Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΕΠΙΓΡΑΦΗΣ

Τό ἐπιτύμβιον,κατά τό 1895

Τοῦ Γιάννου Γ.Λώλου

Η ιστορία μίας ενεπίγραφης μαρμάρινης πλάκας από τον “Κεραμεικό” της Σαλαμίνος, δηλαδή από το νεκροταφείο της Κλασικής πόλης στο κέντρο του σημερινού Αμπελακίου, που αποτελεί το σημαντικότερο επιγραφικό Σαλαμινιακό μνημείο,
άμεσα συνδεόμενο με τα γεγονότα της ναυμαχίας του 480.

Ανήκει στον τάφο των Κορινθίων Σαλαμινομάχων και διασώζει μέρος τετραστίχου επιγράμματος, συγκεκριμένα μέρος του πρώτου διστίχου (με χαρακτήρες του πρώιμου 5ου αι. π.Χ.), που αποδίδεται στον Σιμωνίδη, τον μεγάλο Κείο επιγραμματοποιό.
Το ελεγείο αναφέρεται σε πολίτες της Κορίνθου, οι οποίοι έπεσαν στη ναυμαχία και ετάφησαν, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Πλουτάρχου, στη Σαλαμίνα, “παρά τήν πόλιν”.

Ἡ ἐναπομείνασα Κορινθιακή γραφή (ἀναπαράστασις)

Η πλάκα, με το επιτύμβιο επίγραμμα, εντοπίσθηκε τον Απρίλιο του 1895, από τον Στέφανο Ν. Δραγούμη (*), στην “νεόκτιστη”, τότε, οικία των αδελφών Περικλή και Παντολέοντος Καλογιάννη, στη βόρεια πλευρά της κεντρικής πλατείας του Αμπελακίου, κοντά στην μεγάλη εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Ήταν ενσωματωμένη στη σκάλα της αυλής της οικίας και, σύμφωνα με τη μαρτυρία των ιδιοκτητών, είχε βρεθεί κατά τις εκσκαφές για τη διάνοιξη του υπογείου και τη θεμελίωση της οικίας.
Λίγο αργότερα, ο Δραγούμης, ο οποίος φαίνεται ότι επισκεπτόταν αρκετά συχνά το Αμπελάκι, φρόντισε για τη μεταφορά της πολύτιμης πλάκας στο Εθνικό Μουσείο στην Αθήνα (σήμερα βρίσκεται κατατεθειμένη στο Επιγραφικό Μουσείο).
Στη συνέχεια, μελετήθηκε και δημοσιεύθηκε από τον ίδιο το 1897.

Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί ότι το περίφημο ελεγείο για τους Κορινθίους ναυμάχους της Σαλαμίνος, όπως μας παραδόθηκε ολόκληρο από τον Πλούταρχο (Περί της Ηροδότου κακοηθείας, 39, πρβλ. Δίωνος Χρυσοστόμου, λόγος λζ΄, Κορινθιακός), έχει ως ακολούθως:

και σε νεοελληνική απόδοση:

Κάποτε, ξένε, ζούσαμε στην Κόρινθο με τα άφθονα νερά,
του Αίαντα τώρα το νησί μας έχει, η Σαλαμίνα.
Εδώ, νικώντας πλοία Φοινικικά, Πέρσες και Μήδους,
λυτρώσαμε την ιερή Ελλάδα.

Τό ἐπιτύμβιον,σήμερα (Ἐπιγραφικόν Μουσεῖον)

Βιβλιογραφικές αναφορές

– Δραγούμης, Στ. 1897: “Σιμωνίδου επίγραμμα και ο εν Σαλαμίνι τάφος των Κορινθίων”, Athenische Mitteilungen,τόμ. XXII, 52-58.
– Κωνσταντινίδης, Β. 1965: “Οι Κορίνθιοι στην εν Σαλαμίνι ναυμαχίαν”, στο Σ. Γ. Κόλλιας, Ακροκόρινθος: Κορινθιακό Ημερολόγιο, Αθήναι, 113-114 (για την γνωστοποίηση του άρθρου ευχαριστίες οφείλονται στον κ.Παν. Βελτανισιάν).

Παραπομπή

(*) Ο Στέφανος Ν. Δραγούμης (1842-1923) υπήρξε νομομαθής,λόγιος και πολιτικός. Διετέλεσε δύο φορές Υπουργός των Εξωτερικών και το 1910 Πρωθυπουργός. Επίσης, διετέλεσε σύμβουλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (1876-1893) και δημοσίευσε πλήθος πολιτικών, αρχαιολογικών και φιλολογικών μελετών.

ΠΗΓΗ: ΕΝΑ ΕΛΕΓΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΜΑΧΟΥΣ,σελ.12