5 Ιουλίου 1946 «Ποντοκερασιά Κιλκίς»

.

Γεγονότα Ποντοκερασιάς

Μεγάλο πρόβλημα του Εθνικού Στρατού υπήρξε η διάβρωσή του από ΕΑΜικά στοιχεία, τα οποία πριν αρχίσουν οι εκκαθαρίσεις στο στράτευμα, στην κυριολεξία έλεγχαν το στράτευμα και θα μπορούσαν αν το είχαν αντιληφτεί έγκαιρα να αλώσουν το κράτος με μια συντονισμένη ενέργεια που θα διάλυε τον στρατό, οι δυνατότητες αυτές της Αριστεράς φάνηκαν στα γεγονότα της Ποντοκερασιάς το 1946.

Ιδού πως παρουσιάζει τα γεγονότα ο υποστράτηγος Δ Ζαφειρόπουλος :

«Κατά τον Ιούλιον του 1946 , ότε ανεκαλύφτησαν τα στασιαστικά κινήματα εις την Ταξιαρχίαν της Κοζάνης, υπήρχεν αδυναμία επιβολής της τάξεως και ο συμμοριτισμός, εάν το αντιλαμβάνετο, είχε την δυνατότητα να κυριαρχήση εφ ολοκλήρου της περιοχής, από Θεσσαλίας και βορειότερον μέχρι των συνόρων. Η κρίσιμος αυτή κατάστασις ταχέως παρήλθε λόγω εξαιρετικών μέτρων , άτινα ελήφθησαν υπό της Διοικήσεως του Β Σ Στρατού, και άτινα εξήρχοντο του πλαισίου της νομιμότητος, δεδομένου ότι και ο συμμοριτισμός ήτο εκτός Νόμου».

Το Μάιο του 1946 άρχισε η συστηματική εκκαθάριση του στρατού και η απομάκρυνση από τις μάχιμες μονάδες όσων ήταν επισημασμένοι αριστεροί, πολλοί απολύθηκαν και άλλοι δημιούργησαν άοπλα τμήματα Σκαπανέων, τα οποία στην αρχή τα έστειλαν στην Κρήτη, ταυτόχρονα εφαρμόστηκε σύστημα κατάταξης με ατομικές προσκλήσεις.

Αυτό όμως που έκανε επιτακτικό την ολοκλήρωση των διαδικασιών της εκκαθάρισης αποτελούν τα γεγονότα της 5ης Ιουλίου 1946 στο χωριό των Ποντίων του Κιλκίς, την Ποντοκερασιά που απείχε μόλις 25 χιλιόμετρα από το Κιλκίς και ήταν πολύ κοντά στα Γιουγκοσλαβικά σύνορα.

Στο χωριό αυτό καταυλιζόταν ένας λόχος του στρατού και σε αυτόν τον λόχο γίνηκε η αντικατάσταση του διοικητή του, έφτασε λοιπόν ο νέος διοικητής ο λοχαγός Στεφάνου, ο προκάτοχος λοχαγός απουσίαζε και τον λοχαγό Στεφάνου υποδέχτηκε ο εποπτεύων δεκανέας Σκαντζέλης.

Το βράδυ της 4ης προς 5η Ιουλίου ο λοχαγός Στεφάνου έπεσε κουρασμένος να κοιμηθεί και μη γνωρίζοντας άλλο στο λόχο άφησε επιλοχεύοντα τον Σκαντζέλη, στο χωρίο Ποντοκερασία αλλά και στον λόχο υπήρχαν όμως ισχυρές ΕΑΜικές οργανώσεις πράγμα που αγνοούσε ο λοχαγός Στεφάνου, οι ΕΑΜικές αυτές οργανώσεις βρισκόντουσαν σε στενή επαφή με τις ανταρτικές ομάδες της περιοχής, οι αντάρτες λοιπόν αποφάσισαν να διαλύσουν τον λόχο και σαν χρόνο δράσης τους επέλεξαν ακριβώς αυτή την νύχτα της αλλαγής διοίκησης στο λόχο.

Στις 3.30 ο λοχαγός Στεφάνου ξύπνησε έκπληκτος από παράξενους θορύβους από κραυγές, τενεκεδοκρουσίες, ιαχές και ΕΑΜικά συνθήματα, ο αγουροξυπνημένος λοχαγός είδε μια μεγάλη μάζα ανθρώπων από τους χωρικούς της Ποντοκερασιάς να τρέχουν στον καταυλισμό με πυρσούς και φανάρια, πρωτοπορία αυτής της μάζας ήταν γυναικόπαιδα, ο λόχος άρπαξε τα όπλα, αλλά η μάζα καλούσε τους φαντάρους«να ενωθούν με τον λαό και να χτυπήσουν τους φασίστες αξιωματικούς» και στην συνέχεια όρμησαν με πέτρες, ενώ ο λοχαγός Στεφάνου είχε επικεντρώσει την προσοχή του στην λαϊκή αυτή επίθεση, εκδηλώθηκε επίθεση ανταρτών.

