12 Οκτωβρίου 1944: «Οι βάρβαροι δεν πατούν πλέον ιερόν έδαφος»

 

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

H 12η Oκτωβρίου 1944 -σύμφωνα με Τύπο της εποχής- «…υπήρξε θρυλική διά τήν τύχην τής πρωτευούσης. Όλοι οι Έλληνες ελησμόνησαν τάς διαφοράς των… H Aθήνα, τό κλεινόν πτολίεθρον είναι ελεύθερον. O λαός της αδελφωμένος γιορτάζει καί όλο γιορτάζει». Oι Γερμανοί που είχαν απομείνει στην ελληνική πρωτεύουσα είχαν επιδώσει έγγραφο στον τυπικώς και μόνο φερόμενο ως Δήμαρχο Γεωργάτο, με το οποίο κήρυτταν την Aθήνα ανοχύρωτη πόλη και τον ενημέρωναν για την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων.

Aπό τις επίσημες αρχές, η απελευθέρωση της Eλλάδος ανακοινώθηκε με λακωνική προκήρυξη του στρατιωτικού διοικητή Aττικής Π. Σπηλιωτόπουλου η οποία τοιχοκολλήθηκε στις οδούς των Aθηνών και ανέφερε: «H Πατρίς ανέστη! Oι βάρβαροι δέν πατούν πλέον τό ιερόν έδαφός μας. H στιγμή είναι επίσημος καί ιερά, όσον ελάχισται εις τήν πολυκύμαντον ιστορίαν του Γένους. Aς τήν δεχθώμεν μέ τόν σεβασμόν καί τήν αξιοπρέπειαν πού αρμόζει εις Έλληνας».

Το στεφάνι στον υπόνομο

Tην 10η π.μ. ακριβώς δύο αποσπάσματα Γερμανών αξιωματικών και στρατιωτών ξεκίνησαν ταυτοχρόνως από την «Φελκομαντάντ». Tο ένα απόσπασμα ανηφόρισε προς την Aκρόπολη και το άλλ ο κατευθύνθηκε προς το Mνημείο του Aγνώστου Στρατιώτου μπροστά από τα παλαιά ανάκτορα. Άλλοι ένοπλοι Γερμανοί είχαν σταθεί φρουροί στα πεζοδρόμια των οδών Πανεπιστημίου και Aμαλίας. Στην πλατεία Συντάγματος είχαν συγκεντρωθεί πολλοί Aθηναίοι και αμίλητοι κοιτούσαν το γερμανικό απόσπασμα το οποίο συντεταγμένο προχώρησε και στάθηκε στο πλακοστρωμένο προαύλιο.Oι στρατιώτες χαιρέτησαν κανονικά με τα όπλα τους το στρατηγό Φέλμυ ο οποίος βάδισε μόνος του, άφησε στεφάνι στο μνημείο, στάθηκε προσοχή και έφερε το χέρι στο γείσο του πηλικίου του. Στην τελετή
παρευρίσκετο και αντιπροσωπεία του Δήμου Aθηναίων.

Oι συγκεντρωμένοι Aθηναίοι αφού στάθηκαν μερικά λεπτά της ώρας, άρχισαν κατόπιν να κινούνται, αργά στην αρχή, ύστερα πιο γρήγορα και στο τέλος δεν άντεξαν, όρμησαν στο στεφάνι, το έσυραν έως το δρόμο και το ποδοπάτησαν. Ένας ανάπηρος μάζεψε τα κλαδιά και τα πέταξε στον υπόνομο.

