Η ανοησία, η δειλία, η αδιαφορία και η περιφρόνηση του εχθρού – Δημηγορία των Κορινθίων στο Συμβούλιο της Πελοποννησιακής Συμμαχίας
Posted by Πετροβούβαλος στο 3 Νοεμβρίου, 2014
(σημείωση: Η ομιλία έγινε αμέσως μετά την απόφαση των Σπαρτιατών να πολεμήσουν εναντίον των Αθηναίων και την παραπομπή του ζητήματος στο Συμβούλιο της Πελοποννησιακής Συμμαχίας, διαρκούσης της πολιορκίας της Ποτίδαιας).
.
«Σύμμαχοι! Δεν μπορούμε πιά να κατηγορούμε τους Λακεδαιμονίους ότι δεν εψήφισαν πόλεμο ή ότι δεν μας συγκάλεσαν για τον σκοπό αυτόν. Αν οι αρχηγοί έχουν δικαίωμα να κανονίζουν μόνοι τους τις εσωτερικές τους υποθέσεις, όπως και κάθε άλλο μέλος της συμμαχίας, έχουν όμως καθήκον να έχουν την πρώτη ευθύνη στο ν’ αποφασίζουν για τα κοινά ζητήματα της συμμαχίας, όπως έχουν και την πρώτη θέση στις τιμές.
«Όσοι από μας είχαν δοσοληψίες με τους Αθηναίους δεν έχουν ανάγκη από συμβουλές για να φυλάγωνται απ’ αυτούς. Οι άλλοι, όσοι κατοικούν σε μεσόγεια μέρη, μακριά από τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, πρέπει να ξέρουν ότι, αν δεν βοηθήσουν τις παράλιες πολιτείες, θα τους είναι πολύ δύσκολο να διαθέσουν τα γεωργικά τους προϊόντα και να τα επμπορεύωνται με τα όσα η θάλασσα προμηθεύει στη στεριά. Και δεν πρέπει να κρίνουν σφαλερά τα όσα λέγονται εδώ, σαν σκέψεις που δεν τους ενδιαφέρουν. Πρέπει, αντίθετα, να σκεφτούν ότι, αν αδιαφορήσουν τώρα για τις παράλιες πολιτείες, θα έρθη στιγμή που θα κινδυνέψουν κ’ εκείνοι. Πρέπει να σκεφτούν ότι η συνέλευση γίνεται τόσο για τα συμφέροντα των άλλων όσο και για τα δικά τους συμφέροντα. Για το λόγο αυτόν δεν πρέπει να έχουν κανένα δισταγμό να προτιμήσουν τον πόλεμο από την ειρήνη.
«Οι φρόνιμοι, όταν δεν τους αδική κανείς, μένουν, βέβαια, ήσυχοι, αλλά οι γενναίοι, όταν αδικούνται, πολεμούν. Και όταν ο πόλεμος τους ευνοήσει κάνουν πάλι ειρήνη. Και δεν παρασύρονται αλόγιστα από τις πιθανές επιτυχίες που ίσως φέρη ο πόλεμος, αλλά ούτε και ανέχονται τις αδικίες, επειδή βρίσκουν ευχάριστη την ειρηνική ζωή. Όσοι αδρανούν, επειδή έχουν ευχάριστη ζωή, κινδυνεύουν γρήγορα να χάσουν την ευχαρίστηση αυτή, αιτία της αδράνειάς τους, αλλά και όσοι δείχνουν πλεονεξία, με τη σκέψη της πολεμικής επιτυχίας, δεν καταλαβαίνουν πόσο απατηλή είναι η έπαρσή τους.
«Πολλές επιχειρήσεις που σχεδιάστηκαν με αμέλεια πέτυχαν γιατί αντιμετώπισαν άβουλους αντιπάλους αλλά και άλλες, περισσότερες αυτές, που είχαν καλά μελετηθή, καταλήξαν σε οικτρή αποτυχία γιατί κανείς, ποτέ, δεν έχει στην εκτέλεση όση αυτοπεποίθηση έχει στην κατάστρωση ενός σχεδίου. Καταστρώνομε σχέδια ενώ βρισκόμαστε σε ασφάλεια, αλλά όταν τα εκτελούμε υστερούμε έχοντας το αίσθημα του κινδύνου.
«Εμείς, όμως, αρχίζομε τώρα τον πόλεμο επειδή έχομε υποστή πολλές αδικίες και έχομε σοβαρούς λόγους να κατηγορούμε τον εχθρό, αλλά όταν νικήσωμε τους Αθηναίους θα τερματίσωμε τον πόλεμο στην κατάλληλη στιγμή. Είναι φανερό ότι θα νικήσωμε, και τούτο για πολλούς λόγους.
«Πρώτ’ απ’ όλα υπερέχομε και σε αριθμό και σε πολεμική πείρα.
«Έπειτα, επειδή όλοι ανεξαίρετα πειθαρχούμε στις διαταγές.
«Όσο για το ναυτικό, που είναι η δύναμή τους, θα δημιουργήσωμε κ’ εμείς στόλο με δικά μας χρήματα και με τα χρήματα που βρίσκονται στην Ολυμπία και στους Δελφούς. Αν δανειστούμε χρήματα, τότε θα είμαστε σε θέση, προσφέροντας μεγαλύτερο ημερομίσθιο, ν’ αποσπάσωμε όλους τους ξένους που υπηρετούν στα καράβια τους. Η Αθήνα αγοράζει τη δύναμή της από άλλους πολύ περισσότερο από ό, τι την βασίζει στα δικά της μέσα, ενώ η δική μας δύναμη κινδυνεύει πολύ λιγότερο να πάθη το ίδιο, γιατί στηρίζεται περισσότερο στους στρατιώτες μας παρά στο χρήμα.
«Με μιά μόνη νίκη μας σε ναυμαχία είναι βέβαιο ότι καταστρέφονται. Και αν τύχη και ανθέξουν, τότε θα γυμναστούμε κ’ εμείς στο ναυτικό περισσότερο καιρό και όταν αποκτήσωμε κ’ εμείς όση πείρα έχουν εκείνοι, τότε η ανδρεία μας, ασφαλώς, θα μας εξασφαλίση την υπεροχή. Το φυσικό αυτό πλεονέκτημά μας δεν μπορούν εκείνοι να το αποκτήσουν με διδαχή, ενώ, αντίθετα, εμείς μπορούμε με την άσκηση, ν’ αποκτήσωμε την πείρα που, σήμερα, τους δίνει υπεροχή.
«Για να εξασφαλίζωμε χρήματα θα πρέπει να δίνωμε συνεισφορές. Θα ήταν τρομερό οι δικοί τους σύμμαχοι να μην διστάζουν να πληρώνουν φόρο για να είναι δούλοι κ’ εμείς, που επιδιώκομε και την τιμωρία του εχθρού μας και την σωτηρία μας, να μην στέρξωμε να δώσωμε χρήματα για να το κατορθώσωμε και για να τον εμποδίσωμε να μας τα πάρη και να μας βλάψη εμάς τους ίδιους με αυτά τα ίδια χρήματά μας.
«Αλλά έχομε και άλλους τρόπους να κάνωμε τον πόλεμο. Να προκαλέσωμε αποστασίες των συμμάχων τους και τούτο είναι το καλύτερο μέσον να τους στερήσωμε απ’ τις συνεισφορές που αποτελούν την δύναμή τους. Να κατασκευάσωμε οχυρά στα εδάφη τους ή να κάνωμε και άλλα πολλά που δεν μπορεί κανείς να προβλέψη από τώρα. Αν είναι κάτι που είναι δύσκολο να προβλέψη κανείς, είναι η πορεία του πολέμου, γιατί ο ίδιος ο πόλεμος μας επιβάλλει, ανάλογα με τις περιστάσεις, διάφορες μεθόδους και γι’ αυτό, όποιος τον κάνει με ψυχραιμία, εξασφαλίζει περισσότερο την επιτυχία παρά εκείνος ο οποίος παρασύρεται από το πάθος, που τον οδηγεί σε σφάλματα.
«Πρέπει να έχωμε υπ’ όψη μας και τούτο: ότι, αν ο καθένας από μας είχε συνοριακές διαφορές με ισόπαλο εχθρό, αυτό θα ήταν μιά κατάσταση ανεκτή. Αλλά τώρα οι Αθηναίοι μπορούν να μας αντιμετωπίσουν όλους μαζί εμάς, και, φυσικά, είναι πολυ ισχυρότεροι από τον καθένα μας χωριστά. Αν λοιπόν δεν τους πολεμήσωμε όλοι μαζί, και όλοι οι λαοί και η καθεμιά πολιτεία, με μιά ψυχή, τότε, αντιμετωπίζοντάς μας χωριστά, εύκολα θα υποτάξουν τον καθένα μας. Και τότε η ήττα μας – όσο κι αν είναι τρομερό να ειπωθή – δεν θα έχη παρά ένα και μόνο βέβαιο αποτέλεσμα, την υποδούλωσή μας.
«Είναι, όμως, ντροπή και το να λέγεται μόνο ότι η Πελοπόννησος μπορεί να πάθη τέτοιο πράγμα και ότι μιά και μόνη πολιτεία μπορεί να βλάψη τόσες άλλες. Αν συνέβαινε τέτοιο πράγμα, τότε ο κόσμος θα έλεγε ή ότι είμαστε άξιοι της τύχης μας ή ότι από δειλία είμαστε ανεκτικοί και ότι φανήκαμε κατώτεροι απ’ τους πατέρες μας που απελευθέρωσαν την Ελλάδα, αφού εμείς ούτε τη δική μας ελευθερία δεν μπορούμε να υπερασπίσωμε. Και ενώ θεωρούμε χρέος μας ν’ ανατρέπωμε έναν τύραννο σε όποια πόλη κι αν εγκατασταθή, δεχόμαστε όμως μιά μόνη πολιτεία να γίνη τύραννος όλων μας. Δεν βλέπωμε πως μιά τέτοια στάση θα είχε τρία βασικά κακά, την ανοησία, τη δειλία και την αδιαφορία.
«Αλλά και δεν πρέπει, για ν’ αποφύγετε τα τρία αυτά, να περιπέσετε στο μεγαλύτερο σφάλμα απ’ όλα, δηλαδή την περιφρόνηση του εχθρού η οποία, επειδή ακριβώς έχει βλάψει τόσους πολλούς, έχει μετονομασθή σε αφροσύνη.
«Δεν είναι όμως ανάγκη να θυμόμαστε τα λάθη του παρελθόντος παρά τόσο μόνο όσο τούτο είναι χρήσιμο για το παρόν. Όσο για το μέλλον, πρέπει να το εξασφαλίσωμε μοχθώντας και πάλι για να ενισχύσωμε την τωρινή μας θέση, γιατί σας είναι πατροπαράδοτο το ν’ αποκτάτε την αρετή με κόπους. Μην αλλάζετε την παράδοση αυτήν επειδή έχετε, τώρα, λίγο περισσότερο πλούτο κ’ εξουσία. Δεν θα ήταν πρέπον να χάσετε, με τον πλούτο, τα όσα αποκτήσατε χάρη στην φτώχεια.
«Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους πρέπει ν’ αναλάβετε τον πόλεμο με θάρρος. Πρωτ’ απ’ όλα ο θεός έδωσε χρησμό και σας υποσχέθηκε ότι θα σας βοηθήση, αλλά και η Ελλάδα ολόκληρη θα σας συμπαρασταθή είτε από φόβο είτε από συμφέρον. Ούτε θα παραβιάσετε, σεις πρώτοι, τις συνθήκες, αφού ο θεός, προτρέποντάς σας να πολεμήσετε, θεωρεί και αυτός ότι παραβιάστηκαν από τους Αθηναίους, αλλά θα προασπίσετε τον σεβασμό των συνθηκών εναντίον εκείνων που τις καταπατούν. Δεν παραβιάζουν τις συνθήκες εκείνοι που αμύνονται, αλλά εκείνοι που πρώτοι αρχίζουν την επίθεση.
«Από κάθε άποψη σας παρουσιάζεται ευνοϊκά ο πόλεμος και σας προτρέπομε κ’ εμείς να τον αναλάβετε. Και είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει ισχυρότερος δεσμός μεταξύ πόλεων ή μεταξύ ιδιωτών από το κοινό συμφέρον, τότε μην διστάσετε να βοηθήσετε τους Ποτιδαιάτες που είναι Δωριείς και τους πολιορκούν Ίωνες, ενώ άλλοτε ποτέ συνέβαινε το αντίθετο. Μην διστάσετε να επιδιώξετε την απελευθέρωση των άλλων Ελλήνων, γιατί δεν είναι επιτρεπτό να παραταθή περισσότερο η αναμονή εκείνων που αδικούνται και εκείνων που είναι βέβαιο ότι θα αδικηθούν σύντομα, ιδίως όταν γίνη γνωστό ότι συγκεντρωθήκαμε σε συνέλευση και δεν τολμήσαμε να υπερασπίσωμε τους εαυτούς μας.
«Σκεφθήτε, σύμμαχοι, ότι βρισκόμαστε πιά μπροστά στην αναπότρεπτη ανάγκη και ότι η γνώμη μας είναι η καλύτερη. Ψηφίστε πόλεμο και μην φοβηθήτε τις άμεσες δοκιμασίες, αλλά σκεφθήτε την σταθερή ειρήνη που θα επακολουθήση. Με τον πόλεμο εξασφαλίζετε σταθερότερη ειρήνη, ενώ θα εκτεθήτε σε σοβαρότερο κίνδυνο αν δεν πολεμήσετε εξαιτίας της τωρινής ησυχίας.
«Ας σκεφθούμε και ότι η πολιτεία που στην Ελλάδα έχει γίνει τύραννος είναι απειλή για όλες ανεξαίρετα τις πολιτείες, γιατί πολλές τις έχει κιόλας κυριέψει και τις άλλες προσπαθεί να τις υποδουλώσει. Πρέπει να την χτυπήσωμε και να την νικήσωμε για να ζούμε ακίνδυνα στο μέλλον και για ν’ απελευθερώσωμε τους υπόδουλους Έλληνες».
.
Πηγή: Θουκυδίδου Ιστορία, μετάφραση Άγγελου Βλάχου, εκδόσεις Ηριδανός
Για την αντιγραφή: Πετροβούβαλος/Αβέρωφ
.
Σχετικές αναρτήσεις στον Αβέρωφ:
Θουκυδίδου…..διάλογος Αθηναίων – Μηλίων
Ηχώ από τα βάθη των αιώνων… – ξανά και ξανά…
Ο τελευταίος λόγος του Περικλή
Θουκυδίδης, Αρχίδαμος ο 2ος και τα διαχρονικά παιδευτικά αδιέξοδα (με σύντομο ιστορικό των όσων προηγήθηκαν της κηρύξεως του πολέμου)
Εικόνα: «Ο Φοίνικας της αναγεννήσεως της Ελευθερίας», σχέδιο του James Barry από το V&A Collections
ΑΒΕΡΩΦ 
Σχολιάστε