Τι έγινε ακριβώς στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου; (7 Οκτωβρίου 1571)

Η μετωπική αναμέτρηση των δύο στόλων έγινε κοντά στα νησιά Εχινάδες. Η σύγκρουση άρχισε με τους κανόνες ενός γνήσια ιπποτικού αγώνα, αλλά γρήγορα, καθώς πλησίασαν τα πλοία, εξελίχτηκε σε σκληρή αναμέτρηση, πάνω στα καταστρώματα των πλοίων. Οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν εύστοχα τα όπλα τους, καθώς όμως ήταν αρκετά κουρασμένοι από τις πρόσφατες επιχειρήσεις τους (Κύπρος κ.α.), είχαν επιπλέον να αντιμετωπίσουν την ανώτερη τεχνική των συμμάχων, ιδίως του ξακουστού τότε ισπανικού πεζικού, τα πυροβόλα του βενετικού στόλου και τη γενναιότητα των πληρωμάτων, ιδίως του αρχιστράτηγου Ιωάννη του Αυστριακού!..

«Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου» από δυτική γκραβούρα της εποχής.

ΕΠΕΙΔΗ είναι ευτυχής όποιος γνωρίζει ιστορία, όπως έλεγε ο Ευριπίδης σε μια χαμένη τραγωδία του («Όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν»), ας διαβάσουμε σήμερα ένα επίκαιρο θέμα που έχει να κάνει με την περίφημη Ναυμαχία τα Ναυπάκτου:

Η ναυμαχία της Ναυπάκτου ή ναυμαχία του Λεπάντο, όπως έχουμε ξαναγράψει, είναι η γνωστή ναυμαχία που οργανώθηκε από τους ηγεμόνες του Ιερού Συνασπισμού εναντίον του σουλτάνου της Τουρκίας Σελίμ Β’ και έγινε στις 7 Οκτωβρίου 1571 στην είσοδο του Πατραϊκού κόλπου, που οι Βενετοί ονόμαζαν κόλπο της Ναυπάκτου.

Ο Ιερός Συνασπισμός (Sancra Liga Antiturca) σχηματίστηκε το Μάιο του 1570, με πρωτοβουλία του πάπα Πίου Ε’ από τη Βενετία, την Ισπανία, καθώς και μικρότερα κρατίδια της Ιταλίας. Τα κράτη αυτά δήλωσαν ότι θα στείλουν το στόλο τους στην Ανατολική Μεσόγειο, γιατί άρχισαν να ανησυχούν από τις επιθέσεις των Τούρκων στις βενετοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας (Κύπρο, Κρήτη, Επτάνησα, Κυκλάδες) και γενικά από την τουρκική στρατιωτική υπεροχή.

Στις 5 Οκτωβρίου 1571 οι δυνάμεις της Liga συγκεντρώθηκαν στην Κεφαλονιά. Ήταν 210 γαλέρες, 30 φρεγάτες και 24 μεταφορικά σκάφη. Από τα βενετσιάνικα σκάφη πολλά εξοπλίστηκαν και διοικούνταν από Έλληνες υπηκόους της Βενετίας. Οι Κερκυραίοι πρόσφεραν 4 γαλέρες και λίγα βοηθητικά σκάφη, οι Ζακυνθηνοί 4 πολεμικά, οι Κρητικοί 18 γαλέρες και 14 μικρότερα σκάφη. Σε μικρότερα σκάφη επιβιβάστηκαν εκτός από Κερκυραίους και Ζακυνθηνούς, αρκετοί Κεφαλονίτες, Κυθήριοι και Κυκλαδίτες εθελοντές. Πολλοί Έλληνες επίσης πολέμησαν ως οπλίτες και χρησιμοποιήθηκαν ως κωπηλάτες βενετικών πλοίων.

