Στη μέση της ερήμου (μέρος β)

99volo.com

Η αναζήτηση μιας εφήβου για νόημα ζωής

α μέρος

ΚΟΡΜΠΜΑΝ ΜΑΡΤΖΟΡΥ

Δεν είναι δουλειά του ανθρώπου να αναζητεί ή ακόμη και να πιστεύει στο Θεό, οφείλει μόνο να αρνείται να πιστέψει σε καθετί που δεν είναι ο Θεός. Ο άνθρωπος πρέπει μόνο να εμμένει στην άρνησή του αυτή και κάποια μέρα ο Θεός θα έρθει σ’ αυτόν.

Φθινόπωρο στο Νιου Τζέρσεϊ και ο νους του ανθρώπου σαστίζει. Τα χρυσοκόκκινα φύλλα λες και έπεσαν μες το ηλιοβασίλεμα και όλα τα περιβάλλει ένα φωτοστέφανο από σιωπή και καπνό και κάποιο βόμβο μακρινό. Τη μέρα σου κάνει κόπο ακόμη και να πας μέχρι την τάξη, δεν θέλεις να μπεις μέσα κι αν δεν ήταν το τσουχτερό κρύο νομίζω ότι μάλλον θα έμενα έξω. Η τόση ομορφιά με κάνει να πονώ. Μόνο αυτό μπορώ να σκεφτώ καθώς μαζί με τη φίλη μου αφήνουμε πίσω μας τη χλόη, και τα δέντρα, και τον βαθυγάλανο ουρανό για να μπούμε στην αίθουσα των μαθηματικών. Συζητούμε για την πίστη αν και τα λόγια δεν μας βοηθούν.

Δε θυμάμαι τι πυροδότησε τη συζήτηση εκείνη τη μέρα αλλά μιλούσαμε για τη ζωή μας, για τη δυστυχία μας, για την απόγνωση και την αποτυχία μας και αρχίσαμε να μιλάμε για την πίστη. Λέγαμε ότι οι άνθρωποι δεν είναι ορθολογικά πλάσματα. Υποτίθεται ότι είμαστε λογικοί και ίσως όλες οι φιλοσοφίες να μας δασκάλεψαν να θεωρούμε ότι είμαστε, αλλά ακόμη και ως έφηβοι έχουμε ανακαλύψει ότι η λογική φτάνει μέχρι ενός σημείου. Έλεγα για τη δική μου παράνοια ότι παραδείγματος χάριν οι φίλοι μου δεν νοιάζονται για μένα, λογικά ξέρω ότι νοιάζονται αλλά δεν μπορώ να το κάνω πιστευτό στη ζωή μου, δεν μου είναι αληθινό. Μιλούσα για τις φίλες μας με την ψυχογενή ανορεξία που λογικά ξέρουν ότι δεν είναι χοντρές, ξέρουν ότι αυτό που κάνουν τους βλάπτει χωρίς να λύνει τα προβλήματά τους και όμως μέσα τους δεν το ξέρουν. Είναι ξερά, μπαγιάτικα γεγονότα που υπάρχουν σε κάποιο άλλο επίπεδο. Άρχισα να μιλάω για τις ιδέες μου γύρω από τη φιλοσοφία και την ιστορία και με έκπληξη είδα ότι η φίλη μου δεν με έπληττε, παρακολουθούσε ζωηρά, ναι, ναι συμφωνούσε, δεν είναι μόνο όσα πιάνει η λογική μας.

Συνειδητοποιώ ότι είμαι ένα πρόσωπο που πιστεύει και αυτό με κάνει να νοιώθω κάπως άβολα επειδή αυτή η ταμπέλα όπως κατάντησε έχει πολλές σημασίες. Όταν ήμουν νεότερη θα ταύτιζα την πίστη με ένα πρόσωπο που δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα, ένα πρόσωπο που βασίζεται σε αισθήματα μάλλον παρά στην αλήθεια. Κι όμως για μένα η πίστη είναι τώρα το υπόγειο ρεύμα που ποτίζει καθετί στη ζωή μου. Κάθε αναπνοή επιβεβαιώνει την εμπιστοσύνη μου, άλλοτε δυνατή άλλοτε ταλαντευόμενη, σε μια αλήθεια που διαρκεί, σε κάτι πέρα από τον εαυτό μου. Κάθε βήμα που κάνω, από το σπουδαστικό κέντρο μέχρι το κτίριο των μαθηματικών υποβοηθείται από την πίστη μου στον Θεό. Είναι κάτι που μου συνέβη τόσο παλιά ώστε δεν μπορώ να εκτιμήσω πραγματικά την πρωτοτυπία του, βλέπω όμως ότι καθετί που κάνω διαποτίζεται από τις λέξεις του Συμβόλου της Πίστεως,

Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα Παντοκράτορα, Ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων.
Καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν ..

