Περί κλοπής και φόνου, από τη σκοπιά ενός βιολόγου

άρθρο του Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου

.

Εδώ και μερικές δεκαετίες ο Ούγγρος νομπελίστας βιολόγος Τ.Γκιέργκυϊ, σ’ ένα δοκίμιο του για τους νέους, στο κεφάλαιο: «Η διττή φύση της ηθικής», έγραφε και τα εξής σχετικά: «Χωρίς φόνους και κλοπές, η φύση θα είχε καταρρεύσει. Οι φόνοι και οι κλοπές ανήκουν στους νόμους της ζούγκλας, αλλά επάνω τους δεν είναι δυνατό να οικοδομηθεί μια ανθρώπινη κοινωνία…. Οι δύο εντολές: «Ου φονεύσεις» και «Ου κλέψεις»… είναι το θεμέλιο της κοινωνικής μας δομής. Οι συγκρούσεις που δημιουργούνται οφείλονται στο ότι ο άνθρωπος είναι ζώο αρπακτικό και διαφέρει από άλλα αρπακτικά επειδή ζητά τα θύματά του στο ίδιο του το είδος…» (βλ. το έργο του: «Ο τρελλός πίθηκος», εκδ. 7η, «Λογοθέτης», Αθήνα 1991, σελ. 25-26).

Αφού, λοιπόν, ο άνθρωπος από τη φύση του είναι ζώον αρπαχτικό, το ανθρώπινο γένος θα πορεύεται με την κλοπή, το φόνο, τον πόλεμο και τη ληστεία.

Αν σ’ αυτά τα κακόμορφα χαρακτηριστικά προστεθούν και πολλά αλλά που συνιστούν σύμφυτα δομικά στοιχεία του χαρακτήρος του, τότε, ουσιαστικά, το ανθρώπινο γένος είναι υποχρεωμένο να πορεύεται μέσα σε μια μικρότερη ζούγκλα, από τη ζούγκλα που επικρατεί μεταξύ των άγριων θηρίων. Εντελώς ενδεικτικά, ανάμεσα σ’ αυτά τα «άγρια» ανθρώπινα στοιχεία αναφέρω: το εγώ, το ατομικό συμφέρον, τη ζήλεια, το φθόνο, τη διάκριση, την αναγνώριση, τη φιλοδοξία, την έλλειψη εμπιστοσύνης, τα πάθη της ψυχής, την ηδονή, την ιδιοκτησία και πλειστά όσα άλλα (την διαπραγμάτευση αυτών των στοιχείων του ανθρώπου ως ανασχετικούς παράγοντες της οικοδομήσεως της κομμουνιστικής κοινωνίας βλ. στο έργο μου: «Η Κομμουνιστική Ουτοπία», εκδ. β’ «Πελασγός» – Γιαννάκενας – Αθήνα 2013, σελ. 91 επ’ όπου το «Δεύτερο Μέρος», με τίτλο: «Η φύση του ανθρώπου και τα τρωτά χαρακτηριστικά του»).

Η ανθρώπινη μοίρα είναι να υποχρεώνει τον άνθρωπο να βιώνει ανάμεσα στο αγαθό και το κακό, που είναι και το επικρατέστερο, όπως αυτό το φυσιολογικό γεγονός επισήμανε και ο Αριστοτέλης, γράφοντας και τα εξής σχετικά: «κι επειδή ήταν ορατό πως στη φύση υπάρχουν και τ’ αντίθετα των αγαθών, κι’ όχι μόνον τάξη και το καλό, αλλά και αταξία και το αισχρό, κι ήταν περισσότερα τα κακά από τα αγαθά καθώς και το φαύλο από τα καλά, έτσι κάποιος άλλος υποστήριζε πως αιτία καθενός από αυτά τα δύο ήταν η φιλία και η φιλονικία», (τα «Μετά τα Φυσικά», 984-985). Αυτό το ζεύγος Φιλία και Νείκος ήταν το ζεύγος του Εμποδοκλέους, το οποίο δεσπόζει στον ανθρώπινο βίο. Την ανάδειξη και περιγραφή του Νείκους, του μίσους σκιαγράφησε και ο εθνικός μας βάρδος Κωστής Παλαμάς, στο ποίημα του: «Η Σιδερένια Πλάσις», το οποίο λέει και τα εξής:

«Μισεί ο πατέρας το παιδί, και το παιδί γιορτάζει
Για του πατέρα το χαμό
Αναγαλιάζει κι’ ο αδελφός τ’ αδέλφια να σπαράζει
Λύκου μανία το σπιτικό

Σκιάχτρο του ήλιου ο άνθρωπος γεννιέται και κυλιέται
Στα σάπια βάλτα της ζωής…»

Το ποίημα αυτό, ο ερμηνευτής του Δημήτριος Βεζανής, το χαρακτηρίζει ως «το πρότυπον της Δυσαρμονίας και της Αναρχίας» (Ολόκληρο το ποίημα της απανθρωπιάς του κόσμου και την ερμηνεία του βλ. στο έργο των Π. Παπαγαρυφάλλου και Σ. Δημητρίου υπό τον τίτλο: «Δ. Βεζανής – Σκέψεις και Μαρτυρίες» εκδ. «Πελασγός» – Γιαννάκενας – Αθήνα 2013, σελ. 68-69). Κλείνω το αντιδημοφιλές αυτό κείμενο με τον στίχο του Γερμανόφωνου Τσέχου λυρικού ποιητού Ράϊνερ Ρίλκε (1875-1926), που λέει: «Πριν από τον πρώτο θάνατο ήρθε ο φόνος», τότε που ο Κάϊν σκότωσε τον αδελφό του τον Άβελ από φθόνο και ζήλεια (βλ. Βιβλίο της Γέννεσης, Κεφάλαιο 25). Ο θάνατος, λοιπόν, και η κακία βασιλεύουν στη ζωή του ανθρώπου και τα περί του αντιθέτου λεγόμενα ανήκουν σ’ αυτή την κοινωνική κατηγορία την οποία ο Μαξ Νορντάου, χαρακτήρισε ως «Κατά συνθήκη ψεύδη» (Αθήνα 1954).

Μ’ αυτά τα «Άνθη του κακού» – όπως ήταν και ο τίτλος των απαγορευμένων ποιημάτων του Γάλλου Σ. Μποντλέρ (1821-1867) – πορεύεται το ανθρώπινο γένος αναζητώντας την ευτυχία, η οποία κατά πως έλεγε και ο Γερμανός φιλόσοφος Φ. Χέγκελ (1770-1831), «η ιστορία έχει λευκές σελίδες για την ευτυχία του ανθρώπου» (βλ. περί ευτυχίας στο έργο μου: «Η Κομμουνιστική Ουτοπία», σελ. 185 επ’ όπου το κεφάλαιο: «Η ψυχή, ο ηδονισμός και η ευτυχία κατά τον Χ. Μαρκούζε»).

Αθήνα 08/04/2015
Πολίτης Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου

.

Εικόνα: «Θλίψη», έργο του Gusti Yogiswara από το Pixoto