Μ.Τρίτη (28 Μαρ.1822).Τό ἡρωϊκό τέλος τῶν ὁπλαρχηγῶν Γοβιῶν καί Δημητρίου

Ο Αγγελής Γοβιός (ή Γοβγίνας) ήταν ένας γενναίος και εμπειροπόλεμος οπλαρχηγός της Εύβοιας· χαρακτηρίζεται μάλιστα σαν ο καλύτερος, αμέσως μετά τον Νικόλαο Κριεζώτη, Ευβοεύς οπλαρχηγός. Η καταγωγή του ήταν από την Λίμνη της Εύβοιας. Ο Αγγελής Γοβιός ήταν αρχικά ναυτικός όπως ο πατέρας του και αργότερα πειρατής. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος πρότεινε τον Αγγελή στον Αλή Πασά, και όσο πολεμούσαν μαζί, ο Ανδρούτσος είχε τον Αγγελή Γοβιό υπασπιστή του, επειδή τον είχε διακρίνει για την ανδρεία του. Ο Αγγελής Γοβιός διακρίθηκε στη μάχη της Γραβιάς, όπου πιάστηκε τρίτος στον χορό και λίγο μετά την έξοδο απ’ το Χάνι, γύρισε πίσω για να πάρει την ξεχασμένη κάπα του. Με το ξεκίνημα της επανάστασης οι κάτοικοι της Εύβοιας ζήτησαν απ’ τον Οδυσσέα Ανδρούτσο να γίνει αρχηγός τους. Ο Ανδρούτσος τους πρότεινε τον Αγγελή Γοβιό και στην επιστολή του έγραφε: «Σας στέλνω τον αδελφό μου Αγγελή, ο οποίος είναι ξεφτέρι στον πόλεμο και στα ζιναέτια (σημ. στρατηγήματα) δεν έχει ταίρι» Οι οπλαρχηγοί της Εύβοιας έκαναν συμβούλιο υπό τον Αλέξανδρο Κριεζή και αποφάσισαν να δώσουν την αρχηγία στον Αγγελή Γοβιό.

Ο Κώτσος Δημητρίου (επίσης γνωστός ως Κώτσας Αρβανίτης ή Θηβαίος), ήταν ένας απ’ τους πιο γενναίους και εμπειροπόλεμους οπλαρχηγούς που διακρίθηκε το 1821 στην Εύβοια. Η καταγωγή του ήταν από το Σούλι και είχε γεννηθεί στα Χάλια, λίγο έξω απ’ την Χαλκίδα. Δούλευε στην Χαλκίδα σαν κρεοπώλης και σφαγέας προβάτων. Το 1818 ο Κώτσος, έχοντας αγανακτήσει απ’ την καταπίεση των τούρκων και αφού σκότωσε τον αγά της Χαλκίδας, βγήκε στα βουνά με τους κλέφτες.

Με το ξεκίνημα της Επανάστασης του 1821, ο Κώτσος έγινε υπαρχηγός του Αγγελή. Οι δυο οπλαρχηγοί πολεμούσαν σαν ένα σώμα και μία ψυχή και είχαν γίνει αδελφικοί φίλοι. Μαζί κατάφεραν πολλές νίκες κατά των τούρκων. Κατατρόπωσαν τους Οθωμανούς στην μάχη των Δύο Βουνών (1,5 χλμ βορειοανατολικά της Χαλκίδας), στη Μάνικα (τον Μάιο του 1821) και στα Βρυσάκια (στις 15 Ιουλίου του 1821)· θαύμασε την ανδρεία τους ακόμη και ο Ομέρ Βρυώνης.

Τον Δεκέμβριο του 1821, μετά τη γιορτή του Αγίου Νικολάου, ο Νεόφυτος επίσκοπος Καρύστου ξεκίνησε από την Ερέτρια με λίγα παλικάρια, για να συναντηθεί με τον Αγγελή Γοβιό. Ο Αγγελής βγήκε απ’ το στρατόπεδο για να προϋπαντήσει τον επίσκοπο, όμως είτε από προδοσία είτε κατά τύχη, είχαν πληροφορηθεί και οι τούρκοι για το ταξίδι του επισκόπου Νεόφυτου. Αφού ο Αγγελής συναντήθηκε με τον δεσπότη, αντιλήφθηκε ότι τους παρακολουθούσαν οι τούρκοι, οπότε τους επιτέθηκε και τους έτρεψε σε φυγή.
Ο επίσκοπος Νεόφυτος έμεινε 3 μέρες στο στρατόπεδο και έμεινε άλλες 5 μέρες στην Ερέτρια, προετοιμάζοντας την δεύτερη εκστρατεία του κατά της Καρύστου. Ο Αγγελής είχε πολλές ελπίδες γι’ αυτήν την εκστρατεία, μα ο Ηλίας Μαυρομιχάλης σκοτώθηκε και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αναχώρησε άπρακτος.

ΚΩΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Φωτ. ἀπό τά: dirfyakanea

Ο Αγγελής Γοβιός επικοινώνησε με τους Αρεοπαγίτες, σχετικά με την Κάρυστο και τη Χαλκίδα και έλαβε την διαταγή να επιτεθεί ο ίδιος στην Κάρυστο. Έγραψε επιστολές, τότε, στην Σκόπελο και στην Σκιάθο για να έλθουν τα Ολυμπιακά στρατεύματα και έστειλε τον Παπά-Σκιαδά να στρατολογήσει αλλού. Σκεπτόμενος ότι τα τρόφιμα των τούρκων στην Χαλκίδα όλο και θα λιγοστεύουν, αποφάσισε -μόλις έρθουν οι ενισχύσεις- να οργανώσει το στράτευμα καλά, να μεταφέρει το στρατόπεδο στη Χαλκίδα, να φτιάξει τάφρους και να αφήσει οπλαρχηγό του στρατού στη Χαλκίδα τον Κώτσα και τον αδελφό του Αναγνώστη Γοβιό. Ο ίδιος ο Αγγελής θα πήγαινε με τον Γιαννάκη Δημητρίου (τον αδελφό του Κώτσου) στην Κάρυστο, επειδή οι τούρκοι στην Κάρυστο είχαν αποδειχτεί γενναιότεροι των Χαλκιδέων τούρκων. Τα σχέδιά του σκόπευε να τα πραγματοποιήσει μετά το Πάσχα και οπλαρχηγό της εμπροσθοφυλακής θα είχε τον -πρόσφατα διορισμένο απ’ τον ίδιο στην Καρυστία- Νικόλαο Κριεζώτη, με τον οποίο όρισε συνάντηση στη Μονή Κλιβάνου. Τα σχέδια αυτά όμως δεν θα γινόντουσαν πραγματικότητα επειδή ο Αγγελής Γοβιός, ο Κώτσας Αρβανίτης και ο Αναγνώστης Γοβιός θα πέθαιναν σε ενέδρα τη Μεγάλη Τρίτη 28 Μαρτίου 1822.

Ο Ικνάναγας, βγήκε τη νύχτα από την Χαλκίδα με πεζικό και ιππικό. Κατευθύνθηκε στην τοποθεσία Δυό Βουνά, την κατέλαβε και χτύπησε τους σκοπούς του Αγγελή λίγο πριν το χάραμα. Ο Κώτσας άκουσε τους πυροβολισμούς και αμέσως υποψιάστηκε ότι κάτι συμβαίνει, βγήκε από την σκηνή του και είδε 40 ιππείς να μαζεύουν τα γιδοπρόβατα που είχαν βρει.
Αμέσως πήγε στη σκηνή του Αγγελή, τον ξύπνησε και του διηγήθηκε όσα είχε δει. Ο Αγγελής άρπαξε το σπαθί του και επιτέθηκε χωρίς να σκεφθεί μήπως είχαν στήσει ενέδρα οι τούρκοι. Ο Κώτσας που είχε καταλάβει το στρατήγημα των τούρκων, τον παρακάλεσε να αποφύγουν τη μάχη, μα ο Αγγελής δεν πείστηκε.
Βλέποντας ο Κώτσας τον Αγγελή να επιτίθεται στους τούρκους, όρμησε κι αυτός και ο Αγγελής του είπε τότε: «Είδα όνειρο ότι η σημερινή ημέρα θα έχει μεγάλα επακόλουθα, της Τρίτης το όνειρο θέλει δείξει, αλλά ό,τι γίνει ας γίνει»

Η εμπροσθοφυλακή είχε προχωρήσει στα Δυό Βουνά και συνέχιζε μα τότε έπεσαν πυροβολισμοί από τα αριστερά και από τα δεξιά. Δεκαπέντε παλικάρια του Αγγελή έπεσαν νεκροί, μα οι υπόλοιποι είδαν την ενέδρα και οπισθοδρόμησαν προς τον πύργο στην Τριάδα.
Ο Αγγελής, ο αδελφός του ο Αναγνώστης και ο Κώτσας, πήραν άλλο δρόμο, με 15 παλικάρια τους και βρεθήκαν περικυκλωμένοι από ιππικό και πεζικό. Στραφήκαν προς τα Βρυσάκια, μα το ιππικό τους έκλεινε και τους εμπόδιζε. Ορμούσαν και άνοιγαν δρόμο με τα σπαθιά τους μέχρι που στην Καστέλα πληγώθηκε άσχημα ο Αγγελής στην δεξιά ωμοπλάτη·σύρθηκε σε ένα ποτάμι για να πιει νερό και ξεψύχησε.

Ο Κώτσας οδήγησε τους υπόλοιπους προς τα Βρυσάκια. Σκότωσαν έναν τούρκο και πιάσαν το άλογό του. Μόλις ο Κώτσας έβαλε το πόδι του στον αναβολέα, κόπηκε το λουρί που συγκρατούσε τη σέλα και η σέλα έπεσε στο έδαφος. Αφήνοντας τότε το άλογο, ξεκίνησε πεζός να καταλάβει τον λόφο. Αλλά μόλις έφτασαν στις παρυφές του λόφου, έπεσαν νεκροί και ο Κώτσας και ο Αναγνώστης. Τα 15 παλικάρια τους, έφτασαν σώοι στα Βρυσάκια.Στο μεταξύ,μαζεύτηκαν περίπου 800 τούρκοι, πήραν τα κεφάλια των τριών νεκρών οπλαρχηγών και τα περιφέρανε στη Χαλκίδα για 8 ημέρες.
Οι Έλληνες, πήραν την επόμενη μέρα τα ακέφαλα σώματα του Κώτσου, του Αγγελή και του Αναγνώστη και, με απαρηγόρητο θρήνο και οδυρμό, τα ενταφίασαν στην παραλία των Βρυσακίων. Ήταν Μεγάλη Τετάρτη, 29 Μαρτίου 1822.

(Ἀπόσπασμα ἀπό σχετ.ἄρθρο στό matia.gr)