Αποφθέγματα του Μάρκου Μπότσαρη (1790 – 21 Αυγούστου 1823)

Εν συντόμω η φύσις τον είχε στολισμένον
με όλα τα προτερήματα της ανθρωπίνης τελειότητος·
εις τας μετ’ αυτού συναναστροφάς μου και ομιλίας εγνώρισα,
ότι οι λόγοι του έπιπταν ως κεραυνοί και ο κάθε λόγος του
ισοδυναμούσε με έν απόφθεγμα των πάλαι σοφών,
με όλον ότι πεπαιδευμένος δέν ήτον· και προς απόδειξιν
σημειώνω μερικά εδώ εκ των αποφθεγμάτων του, όσα ενθυμούμαι.
Γεώργιος Γαζής

 

Περί Στρατηγού

Ερωτηθείς, «οποίος πρέπει να είναι ο στρατηγός»;
«Προφήτης και δικέφαλος» είπε. «Προφήτης μεν διά να προβλέπη, και να προοικονομή τα όσα τον χρειάζονται, και να προγνωρίζη ομοίως όλα τα μέσα του εχθρού και δυνάμεις και κινήματα. Δικέφαλος δε, να έχη δύο νόας. Τουτέστι διπλούν νούν από τους άλλους ανθρώπους, διά να γνωρίζη ποιά πολεμικά σχέδια ωφελούσι τον εχθρόν και βλάπτουσιν αυτόν, και ποιά ωφελούσιν αυτόν, και βλάπτουσι τον εχθρόν«.

Περί νίκης

«Τέσσαρα πράγματα νικούν τον εχθρόν«, έλεγε. «Τύχη και εμπειρία, υπόληψις και ανδρεία«.

Περί υπολήψεως

«Καθώς από το δόλωμα πιάνονται οι ιχθύς, ούτω και από την υπόληψιν σύρονται οι απλοί«.

Περί ριψοκινδυνεύσεως

Ερωτηθείς, «διατί δεν στέκεται οπίσω του στρατού εις τας μάχας, αλλ’ εφορμά μπροσθά εις την φωτιάν»;
«Ο τυραννικός λαός» είπεν, «είναι ως πρόβατον απολωλός, και αν δεν ιδή έμπροσθέν του τον κριόν, μένει ακίνητος και νεκρός«.

Περί δοξομανίας

«Καθώς οι βόες κεντούμενοι από τον οίστρον (σπέκουλαν) τρέχουσιν ως τυφλοί κατά κρημνών και λάκκων, ούτω και οι δοξομανείς από τους επαίνους και δόξας άλλων«.

Περί βαθμών και αξιωμάτων

Ερωτηθείς, «τι είναι οι βαθμοί»;
«Δίκτυα της πολιτικής«, είπε.
«Τι είναι τα διπλώματα»;
«Της φιλοτιφίας κεντρώματα«.

Περί υπεροψίας των πολεμοπολιτικών

«Διατί πολλοί πολεμικοί φέρονται καταφρονητικώς προς τους πολιτικούς»;
«Διότι«, είπε, «το αίμα με το μελάνι δεν ισοτιμείται πανταχού«.

Περί διπλωματικής

Ερωτηθείς, «τι αναγκάζει τους ανθρώπους να γίνωνται διπλωματικοί»;
«Της αδυναμίας οι ορισμοί«, είπε, «διότι πας αδύνατος πολυμήχανος«.

Περί φιλοζωΐας των πεπαιδευμένων

Ερωτηθείς, «διατί οι περισσότεροι των πεπαιδευμένων φείδονται της ζωής των μάλλον των άλλων ανθρώπων, και από πολεμικούς κινδύνους παραχωρούν»;
«Διότι«, είπεν, «όσα γράφουν και μελετούν, καλά δεν τα εννοούν«.

Περί παρρησίας

«Τον μεν λαγωόν τον ευγάζουσι τα ζαγάρια, τον δε άξιον άνθρωπον τον παρρησιάζουσι τα προτερήματά του«.

Περί ησυχίας αμερίμνου

«Πότε ημπορεί να ησυχάζη, και να αμεριμνή ο άνθρωπος; Όταν του φύγουν τα μυελά από το κεφάλι«, είπε.

Περί εφόδου νυκτικής, ήτοι νυκτομαχίας

«Καθώς το ολίγον πυρ θριαμβεύει εις τα πολλά και στεγνά ξύλα, ούτω θριαμβεύει και ο πολεμικός, όταν εύρη εις ύπνον και παραλυσίαν τον εχθρόν«.

Περί φιλοπολέμων

Ερωτηθείς, «ποίοι αγαπούν τους πολέμους»; είπε:
«Της μεν ανάγκης τον πόλεμον άνθρωποι και Θεός, της δ’ αλόγου θελήσεως, ούτε και ο διάβολος αυτός«.

Περί ευδαιμονίας

Ερωτηθείς, «ποία πράγματα και μέσα κάμνουσι τον άνθρωπον ευτυχή»;
«Παιδεία, θεοφοβία, και ευπορία«, είπεν.

.

Πηγή: Γεωργίου Γαζή, «Βιογραφία των ηρώων Μάρκου Μπότσαρη και Καραϊσκάκη«, Εθνική Τυπογραφία 1828 (αρχείο σε μορφή .pdf)

Για την αντιγραφή: Πετροβούβαλος/Αβέρωφ
Εικόνα: Προσωπογραφία του Μάρκου Μπότσαρη από τη Wiki