Έτσι πια το μέτωπο που έπρεπε να αντιμετωπίσουν ήταν οι ένοπλοι αντάρτες, διέταξε λοιπόν τον δεκανέα Σκαντζέλη να μαζέψει τους καλύτερους άνδρες και να ετοιμαστεί αντεπίθεση, ο δεκανέας Σκαντζέλης έφερε πράγματι μια ομάδα πάνοπλους στρατιώτες και όταν ο λοχαγός διέταξε «πυρ», τότε ο επιλοχεύων και οι άντρες σήκωσαν τα όπλα και έβαλαν κατά του λοχαγού και των αξιωματικών, ο δεκανέας Σκαντζέλης ήταν ο γραμματέας της ΕΑΜικής οργάνωσης του λόχου.

Έτσι βρέθηκε ο λοχαγός Στεφάνου βαλλόμενος από τους αντάρτες και τους ΕΑΜίτες του λόχου και ταυτόχρονα πετροβολούμενος από τους χωρικούς. Με δέκα από τους άνδρες του λόχου του ενήργησε έξοδο και κατάφερε να φτάσει στο Κιλκίς τραυματισμένος, ενώ στην Ποντοκερασία οι αντάρτες και οι χωρικοί κατέλαβαν τον καταυλισμό τον οποίο και έκαψαν. Επτά στρατιώτες έπεσαν νεκροί, σαράντα υπό τον ανθυπίατρο θέλοντας μη θέλοντας ακολούθησαν τους αντάρτες και οι υπόλοιποι σκόρπισαν στα βουνά, είχαμε δηλαδή πλήρη καταστροφή του λόχου.

Στο Κιλκίς τώρα η διοίκηση πληροφορήθηκε τα συμβάντα από τον λοχαγό Στεφάνου και έδρασαν κεραυνοβόλα, στρατιωτικά τμήματα και χωροφυλακή, χτύπησαν τους αντάρτες και τους στρατιώτες που τους ακολουθούσαν και τους καταδίωξαν,συνέλαβαν όμως τον δεκανέα Σκαντζέλης και δεκαπέντε φυγάδες στρατιώτες, ταυτόχρονα έπιασαν τους χωρικούς που πήραν μέρος στην επίθεση κατά του λόχου, οι χωρικοί είχαν για αρχηγό τον δάσκαλο του χωριού.

Στις 9-11 Αυγούστου έγινε η δίκη τους στο στρατοδικείο του Κιλκίς, ο Σκαντζέλης, ο δάσκαλος και πέντε στρατιώτες και πέντε χωρικοί καταδικάστηκαν σε θάνατο, δεκατέσσερις χωρικοί (και μια γυναίκα), ένας λοχίας και δύο στρατιώτες σε ισόβια δεσμά. Το πρωί της 16ης Αυγούστου οι θανατοποινίτες εκτελέστηκαν έξω από το Κιλκίς.

Τα γεγονότα της Ποντοκερασιάς έδωσαν το έναυσμα επαγρύπνησης και αυστηρότητας, τον Ιούλιο στην περιοχή Κοζάνης που είχαν την έδρα τους οι 21η 41η και 42η ταξιαρχία έγιναν μαζικές συλλήψεις στρατιωτών, σαν πρόσχημα ήταν ότι σχεδιαζόταν στάση, έτσι συνελήφθησαν 300 οπλίτες σαν κύριοι αυτουργοί και 1.500 αφοπλίστηκαν, δεκάδες καταδικάστηκαν σε θάνατο και άλλοι με βαριές ποινές και αρκετοί εκτελέστηκαν. Η εκκαθάριση επεκτάθηκε σε πολλές μονάδες, οι συλληφθέντες αποτέλεσαν τους πρώτους σκαπανείς στην Μακρόνησο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

– ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ του Σ Ν Γρηγοριάδη εκδόσεις ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

– ΑΝΤΙΣΥΜΜΟΡΙΑΚΟΣ ΑΓΩΝ του Δ Ζαφειρόπουλου

Πηγή: ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΣ ΑΥΛΟΣ 

Εικόνα «έργο του Νικολάου Γύζη» από: panathinaeos

****

(21 Ιουνίου 2018): προσθήκη πολύτιμων ιστορικών πληροφοριών που ολοκληρώνουν την ανάρτηση.

