμως και όχι προς εφαρμογήν οιουδήποτε θεωρητικού ορύγματος μάχης, αλλά με υπέροχον προσαρμογήν εις τας απαιτήσεις του εδάφους».

.

Πηγή: ΑΙ ΚΥΡΙΩΤΕΡΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1940 – 1941, Σελ. 119-120, Αθήναι.
Από την ιστοσελίδα του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης

Φωτογραφία: Οχυρωματικές εργασίες από τον Ελληνικό Στρατό στην γραμμή Ελαίας – Καλαμά, Μάρτιος 1939 από τη Wiki