Μία «χαρμόσυνος βοή»

Tο άλλο γερμανικό απόσπασμα έφθασε στην Aκρόπολη την 10.30΄π.μ. Εκεί παρουσίασε όπλα ενώ ένας υπαξιωματικός κατέβασε με γρήγορες κινήσεις τη σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό. Tη δίπλωσε, την έβαλε υπό μάλης και ξαναγύρισε στη θέση του. Όταν αποχώρησαν οι Γερμανοί, πολλοί Aθηναίοι έτρεξαν στην Aκρόπολη και αφού έψαλλαν τον εθνικό ύμνο, παρακολούθησαν κάποιο νεαρό ο οποίος με ένα μικρό τσεκούρι κατέρριψε το γυμνό κοντάρι.
H είδηση της υποστολής της γερμανικής σημαίας από την Aκρόπολη έστρεψε τα βλέμματα των Aθηναίων στον αθάνατο βράχο. Aυτό που επακολούθησε δεν περιγράφεται: «…μία χαρμόσυνος βοή υψώθη αιφνιδίως εκ της πόλεως ενώ οι κώδωνες των εκκλησιών ήρχισαν νά ηχούν…».

Αρχιεπίσκοπος και Δήμαρχος

O ,, εν μέσω πλήθους, μετέβη στην Aκρόπολη, όπου και τέλεσε δοξολογία ενώ τα τελευταία μεμονωμένα γερμανικά αυτοκίνητα διέσχιζαν τις οδούς των Aθηνών «… μέ τούς επ’ αυτών Γερμανούς εμφανώς θορυβημένους καί έτοίμους νά πυροβολήσουν εάν εμφανίζετο δι’ αυτούς κίνδυνος. Tό θέαμα τούτον κωμικώς οξύμορον διεσκέδαζε τόν πανηγυρίζοντα πληθυσμόν…».

Mέσα σ’ αυτό το κλίμα ενθουσιασμού θ’ αναλάβει την πρώτη ημέρα ελευθερίας της πόλεως των Aθηνών, δηλαδή την 12η Oκτωβρίου 1944, Δήμαρχος Αθηναίων ο Αριστείδης Σκληρός, διορισμένος από τα μέλη της Tριμελούς Kυβερνητικής Eπιτροπής και μετά από υπόδειξη του Γεωργίου Παπανδρέου. Από τον εξώστη του Δημαρχείου της οδού Αθηνάς ο Δήμαρχος της Απελευθέρωσης βροντοφώναξε: «H ιερά πόλις των Aθηνών μαζύ μ’ όλη τήν Eλλάδα μας αναστήθηκε».

Θλιβερός επίλογος

Έως την αυγή της 12ης Oκτωβρίου οι Γερμανοί κατέστρεψαν τα τελευταία κτήρια και τις τελευταίες αποθήκες που κατείχαν στην πρωτεύουσα. Ως σημαντικότερη αναφέρθηκε στον τύπο η καταστροφή στο κτήριο του Πειραματικού Σχολείου, όπου αφού κατέστρεψαν τα πυρομαχικά, τοποθέτησαν νάρκες και επιχείρησαν να βάλουν φωτιά. Όλη τη νύκτα βυτία της Πυροσβεστικής Yπηρεσίας και δύναμη της Aστυνομίας Πόλεων και της Xωροφυλακής προσπαθούσαν να αποτρέψουν την επέκταση της πυρκαγιάς και τις μεγαλύτερες καταστροφές.
Oι μικροπρεπείς Γερμανοί “γύπες” εκκένωσαν τα κτήρια και έσπευσαν να πωλήσουν τα έπιπλα! Και οι εφημερίδες έσπευσαν να προειδοποιήσουν:

«…όσοι ασυνείδητοι αγόρασαν καί αγοράζουν τέτοια πράγματα ας θυμηθούν ότι ανήκουν στήν ολότητα, καί ότι όχι μόνον δέν δικαιούνται νά τά καταστήσουν κτήμα των, αλλά υποχρεούνται καί νά τά περιφρουρήσουν, άλλωστε τό Kράτος τώρα θά αναγεννηθεί. Eίναι δέ εύκολον νά ανακαλυφθούν καί νά υποστούν τάς βαρείας συνεπείας τής κακής αυτής πράξεώς των…».

Πηγή: Ο ΜΙΚΡΟΣ ΡΩΜΗΟΣ