Πως προσπάθησε ο Νικίας να αποτρέψει τους Αθηναίους από την Εκστρατεία στη Σικελία

Ο Νικίας, ο οποίος είχε οριστή στρατηγός παρά τη θελησή του, θεωρούσε ότι η πολιτεία είχε πάρει σφαλερή απόφαση και ότι με ισχνή πρόφαση επιδιωκόταν η κατάκτηση ολόκληρης της Σικελίας, πράγμα που ήταν δύσκολο έργο. Ήθελε να ματαιώση την εκστρατεία. Ανέβηκε στο βήμα και είπε στους Αθηναίους, περίπου, τα εξής:

«Η Εκκλησία αυτή έγινε για ν’ αποφασίση πως πρέπει να γίνουν οι προετοιμασίες για την εκστρατεία της Σικελίας. Αλλά εγώ νομίζω ότι πρέπει να εξετάσωμε πάλι το ζήτημα κατ’ αρχήν, αν δηλαδή είναι ορθό να εκστρατεύση ο στόλος ώστε να μην πάρωμε, βιαστικά, μιάν απόφαση για τόσο σπουδαίο ζήτημα και να μην προκαλέσωμε, παρασυρόμενοι από ξένους, έναν πόλεμο που δεν μας αφορά.

«Η συμμετοχή μου στην εκστρατεία είναι τιμή για μένα και φοβάμαι για τη ζωή μου λιγότερο από κάθε άλλον, αλλά θεωρώ εξίσου καλόν πολίτη εκείνον που σκέπτεται και τον εαυτό του και την περιουσία του, γιατί είναι φυσικό να θέλη, για το δικό του συμφέρον, να ευδοκιμή η πολιτεία.

«Και στο παρελθόν ποτέ οι τιμές τις οποίες μου έκαναν δεν μ’ εμπόδισαν να μιλήσω κατά τις πεποιθήσεις μου, και ούτε τώρα θα πω τίποτε άλλο από εκείνο που πιστεύω ότι είναι καλίτερο.

«Ξέρω καλά ότι, με την ιδιοσυγκρασία σας, τα λόγια μου δεν θα είχαν κανένα αποτέλεσμα αν σας προέτρεπα να φροντίσετε να διατηρήσετε τα όσα έχετε και να μην ριψοκινδυνεύσετε τα έτοιμα για αβέβαια μελλοντικά πράγματα.

«Θα σας εξηγήσω όμως, ότι η βιασύνη σας είναι άκαιρη και ότι δεν είναι εύκολο να επιτύχετε τον σκοπό που επιδιώκετε.

«Ισχυρίζομαι, δηλαδή, ότι εκείνο που επιδιώκετε είναι ν’ αφήσετε πίσω σας πολλούς εχθρούς και να πάτε εκεί να δημιουργήσετε άλλους, οι οποίοι, μετά, θα έρθουν και αυτοί εδώ. Νομίζετε, ίσως, ότι οι συνθήκες ειρήνης που κάνατε, έχουν κάποιαν αξία. Βέβαια, όσο μένετε ήσυχοι, θα υπάρχη ειρήνη, ονομαστικά τουλάχιστον (γιατί σ’ αυτό το σημείο την κατάντησαν οι ενέργειες μερικών, και δικών μας και αντιπάλων), αλλά αν χάσωμε κάπου σημαντικές δυνάμεις, τότε γρήγορα οι εχθροί σας θα σας επιτεθούν και τούτο επειδή μόνο οι συμφορές που έπαθαν τους ανάγκασαν να κάνουν ειρήνη, περισσότερο ταπεινωτική για εκείνους, παρά για σας.

«Αλλά εκτός απ’ αυτό, πολλές διαφορές έχουν προκύψει απ’ αυτήν την ίδια την συνθήκη. Υπάρχουν και πολλοί, και μάλιστα όχι από τους πιό άσημους, που δεν δέχτηκαν καν την συνθήκη ειρήνης. Μερικοί μας πολεμούν ανοιχτά και άλλοι έχουν μαζί μας ανακωχή με την δεκαήμερη ρήτρα και τούτο μόνο και μόνο επειδή οι Λακεδαιμόνιοι αδρανούν ακόμα.

«Αν, λοιπόν, έβρισκαν τις δυνάμεις μας διασκορπισμένες – και αυτό ακριβώς πάτε να κάνετε – είναι πολύ πιθανό να μας επιτεθούν μαζί με τους Σικελούς τους οποίους, άλλοτε, ήθελαν περισσότερο από κάθε άλλον για συμμάχους.

«Πρέπει, λοιπόν, να τα σκεφθούμε καλά αυτά και να μην εκθέσωμε σε κίνδυνο την πολιτεία που βρίσκεται ακόμα σε αβεβαιότητα, ούτε να επιδιώξωμε να επεκτείνωμε την ηγεμονία μας προτού εξασφαλίσωμε εκείνην που ασκούμε, αφού οι Χαλκιδείς της Θράκης είναι από τόσα χρόνια επαναστατημένοι και δεν τους έχομε υποτάξει, κ’ ενώ η νομιμοφροσύνη μερικών άλλων ηπειρωτικών λαών είναι αμφίβολη.

«Αλλά ενώ σπεύδομε να βοηθήσωμε τους Εγεσταίους που είναι σύμμαχοί μας και ισχυρίζονται ότι αδικούνται, αναβάλλομε κάθε επιχείρηση εναντίον εκείνων που μας αδίκησαν εμάς τους ίδιους επαναστατώντας εναντίον μας.

«Αλλ, αυτούς, άμα τους υποτάξωμε, θα μπορούμε να τους συγκρατούμε υπό την εξουσία μας, ενώ τους άλλους, και αν ακόμα τους υποτάσσαμε, θα μας ήταν δύσκολο, επειδή είναι πολλοί και βρίσκονται μακριά, να τους εξουσιάζωμε. Είναι ανοησία να εκστατεύει κανείς εναντίον εκείνων τους οποίους δεν θα μπορέση να υποτάξη, και αν ακόμα τους νικήση, ενώ αν νικηθή δεν θα βρίσκεται στην κατάσταση όπου ήταν πριν.

«Νομίζω ότι οι Σικελιώτες, στην κατάσταση που βρίσκονται σήμερα, θα ήσαν ακόμα λιγότερο επικίνδυνοι για μας, αν τους υπότασσαν οι Συρακούσιοι, πράγμα με το οποίο οι Εγεσταίοι προσπαθούν, κυρίως, να μας φοβίσουν.

«Τώρα θα έρχονταν, ίσως, εδώ, εναντίον μας, μεμονωμένα, για να κάνουν χάρη στους Λακεδαιμονίους, αλλ’ όταν συνέβαινε να υποταχτούν όλοι σε μιά πολιτεία, τότε είναι απίθανο μιά ηγεμονία να κηρύξη πόλεμο εναντίον άλλης, γιατί αφού θα καταλύαν μαζί με τους Πελοποννήσιους την δική μας ηγεμονία, θα ήταν φυσικό, μετά, οι Πελοποννήσιοι να καταλύσουν την δική τους.

«Εάν θέλωμε να εμπνεύσωμε δέος στους Έλληνες της Σικελίας, ο καλύτερος τρόπος είναι να μην εμφανισθούμε εκεί ή, εάν εμφανισθούμε να κάνωμε μιά σύντομη επίδειξη της δύναμής μας και να φύγωμε. Ξέρομε όλοι ότι εκείνο που εντυπωσιάζει περισσότερο είναι αυτό που βρίσκεται μακριά και του οποίου η φήμη δεν έχει υποβληθή σε δοκιμασία.

«Αλλ’ αν μας συνέβαινε κάποια ατυχία, θα μας περιφρονούσαν αμέσως και θα έρχονταν εδώ να μας επιτεθούν με τους άλλους Έλληνες.

«Αυτό ακριβώς σας συμβαίνει απέναντι των Λακεδαιμονίων. Ενώ δεν το περιμένατε, και παρά τους αρχικούς σας φόβους, τους νικήσατε και τώρα τους περιφρονείτε και στρέφεστε εναντίον της Σικελίας.

«Δεν πρέπει, όμως, να επαίρεται κανείς από τις ατυχίες που παθαίνει ο αντίπαλος, αλλά πρέπει να αντλή την αυτοπεποίθησή του από την υπεροχή του στην στρατηγική.

«Μην νομίζετε ότι οι ταπεινωμένοι Λακεδαιμόνιοι κάνουν τίποτε άλλο παρά ν’ αναζητούν, και τώρα ακόμα, τρόπο να μας μειώσουν, ώστε ν’ αποπλύνουν την δική τους ταπείνωση, αφού εκείνο το οποίο από πάντα φροντίζουν περισσότερο απ’ όλα, είναι η φήμη της πολεμικής αρετής τους.

«Αν είμαστε σώφρονες πρέπει να καταλάβωμε ότι η συζήτηση αυτή δεν γίνεται για τους Εγεσταίους της Σικελίας – τους βαρβάρους αυτούς – αλλά για να προφυλαχτούμε όσο το δυνατόν καλύτερα από της επιβουλές μιάς ογιγαρχικής πολιτείας.

«Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι λίγος μόνο καιρός πέρασε από τότε που αναλάβαμε από βαριά επιδημία και από τον πόλεμο και ότι τώρα μόνο μπορούμε ν’ αναπληρώσωμε τις ανάγκες μας σε χρήματα και άνδρες. Τους πόρους μας αυτούς, σωστό είναι να τους χρησιμοποιήσωμε εδώ και όχι για να βοηθήσωμε φυγάδες σαν κι αυτούς, που μας ζητούν βοήθεια κ’ έχουν κάθε συμφέρον να λένε ψέματα.

«Παρασύροντας άλλους σε κίνδυνο, ενώ οι ίδιοι δεν προσφέρουν τίποτε άλλο παρά λόγια, δεν θα δείξουν, σε περίπτωση επιτυχίας, όση πρέπει εμπιστοσύνη, ενώ σε περίπτωση αποτυχίας θα έχουν παρασύρει τους φίλους τους στην καταστροφή.

«Αν πάλι κάποιος, εδώ, καμαρώνη επειδή τον εκλέξατε στρατηγό και σας παροτρύνει να επιχειρήσετε την εκστρατεία, μη λογαριάζοντας παρά το δικό του συμφέρον (άλλωστε είναι και πάρα πολύ νέος για να είναι αρχηγός, κ’ εκείνο που επιθυμεί είναι να τον θαυμάζουν για τα άλογά του και να μπορή, με τα ωφέλη του αξιώματός του, να καλύπτη τις δαπάνες της πολυέξοδης ζωής του) μην του δώσετε την ευκαιρία να δοξαστή ο ίδιος διακινδυνεύοντας την τύχη της πολιτείας.

«Πιστέψτε ότι τέτοιοι άνθρωποι βλάπτουν την πολιτεία και καταστρέφουν την περιουσία τους. Αναλογισθητε ότι το ζήτημα είναι εξαιρετικά σοβαρό και δεν είναι ανεκτό οι νεώτεροι να πάρουν βιαστικές αποφάσεις.

«Τους βλέπω τώρα, εγώ, να παρακάθωνται εδώ, κινημένοι από τον ίδιο άνθρωπο και τρομάζω και παρακαλώ τους γεροντότερους, όσοι τυχαίνει να κάθονται κοντά σε κανέναν απ’ αυτούς, να μη νομίσουν ότι θα είναι ντροπή γι’ αυτούς ή ότι θα φανούν δειλοί, αν ψηφίσουν εναντίον του πολέμου.

«Και τους παρακαλώ να μην κυριευτούν από επικίνδυνο πόθο για μακρινούς σκοπούς. Σπάνια πετυχαίνει κανείς όταν κινήται από το πάθος, ενώ πολλά μπορεί να επιτύχη όταν ενεργή με προβλεπτικότητα.

«Για το καλό της πατρίδας, η οποία διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο που γνώρισε έως τώρα, ας σηκώσουν το χέρι εναντίον της εκστρατείας κι ας ψηφίσουν ότι, αν οι Σικελιωτες δέχωνται τα σημερινά σύνορα (δηλαδή τον Ιόνιο κόλπο για όποιον πλέει κοντά στην ακτή και την Σικελική θάλασσα για όποιον πλέει από το ανοιχτό πέλαγος) δεν έχομε να τους καταμαρτυρήσωμε τίποτα και ότι θα διατηρούν τα όσα έχουν και θα ρυθμίζουν τα εσωτερικά τους ζητήματα μεταξύ τους.

«Στους Εγεσταίους, ειδικότερα, ας αποκριθούμε ότι, αφού άρχισαν πόλεμο με τους Σελινουντίους χωρίς να συμβουλευτούν τους Αθηναίους, πρέπει μόνοι τους και να τον τελειώσουν.

«Από τώρα και ύστερα δεν πρέπει, όπως το έχομε συνήθεια, να δεχόμαστε συμμάχους τους οποίους πρέπει να βοηθούμε αν βρεθούν στην ανάγκη, αλλά οι οποίο καμία δεν μπορούν να μας δίνουν βοήθεια σε ώρα δικής μας ανάγκης.

«Κι εσύ, Πρύτανι, αν θεωρής ότι καθήκον σου είναι να επαγρυπνής για τα συμφέροντα της πολιτείας, κι αν θέλης να φανής καλός πολίτης, βάλε πάλι σε ψηφοφορία το ζήτημα και άφησε τους Αθηναίους να εκφράσουν πάλι τη γνώμη τους. Αν φοβάσαι να επιτρέψης νέα ψηφοφορία, σκέψου ότι, αν παραβιάσης το νόμο έχοντας τόσους μάρτυρες με το μέρος σου, δεν θα υποστής δίωξη και ότι θα γίνης ο γιατρός της πολιτείας η οποία πήρε σφαλερή απόφαση.

«Καλός άρχοντας είναι εκείνος που εξυπηρετεί όσο μπορεί την πατρίδα του ή τουλάχιστον εκείνος που δεν την βλάπτει εκούσια».

.

Πηγή: Θουκυδίδου Ιστορία, μετάφραση Άγγελου Βλάχου, εκδόσεις Ηριδανός
Για την αντιγραφή: Πετροβούβαλος/Αβέρωφ

Εικόνα: Απεικόνιση προτομής του Νικία, χαρακτικό που εμπεριέχεται στο βιβλίο «World’s Famous Orations» από τη Wiki

.

Σχετικές αναρτήσεις στον Αβέρωφ:

Η ανοησία, η δειλία, η αδιαφορία και η περιφρόνηση του εχθρού – Δημηγορία των Κορινθίων στο Συμβούλιο της Πελοποννησιακής Συμμαχίας

Θουκυδίδου…..διάλογος Αθηναίων – Μηλίων

9η Ιουνίου 411 π.Χ.: (14η του μηνός Θαργηλιώνος) Ολιγαρχικό πραξικόπημα στην Αθήνα διαρκούντος του Πελοποννησιακού Πολέμου

Ηχώ από τα βάθη των αιώνων… – ξανά και ξανά…

Ο τελευταίος λόγος του Περικλή

Θουκυδίδης, Αρχίδαμος ο 2ος και τα διαχρονικά παιδευτικά αδιέξοδα (με σύντομο ιστορικό των όσων προηγήθηκαν της κηρύξεως του πολέμου)