Τι είναι οι ιδεοληψίες και πως σχετίζονται με την κατάθλιψη;

άναδημοσίευση από το Εργαστήριο Ψυχολογικής Συμβουλευτικής Φοιτητών
του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

.

Ο όρος «έμμονες ιδέες» φέρει διαφορετικό νόημα ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιείται. Σε κάποιες περιπτώσεις ταυτίζεται νοηματικά με τις ιδεοληψίες, ενώ σε κάποιες άλλες αναφέρεται σε επίμονες ιδέες που απασχολούν το άτομο αλλά δεν πληρούν κάποια από τα χαρακτηριστικά των ιδεοληψιών. Η διάκριση είναι πολλές φορές δύσκολη ακόμη και για ειδικούς.

Οι ιδεοληψίες είναι σκέψεις, ιδέες, παρορμήσεις ή νοητικές εικόνες που παρεισφρύουν στη σκέψη του ατόμου κατά τρόπο επαναληπτικό και στερεότυπο, προκαλώντας δυσφορία. Το άτομο θεωρεί αυτές τις σκέψεις ως «ξένες» προς τον εαυτό του, υπό την έννοια ότι το περιεχόμενό τους ή η εμφάνισή τους δεν υπόκειται στον έλεγχό του ή ότι δεν εμπίπτουν στις σκέψεις που πιστεύει ότι κανονικά θα έκανε. Συνήθως το άτομο προσπαθεί να τις αγνοήσει ή να τις εξουδετερώσει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη.

Οι πιο συχνές ιδεοληψίες αναφέρονται στην πιθανότητα μολύνσεων (π.χ. ότι αν ακουμπήσουν άλλα άτομο το δέρμα του θα κολλήσει κάποιο μικρόβιο), στις επίμονες αμφιβολίες (π.χ. έντονη ανησυχία για το αν έσβησε το μάτι της κουζίνας), την ανάγκη για τάξη και συμμετρία, επιθετικές ή τρομακτικές παρορμήσεις (π.χ. μία μητέρα φοβάται μην σκοτώσει το παιδί της) και σε σεξουαλικές φαντασιώσεις (π.χ. επαναλαμβανόμενες νοητικές εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου). Σπάνια οι ιδεοληψίες αποτελούν υπερβολική έκφραση ανήσυχων σκέψεων για πραγματικά προβλήματα της ζωής και γενικώς σπάνια συνδέονται με πραγματικά προβλήματα της ζωής του ατόμου. Μερικές φορές οι ιδεοληψίες δεν έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο και αφορούν στην άσκοπη ενασχόληση με φιλοσοφικού τύπου αναζητήσεις ή άλυτα προβλήματα. Κάποιες φορές παίρνουν την μορφή ατέρμονης ενασχόλησης με τις εναλλακτικές λύσεις ενός προβλήματος με ταυτόχρονη αδυναμία λήψης αποφάσεων ακόμη και για απλά καθημερινά πράγματα.

Η σχέση των ιδεοληψιών και της κατάθλιψης είναι ιδιαίτερα στενή. Άτομα που παρουσιάζουν ιδεοληψίες συχνά έχουν καταθλιπτικά συμπτώματα και μπορεί να παρουσιαστούν ιδεοληψίες κατά τη διάρκεια επεισοδίων κατάθλιψης με συνέπεια να παρουσιάζονται προβλήματα διαφοροδιάγνωσης και συνήθως πρόσθετη διάγνωση ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής δίνεται μόνο αν οι ιδεοληψίες επιμένουν και απουσία των καταθλιπτικών συμπτωμάτων με τα οποία συνήθως ακολουθούν κοινή πορεία.

Ωστόσο στην κατάθλιψη παρατηρούνται και άλλα είδη επίμονων σκέψεων, υπό την έννοια ότι συχνά το άτομο κυριεύεται από επίμονες αρνητικές σκέψεις που επιδεινώνουν την αρνητική του διάθεση. Συνήθως πρόκειται για σκέψεις ανικανότητας, αδικίας, εκδίκησης, απώλειας και αρνητικές προβλέψεις για το μέλλον. Πρόκειται για σκέψεις που όλοι οι άνθρωποι κάνουν κατά καιρούς, αλλά το άτομο που βρίσκεται σε καταθλιπτική διάθεση τις πιστεύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό και επιτρέπει στον εαυτό του να τις παρακολουθήσει ακόμη και για ώρες.

.

Σελίδα Πηγής

Eικόνα: «Η αιώνια ιδεοληψία του Δον Κιχώτη», έργο του Leon Darwin από το FineArtAmerica