Οι τουρκικές δυνάμεις (που δεν έχουν εξακριβωθεί ακόμα αριθμητικά) επιβιβάστηκαν σε 230 περίπου γαλέρες και 50 μικρότερα σκάφη και τα χαράματα της πρώτης Κυριακής του Οκτωβρίου του 1571, με αρχιναύαρχο το Μουεζίν Ζαντέ Αλή, ξεκίνησαν από τη Ναύπακτο, όπου ήταν αγκυροβολημένες, προς τα δυτικά για να συναντηθούν με τον αντίπαλο στόλο που κινήθηκε προς τις εκβολές του Αχελώου. Η μετωπική αναμέτρηση των δύο στόλων έγινε κοντά στα νησιά Εχινάδες. Η σύγκρουση άρχισε με τους κανόνες ενός γνήσια ιπποτικού αγώνα, αλλά γρήγορα, καθώς πλησίασαν τα πλοία, εξελίχτηκε σε σκληρή αναμέτρηση, πάνω στα καταστρώματα των πλοίων. Οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν εύστοχα τα όπλα τους, καθώς όμως ήταν αρκετά κουρασμένοι από τις πρόσφατες επιχειρήσεις τους (Κύπρος κ.α.), είχαν επιπλέον να αντιμετωπίσουν την ανώτερη τεχνική των συμμάχων, ιδίως του ξακουστού τότε ισπανικού πεζικού, τα πυροβόλα του βενετικού στόλου και τη γενναιότητα των πληρωμάτων, ιδίως του αρχιστράτηγου Ιωάννη του Αυστριακού.

Ο Δον Ζουάν (ή Δον Χουάν) ο Αυστριακός.

Η ναυμαχία κρίθηκε σε 5 ώρες. Οι Τούρκοι έφυγαν νικημένοι, αφού από τις 230 γαλέρες τους μόνο 35 σώθηκαν. Οι νεκροί τους ξεπέρασαν τις 20.000, οι αιχμάλωτοι έφτασαν τις 3.500, εκτός από 10.000 χριστιανούς (Έλληνες) που πέρασαν με 117 τουρκικές γαλέρες στα χέρια των συμμάχων. Άλλωστε οι περισσότεροι από αυτούς κράτησαν επίτηδες παθητική στάση στο διάστημα της ναυμαχίας. Πολλοί ωστόσο βρήκαν τραγικό θάνατο στα βυθισμένα τουρκικά πλοία. Οι σύμμαχοι είχαν 11.000 περίπου νεκρούς και 10.000 τραυματίες. Πνίγηκαν επίσης 2.300 κωπηλάτες που προέρχονταν κυρίως από ελληνικές περιοχές. Γενικά οι Έλληνες πλήρωσαν με πολύ αίμα τη νίκη αυτή, αλλά και αμέσως μετά γνώρισαν την εκδικητική οργή των Τούρκων σε πολλές περιοχές της τουρκοκρατούμενης χώρας.

Η νίκη της Ναυπάκτου, έστω και αν δεν αξιοποιήθηκε από τους συμμάχους, ήταν η πρώτη σοβαρή ναυτική καταστροφή των Τούρκων και στάθηκε η αρχή της παρακμής της τουρκικής αυτοκρατορίας. Γι’ αυτό πανηγυρίστηκε σε όλο το χριστιανικό κόσμο, ενώ ποιητές και καλλιτέχνες απαθανάτισαν σε έργα τους τη λαμπρή νίκη του χριστιανισμού εναντίον των Τούρκων (πίνακες του Θεοτοκόπουλου, του Τιτσιάνο κ.ά.).

Η ναυμαχία της Ναυπάκτου έγινε αφορμή για σειρά επαναστατικών κινημάτων σε ελληνικές χώρες, οι οποίες περίμεναν την επέμβαση των Ευρωπαίων μετά τη νίκη τους στη Ναύπακτο, πράγμα το οποίο όμως δεν έγινε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα εκπληκτικό λεύκωμα με σχέδια, γκραβούρες και εικόνες της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου μπορεί να βρει κανείς στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου.

ΠΗΓΕΣ:
α) Ιστορικό και Δημοσιογραφικό Αρχείο του γράφοντος
β) Εγκυκλοπαίδεια «Μαλλιάρης-παιδεία»
γ) Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου

.
Πηγή: Σακκέτος Άγγελος