Σκοτώθηκαν κατά την επίθεση των ανταρτών του ΕΛΑΣ οι άντρες του 567^ου Τάγματος Πεζικού, από σφαίρες «συναδέλφων» τους:

1. Ιατρούδης Αλέξανδρος του Χρυσάφη από τα Νέα Μάλγαρα Θεσσαλονίκης (1918), στρατιώτης.

2. Καπετανάκης Γεώργιος του Πολυζώη από το Μαυρονέρι Κιλκίς (1918), στρατιώτης.

3. Κασμετλής Κυριάκος του Αστερίου από την Πυλαία Θεσσαλονίκης (1918), στρατιώτης.

4. Λωρίδας Κωνσταντίνος του Ευαγγέλου από τη Σαρακίνα Γρεβενών (1918), στρατιώτης.

5. Μπατσογιάννης Σταύρος του Ιωάννη από τη Νάουσα Ημαθίας (1918), στρατιώτης.

6. Ντέντης Χρήστος του Ιωάννη από το Μικρόκαστρο Κοζάνης (1918), στρατιώτης.

7. Τσολάκης Γεώργιος του Δημητρίου από το Σκρα Κιλκίς (1918), στρατιώτης.

Εκτελέσεις μετά τη μάχη της Ποντοκερασιάς

Αιχμαλωτίστηκαν στη μάχη της Ποντοκερασιάς, μεταφέρθηκαν και εκτελέσθηκαν στη Ροδόπολη Σερρών στις 7 Ιουλίου 1946, οι άντρες του 567^ου Τάγματος Πεζικού:

1. Βορεινός Κωνσταντίνος του Αθανασίου από την Ιερισσό Χαλκιδικής (1918), στρατιώτης.

2. Γαϊτανίδης Κυριάκος του Στεφάνου από την Αγία Παρασκευή Κιλκίς (1918), στρατιώτης.

3. Ζαραμπούκας Αχιλλεύς του Χρήστου από το Λιβαδερό Κοζάνης (1918), στρατιώτης.

4. Μητσόπουλος Γεώργιος του Ευαγγέλου από τη Ροδιά Γρεβενών (1918), στρατιώτης.

5. Μουτάφης Κωνσταντίνος του Γεωργίου από τη Νέα Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης (1918), στρατιώτης.

6. Πελοπίδας Παναγιώτης του Κωνσταντίνου από το Αιγίνιο Πιερίας (1917), στρατιώτης.

7. Πιπερόπουλος Γεώργιος του Κωνσταντίνου από την Αρδάση Κοζάνης (1918), στρατιώτης.

8. Πολατίδης Ηλίας του Θεοδώρου από την Παναγίτσα Έδεσσας Πέλλας (1918), στρατιώτης.

9. Στεφανίδης Αριστείδης του Δημητρίου από τη Σκήτη Κοζάνης (1918), στρατιώτης.

10. Τσώνης (Σεκερτζής) Τριαντάφυλλος του Πέτρου από την Ποντισμένη Σερρών (1918), στρατιώτης.

Με την υπ’ αριθμόν 9/1946 καταδικαστική απόφαση Στρατοδικείου Κιλκίς, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν ο πρωί της 16^ης Αυγούστου έξω από το Κιλκίς, οι στρατιώτες που έστρεψαν τα όπλα απέναντι σε συναδέλφους τους και ήταν υπεύθυνοι για την αιχμαλωσία και την σφαγή στη Ροδόπολη:

Αλεξανδρίδης Ισαάκ του Παναγιώτη από τα Αλώνια Πιερίας (1918), στρατιώτης.

Βαρβεράκης Χρήστος του Παναγιώτη από τη Θεσσαλονίκη (1918), στρατιώτης.

Δαμιανός Ευστάθιος του Παναγιώτη από το Χειμερινό Κοζάνης (1918), στρατιώτης.

Σκαντζέλης Γεώργιος του Νικολάου από το Λέχοβο Φλώρινας (1918), δεκανέας.

Τσερεκίδης Αβραάμ του Αριστείδου από τη Νότια Πέλλας (1918), στρατιώτης.

Ευχαριστώ θερμά τον κ. Σπύρο Π. χάρη σ’ αυτόν και στις πληροφορίες που έχει αντλήσει από  το Αρχείο Πεσόντων του Ελληνικού Στρατού, η ανάρτηση ολοκληρώθηκε!

.

.