H Ήπειρος προμαχούσα: ΗΘΙΚΗ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ – «αι ηθικαί δυνάμεις» ως παράμετρος του υπολογισμένου ρίσκου του Στρατηγού Κατσιμήτρου

Χαράλαμπος Κατσιμήτρος

Ήδη ας εμβαθύνωμεν εις τας σκέψεις και αποφάσεις των τότε αρμοδίων και υπευθύνων δια την Κυβέρνησιν της χώρας και της Ανωτάτης ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων.

Το Γενικόν Επιτελείον Στρατού επί τη βάσει των σταθμητών παραγόντων, εκτιμήσαν καλώς την όλην κατάστασιν και εν γνώσει των ευθυνών αυτού, απεφάσισε να θυσιάση εν μέρος του εθνικού εδάφους (εν ανάγκη) δια το συμφέρον του συνόλου.

Θα μεταφέρωμεν ενταύθα την σχετικήν περικοπήν εκ του εκδοθέντος βιβλίου «Η ΕΛΛΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟΝ 1940-41» υπό του Αρχιστρατήγου κ.ΠΑΠΑΓΟΥ ΑΛ.
Ούτω εν τη σελίδι 219 του βιβλίου τούτου αναγράφεται:

«Προθέσεις της Ανωτάτης Στρατ. Διοικήσεως

Αι δυνάμεις της Ηπείρου είχον ως αποστολήν την κάλυψιν της Θεσσαλίας από κατευθύνσεως Ιωάννινα – Ζυγός Μετσόβου (κυρία αποστολή) και από Ηπείρου προς Αιτωλοακαρνανίαν (δευτερεύουσα αποστολή)

Αι δυνάμεις όθεν της Ηπείρου είχον ελαστική αποστολήν, ίνα μη αι προσπάθειαι αυτών εις την τοποθεσίαν ΕΛΑΙΑΣ – ΚΑΛΑΜΑ φθείρωσι αυτάς και καταστή προβληματική η ανωτέρω βασική αποστολή.

Η απώλεια εθνικού εδάφους δεν θα είχε τόσην σημασίαν, όσην θα είχεν η αποκοπή δυνάμεων Ηπείρου από των προς Θεσσαλίαν συγκοινωνιών των».

Αλλ’ η VIII Μεραρχία αντί της ελαστικής αποστολής συνεπαγομένης πολλούς κινδύνους και απρόοπτα, προτίμησε την σταθεράν άμυναν, έστω και εναντίον των διαταγών του Γενικού Επιτελείου.

Τα επακολουθήσαντα γεγονότα, εδικαίωσαν τας προβλέψεις του υπευθύνου Διοικητού της Μεραρχίας όστις υπό προσωπικήν αυτού ευθύνην, έσχε την τολμηράν αυτήν πρωτοβουλίαν.

Ο τότε Πρόεδρος της Κυβερνήσεως ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ, διαπρεπής κατά πάντα στρατιωτικός, ήτο μάλλον αισιόδοξος, διότι ελάμβανεν υπόψη του και τον αστάθμητον παράγοντα «ηθικαί δυνάμεις». Ούτος κατά τας παραμονάς του πολέμου είπεν εν συνεδριάσει του Υπουργικού Συμβουλίου τα εξής:

«Αν καταφέρωμεν να κρατηθώμεν τας πρώτας δέκα πέντε ημέρας του πολέμου, θα νικήσωμεν».

Κρίνων από γενικωτέρας απόψεως, ο παλαίμαχος ούτος και διακεκριμένος επιτελικός αξιωματικός την όλην κατάστασιν, προέβλεπεν ότι αν αι πρώται μάχαι αποβώσιν ευνοϊκαί υπέρ ημών, θα νικήσωμεν τελικώς, υπονοών δια τούτων την επιτυχή συγκράτησιν του εισβολέως υπό των μονάδων προκαλύψεως κατά τας πρώτας 15 ημέρας, μέχρι ου καταφθάσωσιν εις το μέτωπον αι επιστρατευόμενοι μονάδες του στρατού, οπότε θα ήτο δυνατόν να αναληφθώσιν επιθετικαί επιχειρήσεις νικηφόροι.

Επομένως το προέχων ζήτημα ήτο αν θα αντείχον επαρκώς αι μονάδες προκαλύψεως, μέχρις ού περατωθή η επιστράτευσις και η στρατηγική συγκέντρωσις.

Τούτο άλλως τε εδήλωσεν ούτος βραδύτερον, ως θα ιδώμεν κατωτέρω, την 22 Ν/βρίου, οπότε εξήρε την σθεναράν αντίστασιν των δυνάμεων της Ηπείρου, (VIII Μεραρχίας) ήτις εκάλυψε την συγκέντρωσιν και επιστράτευσιν των δυνάμεων της χώρας.

Ο τότε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Ναύαρχος κ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΑΛ. γράφει εν τη εκθέσει του τότε, περί της επικρατούσης και εν τω Ναυτικώ ανησυχίας, ως προς την έκβασιν του αγώνος τα εξής:

«Η αγωνία μας επιτείνεται και από το περιωρισμένον των δυνατοτήτων, που είχον αι υφιστάμεναι την επίθεσιν μονάδες του μετώπου, όπως συγκρατήσουν τον εχθρόν μέχρις ότου φθάσωσιν εκεί, αι επιστρατευόμεναι δυνάμεις μας».

.

Πηγή: Αντιστρατήγου ε.α. Κατσημήτρου Χαραλάμπου, Η ΗΠΕΙΡΟΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΣΑ, Αθήνα 1954, σελ. 58-59
Για την αντιγραφή: Πετροβούβαλος/Αβέρωφ