Αυτό που με συγκλονίζει είναι αυτή η ξαφνική συνειδητοποίηση της πληρότητας της πίστεως γιατί θυμάμαι πάρα πολύ καλά το κενό, το καθημερινό άσκοπο γάντζωμά μου από κάποιον, από κάτι, από κάποιο όνειρο, από κάποιο πρόσωπο ή κάποια ιδέα που είχα προσκολληθεί χωρίς να ξέρω το γιατί. Αναγνωρίζω ότι όλες οι λύπες μου τώρα είναι γλυκόπικρες διότι κάτω από την επιφάνειά τους υπάρχει μία σταθερή πεποίθηση που ποτέ πριν δεν είχα λάβει υπόψη μου. Πριν από λίγες ημέρες μιλούσα στο τηλέφωνο με μία φίλη. Εμείς, εσύ κι εγώ της είπα, είμαστε παθιασμένα πλάσματα, πέφτουμε με τα μούτρα στα πράγματα και αυτό καταλήγει στο να νοιώθουμε χαμένες, άδειες, γιατί δεν μας αρκεί τίποτα λιγότερο από το τέλειο. Ξέρει τι εννοώ και διερωτώμαι πόσοι άνθρωποι απ’ όσους γνωρίζω θα μπορούσαν να πουν το ίδιο. Περίμενα ότι δεν θα είχε καταλάβει για ποιο πράγμα μιλούσα. Έχω αυτήν την τάση με τους ανθρώπους, μ’ αρέσει να είμαι μοναδική αλλά όταν εκφράζω τα αισθήματά μου κι αυτά που πιστεύω, βρίσκω ότι όλοι καταλαβαίνουν αυτό που λέω και βρίσκουν νόημα και αλήθεια στα ίδια πράγματα.

Αν υπάρχει ένα κοινό νήμα, αυτό είναι το κενό. Είναι η αίσθηση ότι λείπει το νόημα και μαζί μια βαθιά ριζωμένη ανάγκη για κάτι περισσότερο, για να φτάσουμε κάπως πιο πέρα από τα εκατομμύρια των εξουθενωμένων ανθρώπων. Μέχρις ενός βαθμού ξέρω ότι αυτό δεν είναι καινούριο, σκέφτομαι τον Νικολάι Σταβρόγκιν στους ‘Δαίμονες’ του Ντοστογιέφσκι και την συνάντησή του με τον Επίσκοπο Τύχωνα. Ο βασανισμένος αντι-ήρωας ρωτά τον Γέροντα αναζητώντας την καταδίκη ή την παρηγοριά. Τον απασχολούν τα λόγια του Χριστού προς την Εκκλησία της Λαοδικείας στην Αποκάλυψη του Ιωάννου,

Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Λαοδικείᾳ ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἀμήν, ὁ μάρτυς ὁ πιστὸς καὶ ἀληθινός, ἡ ἀρχὴ τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ·
οἶδά σου τὰ ἔργα, ὅτι οὔτε ψυχρὸς εἶ οὔτε ζεστός· ὄφελον ψυχρὸς ἦς ἢ ζεστός·
οὕτως ὅτι χλιαρὸς εἶ, καὶ οὔτε ζεστὸς οὔτε ψυχρός, μέλλω σε ἐμέσαι ἐκ τοῦ στόματός μου.
ὅτι λέγεις ὅτι πλούσιός εἰμι καὶ πεπλούτηκα καὶ οὐδενὸς χρείαν ἔχω, – καὶ οὐκ οἶδας ὅτι σὺ εἶ ὁ ταλαίπωρος καὶ ὁ ἐλεεινὸς καὶ πτωχὸς καὶ τυφλὸς καὶ γυμνός ..

Ο Νικολάι διαμαρτύρεται. Γιατί θα ‘πρεπε ο Θεός να ευνοεί τον ψυχρό περισσότερο από τον χλιαρό; Ο Επίσκοπος Τύχων εξηγεί: αυτός που βρίσκεται στο πιο βαθύ σκοτάδι είναι πολύ πιο κοντά στο φως από εκείνον που δεν ενδιαφέρεται για κανένα από τα δύο.

Το πρόβλημα της πίστης και της απιστίας, της αδιαφορίας, του πόνου, της ελπίδας και της απελπισίας ξεκινάει πολύ πιο πίσω από τη δική μου γενιά. Νομίζω όμως ότι η δική μου γενιά αποτελεί την επιτομή του. Είναι εύκολο να μας καταδικάζετε για το ότι δεν πιστεύουμε σε τίποτε, για την κατάθλιψη και τα ποσοστά αυτοκτονιών, για τις αυτοκαταστροφικές τάσεις μας και την εκτός ελέγχου συμπεριφορά. Αυτά όμως είναι που με κάνουν να ελπίζω τόσο πολύ για τη γενιά μου. Έχουμε πάψει να πιστεύουμε σε οτιδήποτε άλλο. Τα ουτοπικά όνειρα των γονιών μας δεν μας πείθουν. Οι άνοστες ιδεολογίες και η εμπιστοσύνη στη λογική δεν μας ενδιαφέρουν πια. Είμαστε εικονοκλάστες, γκρεμίζουμε καθετί που οι προηγούμενοι από εμάς έστησαν για να μας οδηγούν. Δεν πιστεύουμε στις απλές απαντήσεις. Δεν πιστεύουμε ότι το παν είναι να μπορείς να αποδείξεις κάτι στο εργαστήριο. Θέλουμε κάτι περισσότερο, τα θέλουμε όλα, όχι κάτι που να μπορούμε να αναλύσουμε αλλά κάτι που να μπορούμε να βιώσουμε. Πιστεύουμε στην προσωπική συνάντηση. Πιστεύουμε στο ανθρώπινο άγγιγμα. Δεν πιστεύουμε στην φτηνή ευτυχία, στο λίγο καλύτερο, στις μέτριες χαρές. Ή όλα ή τίποτε και αν τώρα έχουμε κολλήσει στο τίποτε είναι ακριβώς γιατί περιμένουμε το όλα.

Δεν ξέρω πολλούς χλιαρούς ανθρώπους. Οι περισσότεροι από τους φίλους μου που δεν πιστεύουν σε καμμιά απολύτως θρησκεία έχουν περάσει πολλά χρόνια αναζητώντας παράφορα την πίστη. Την κυνήγησα από το Γυμνάσιο μέχρι το Λύκειο μέχρι τελικά να την βρω, ενώ για πολλούς άλλους απ’ όσο γνωρίζω η αναζήτηση κράτησε πολύ περισσότερο. Αν είμαστε πραγματικά ένα άθεο έθνος δεν θα καταβροχθίζαμε τα βιβλία προκειμένου να βρούμε το Θεό. Αμέτρητες φορές μου έτυχε να με πλησιάσουν άνθρωποι που προηγουμένως τους θεωρούσα άθρησκους ή και αντίθρησκους για να μου μιλήσουν για αυτό που πίστευαν ή για αυτό που θα ήθελαν να πιστέψουν. Ποτέ δεν ξεκινάω εγώ τη συζήτηση, στο σχολείο όμως μιλάω συχνά για το Θεό και με παίρνουν στα σοβαρά. Υπάρχει χειροπιαστή δίψα για πίστη την οποία πάνω από εκατό χρόνια εκκοσμικευμένης ουμανιστικής προκατάληψης και παιδείας, δεν κατάφεραν να σβήσουν από τις καρδιές των νέων.

Ακούω συχνά ενήλικους να μας κατηγορούν ως κυνικούς, σαρκαστές, πικρόχολους, βαριές κατηγορίες για παιδιά όπως και να ‘χει, αλλά εμένα θα με πείραζε περισσότερο αν δεν ήμασταν όλα αυτά. Είναι καλό που θέλουμε να απορρίψουμε όλο αυτό το διανοητικό και κουλτουριάρικο σκουπιδομάνι γύρω μας. Είναι καλό που το αμφισβητούμε και δεν θεωρούμε ότι εκπληρώνει τους πόθους μας. Είναι καλό που αναζητούμε υψηλότερα πράγματα διότι η πατρίδα μας είναι ο ουρανός.

Ο Νικολάι Σταβρόγκιν κρεμάστηκε παρ’ ότι διανοητικά ήταν απόλυτα υγιής. Αυτό μου έρχεται στο νου ανεξήγητα ενόσω καθόμαστε με τη φίλη μου στο κτίριο των μαθηματικών. Όσο περισσότερο τους μιλώ, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ πόσο υποκριτικό είναι να φλυαρώ δέκα λεπτά τώρα για το ότι τα λόγια, οι ιδέες και η λογική δεν θα είναι ποτέ αρκετά για να εκφράσουν την αναζήτηση για τη βαθύτερη αλήθεια η οποία μπορεί να εκφραστεί μόνο με την αγάπη. Θα ήθελα να σηκωθώ και να σκύψω να τη φιλήσω, το ανθρώπινο άγγιγμα είναι το σπουδαιότερο πράγμα στον κόσμο, αλλά οι κοινωνικές μου αναστολές με σταματούν. Φοβάμαι τι θα πουν οι φίλες μου και οι άλλοι και μένω σκυμμένη πάνω από ένα θρανίο αραδιάζοντας τους αγαπημένους μου φιλοσόφους.

Ο Απόστολος Παύλος έγραψε στην επιστολή του στην Εκκλησία της Εφέσου ότι η πίστη δεν είναι κάτι που μπορούμε να επιστρατεύσουμε μόνοι μας αλλά αποτελεί καθαρά δώρο της Χάριτος του Θεού. Απογοητεύομαι διότι ξέρω ότι κανείς δεν μπορεί να έρθει στον Χριστό αν δεν τον ελκύσει ο Πατέρας κι έτσι δεν μπορώ να πείσω κανέναν να γίνει ευτυχισμένος. Δεν μπορώ να πείσω κανέναν ότι η χαρά του θα είναι πεπληρωμένη. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα με λόγια ή ιδέες, ούτε καν με τα πιστεύω μου. Προσπαθώ να θυμάμαι ότι ο Ιησούς μιλούσε πάντα για αγάπη όχι για ένα νερόβραστο ιδανικό αλλά για την παράφορη, οδυνηρή, επικίνδυνη, προσωπική πραγματικότητά της. Προσπαθώ να θυμάμαι τα λόγια Του και όχι να πείσω τους άλλους να πιστέψουν οτιδήποτε.

Πιστεύω και αγαπώ αυτά τα λόγια ότι είμαστε έτοιμοι για την απόλυτη χαρά. Πιστεύω ότι η τελειότητα υπάρχει, ότι υπάρχει και η αλήθεια στην οποία δεν υπάρχει ούτε η παραμικρή σκιά αλλά μόνο το εκτυφλωτικό φως της μεταμορφώσεως. Για πολύ καιρό δεν το έβλεπα, δεν το γευόμουν κι όμως εξακολουθούσα να το αναζητώ σε τόσο πολλούς θεούς, σε τόσο πολλούς πεπερασμένους ανθρώπους. Ωστόσο το ήξερα ότι δεν ήτανε επαρκείς και αυτή η απόρριψη με έφερε στο Θεό. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αρνηθείς να δώσεις την εμπιστοσύνη σου σε οτιδήποτε εκτός από την αλήθεια και κάποια μέρα όλα θα τακτοποιηθούν. Ειλικρινά το πιστεύω και ταυτόχρονα νομίζω ότι πρέπει να σιωπώ. Δεν είναι θέμα ιδεών αλλά θέμα αγνής, ακλόνητης πίστης.

Μέσα στο ροδαλό φως του Φθινοπώρου οι φίλοι μου κι εγώ επιστρέφουμε με το βλέμμα στον ουρανό. Πιστεύω ότι και αυτοί κι εγώ και όλοι μας, είμαστε προορισμένοι για κάτι καλύτερο.

Σταματώ να μιλώ, απλώς πιστεύω.

***

συνεχίζεται ..

Απόσπασμα από την εκπομπή «Ομιλήματα» της Πειραϊκής Εκκλησίας με τον Γιώργο Μπάρλα.

Απομαγνητοφώνηση Φαίη/Αβέρωφ